Storm van 1 augustus 1674: verschil tussen versies
k (Zaterdag heeft pagina Storm van 1 augustus 1674 hernoemd naar Noodweer van 1 augustus 1674: Er werd geen uurgemiddelde windkracht 9 gemeten, het systeem werd veroorzaakt door bow echo's met valwinden. Niet door een extratropische cycloon.) |
(Er was geen zomerstorm, geen uurgemiddelde windkracht 9 door een extratropische cycloon. Correcties om het artikel meteorologisch correct te maken.) |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
[[Bestand:Storm of August 1 1674 over the Netherlands and Belgium.jpg|miniatuur|Kaart met het geschatte [[front]] van de storm per uur. De zwarte bolletjes zijn de zwaar getroffen plaatsen, de witte bolletjes de plaatsen met lichtere schade.]] | [[Bestand:Storm of August 1 1674 over the Netherlands and Belgium.jpg|miniatuur|Kaart met het geschatte [[front]] van de storm per uur. De zwarte bolletjes zijn de zwaar getroffen plaatsen, de witte bolletjes de plaatsen met lichtere schade.]] | ||
| − | + | Het '''noodweer van 1 augustus 1674''', bijgenaamd '''het Schrickelik Tempeest''', waren ernstige onweersbuien in het jaar 1674. Het noodweer trok vanuit het [[Frankrijk|Franse]] [[Fontainebleau]] over [[België]] en [[Nederland]] en kwam uiteindelijk uit bij [[Hamburg]] in [[Duitsland]]. De storm is bekend geworden vanwege de verwoesting van het [[middenschip]] van de [[Dom van Utrecht], veroorzaakt door een valwind in een bowecho. | |
== Weer == | == Weer == | ||
| − | Op de dag van | + | Op de dag van het noodweer was het een tropische dag. Niemand vermoedde dan ook dat aan het eind van de middag en begin van de avond een [[Catastrofe|catastrofaal]] noodweer over Nederland en België zou trekken. Dat gebeurde echter wel. Een squall line trok over Nederland, met bowecho's waarin valwinden voorkwamen. Dat ging gepaard met een ongekend hevig [[onweer]]. Volgens verschillende ooggetuigen zou de hemel "in vuur en vlam" hebben gestaan. Ook waren er heel veel [[Lichtflits|lichtflitsen]] te zien. Dit alles ging gepaard met een zeer sterke wind, enorme [[Hagel|hagelstenen]], zware [[Windstoot|windstoten]] en plaatselijk zelfs valwinden. Dit noodweer zou slechts een kwartier hebben aangehouden per plek waar het onweerscomplex over trok, maar dat was voldoende om huizen en kerken te vernietigen. Ook zonken op sommige plekken schepen en bomen werden overal uit de grond gerukt. |
| − | Het KNMI schat in dat | + | Het KNMI schat in dat het noodweer met ongeveer 80 km/u over het land raasde. Plaatselijke valwinden haalden windsnelheden van meer dan 150 km/u. |
== België == | == België == | ||
| − | + | Het noodweer kwam aan het eind van de middag in België aan. De verwoestingen daar waren niet heel zwaar, behalve in [[Turnhout]] en [[Zandvliet]]. In Turnhout raakten heel veel huizen beschadigd. In Zandvliet gebeurde dat ook en daar werd ook de kerk verwoest door het noodweer. Rond zes uur 's avonds bereikte het noodweer de huidige Belgisch-Nederlandse grens. | |
== Nederland == | == Nederland == | ||
| − | [[Bestand:Dom in puin 2.jpg|miniatuur|Het [[middenschip]] van de [[Dom van Utrecht]] na | + | [[Bestand:Dom in puin 2.jpg|miniatuur|Het [[middenschip]] van de [[Dom van Utrecht]] na het noodweer. Tekening van [[Herman Saftleven]].]] |
| − | In ongeveer een uur trok | + | In ongeveer een uur trok het noodweer over Zeeland en Noord-Brabant. Daar richtte het onweer niet heel veel schade aan. Rond zeven uur 's avonds was er een bowecho bij Utrecht aangekomen. Daar aangekomen was het onweerssysteem op zijn hoogtepunt. Bomen werden uit de grond gerukt, hagelstenen [[Teisteren|teisterden]] het land en er ontstonden valwinden en zeer zware windstoten. Een zo'n valwind trok precies over [[Utrecht (stad)|Utrecht]] heen. De valwind trof precies het middenschip van de Dom. Het middenschip was compleet verwoest. Ook andere kerktorens in de stad waaiden om. In de omgeving van Utrecht werden ook enkele plaatsen zwaar getroffen. Ook daar waaiden kerktorens om. In [[Hilversum]] werden huizen verwoest en in [[Amsterdam]] zonken schepen. Rond acht uur 's avonds trof het noodweer Noord-Holland. Ook daar werden huizen verwoest en stortten kerktorens in. Daarna was het noodweer in Nederland voorbij. |
| − | == Na | + | == Na het noodweer == |
| − | Al snel kreeg | + | Al snel kreeg het noodweer de bijnaam ''het Schrickelik Tempeest'' (letterlijk de Verschrikkelijke Storm). In Utrecht kreeg de [[schilder]] [[Herman Saftleven]] de opdracht om tekeningen te maken van de verwoestingen. Deze tekeningen zijn nu behoorlijk beroemd. Er werden gedichten geschreven over het noodweer door [[William Temple]], een [[Engeland|Engelse]] [[diplomaat]]. In 1979 kwam [[Thea Beckman|Thea Beckmans]] boek [[Stad in de storm|''Stad in de storm'']] uit over het noodweer in Utrecht. |
== Media == | == Media == | ||
| − | |||
* [https://www.youtube.com/watch?v=LPsOhA-mRVk Reconstructie van de radarbeelden door het KNMI] | * [https://www.youtube.com/watch?v=LPsOhA-mRVk Reconstructie van de radarbeelden door het KNMI] | ||
| − | * [https://www.knmi.nl/kennis-en-datacentrum/achtergrond/zomerstorm-van-1674-domkerk-utrecht-stort-in KNMI over | + | * [https://www.knmi.nl/kennis-en-datacentrum/achtergrond/zomerstorm-van-1674-domkerk-utrecht-stort-in KNMI over het noodweer] |
* [https://www.knmi.nl/kennis-en-datacentrum/uitleg/tornado-utrechtse-dom-in-1674 KNMI over de tornado in Utrecht] | * [https://www.knmi.nl/kennis-en-datacentrum/uitleg/tornado-utrechtse-dom-in-1674 KNMI over de tornado in Utrecht] | ||
Versie van 17 aug 2025 20:14
Het noodweer van 1 augustus 1674, bijgenaamd het Schrickelik Tempeest, waren ernstige onweersbuien in het jaar 1674. Het noodweer trok vanuit het Franse Fontainebleau over België en Nederland en kwam uiteindelijk uit bij Hamburg in Duitsland. De storm is bekend geworden vanwege de verwoesting van het middenschip van de [[Dom van Utrecht], veroorzaakt door een valwind in een bowecho.
Weer
Op de dag van het noodweer was het een tropische dag. Niemand vermoedde dan ook dat aan het eind van de middag en begin van de avond een catastrofaal noodweer over Nederland en België zou trekken. Dat gebeurde echter wel. Een squall line trok over Nederland, met bowecho's waarin valwinden voorkwamen. Dat ging gepaard met een ongekend hevig onweer. Volgens verschillende ooggetuigen zou de hemel "in vuur en vlam" hebben gestaan. Ook waren er heel veel lichtflitsen te zien. Dit alles ging gepaard met een zeer sterke wind, enorme hagelstenen, zware windstoten en plaatselijk zelfs valwinden. Dit noodweer zou slechts een kwartier hebben aangehouden per plek waar het onweerscomplex over trok, maar dat was voldoende om huizen en kerken te vernietigen. Ook zonken op sommige plekken schepen en bomen werden overal uit de grond gerukt.
Het KNMI schat in dat het noodweer met ongeveer 80 km/u over het land raasde. Plaatselijke valwinden haalden windsnelheden van meer dan 150 km/u.
België
Het noodweer kwam aan het eind van de middag in België aan. De verwoestingen daar waren niet heel zwaar, behalve in Turnhout en Zandvliet. In Turnhout raakten heel veel huizen beschadigd. In Zandvliet gebeurde dat ook en daar werd ook de kerk verwoest door het noodweer. Rond zes uur 's avonds bereikte het noodweer de huidige Belgisch-Nederlandse grens.
Nederland
In ongeveer een uur trok het noodweer over Zeeland en Noord-Brabant. Daar richtte het onweer niet heel veel schade aan. Rond zeven uur 's avonds was er een bowecho bij Utrecht aangekomen. Daar aangekomen was het onweerssysteem op zijn hoogtepunt. Bomen werden uit de grond gerukt, hagelstenen teisterden het land en er ontstonden valwinden en zeer zware windstoten. Een zo'n valwind trok precies over Utrecht heen. De valwind trof precies het middenschip van de Dom. Het middenschip was compleet verwoest. Ook andere kerktorens in de stad waaiden om. In de omgeving van Utrecht werden ook enkele plaatsen zwaar getroffen. Ook daar waaiden kerktorens om. In Hilversum werden huizen verwoest en in Amsterdam zonken schepen. Rond acht uur 's avonds trof het noodweer Noord-Holland. Ook daar werden huizen verwoest en stortten kerktorens in. Daarna was het noodweer in Nederland voorbij.
Na het noodweer
Al snel kreeg het noodweer de bijnaam het Schrickelik Tempeest (letterlijk de Verschrikkelijke Storm). In Utrecht kreeg de schilder Herman Saftleven de opdracht om tekeningen te maken van de verwoestingen. Deze tekeningen zijn nu behoorlijk beroemd. Er werden gedichten geschreven over het noodweer door William Temple, een Engelse diplomaat. In 1979 kwam Thea Beckmans boek Stad in de storm uit over het noodweer in Utrecht.