Amersfoortse kei

Dit artikel is (gedeeltelijk) geschreven door Pabo-studenten van de MarnixAcademie en blijft in ieder geval staan tot de beoordeling is gegeven.

De Amersfoortse kei in de Arnhemsestraat in Amersfoort

De Amersfoortse kei is een groot stuk graniet van 7157 kilo die aan de rand van de binnenstad van de Amersfoort, een stad in de Nederlandse provincie Utrecht. Aan deze kei heeft Amersfoort de bijnaam 'de keistad' te danken.

Geschiedenis

Herkomst van de kei

De Amersfoortse kei komt oorspronkelijk uit Scandinavië. Hij is tijdens het Saalien, dit is de voorlaatste ijstijd, samen met het landijs meegekomen naar Nederland. Uiteindelijk is hij op de Utrechtse Heuvelrug terecht gekomen. Op 1544 werd er een melding gedaan van de kei.

Weddenschap

De kei is uiteindelijk in Amersfoort terecht gekomen door een weddenschap. In 1661 was er een weddenschap gesloten tussen Everhard Meyster, ook wel de Dolle Jonker, en een groep vrienden. Hij wedde voor 3000 goudstukken dat hij de bewoners van Amersfoort zo gek kon krijgen dat zij de kei van de Utrechtse Heuvelrug naar de binnenstad van Amersfoort zouden trekken. En in gebeurden ook. Op 7 juli 1661 trokken 400 mannen uit Amersfoort de kei naar de Varkensmarkt, een plein in de binnenstad van Amersfoort. Dit ging alleen niet zonder gevaar, één man belandde onder de kei en verloor beide benen. Toen de kei daar eenmaal was aan gekomen vieren de mannen feest en trakteerde Everhard Meyster op bier en krakelingen. De kei kreeg een plek op de Varkensmarkt, werd versierd met afbeeldingen en teksten. In 1664 werd het zelfs bekroond met een beeldje van Pallas Athene, de godin van de wijsheid. De

Schaamte

De vreugde om de kei was alleen van korte duur, Everhard Meyster had de Amersfoorters namelijk voor de gek gehouden, het keientrekken bleek namelijk volkomen zinloos te zijn. Hierdoor hebben de inwoners van Amersfoort ook de geuze naam 'keientrekkers' gekregen. Dit is alleen niet iets om trots op te zijn, het was namelijk een beroep van de man die geestelijke ziektes liet verdwijnen door een sneetje in je hoofd te maken en kiezels tussen je hersenen vandaan te peuteren. Als je naar deze ‘keientrekker’ toe ging, dan was je zelf niet helemaal goed bij je hoofd.

De inwoners van Amersfoort werden de hele tijd bespot door de omwonende steden. De inwoners schaamte zich uiteindelijk zo dat ze in 1672 de steen begroeven op de Varkensmarkt.

De opgraving

Pas in 1859 werd de kei weer gevonden, door werklieden tijdens het aanleggen van gasleidingen, toen werd de kei alleen nog niet opgegraven. In 1903 werd de Varkensmarkt opnieuw bestraat, Oudheidkundige Vereniging Flehite vond dat een mooi moment om de steen op te graven. Hier werd toestemming voor gegeven, er was alleen één probleem, de kei was zoek, men wist niet meer waar de kei in 1859 precies gevonden was. Hendrik de Goede (Spekkie) vond na een aantal dagen zoeken de kei. Hier is ook de bekende uitspraak ‘Doaristie’ uit voort gekomen. De Amersfoorters trokken de steen onder begeleiding naar zijn nieuwe standplaats. In 1932 werd de kei weer verplaatst, dit keer naar de Arnhemsestraat.

Opnieuw begraven

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de kei weer begraven door de bewoners van Amersfoort, nu alleen niet uit schaamte, maar uit bescherming. Ze wilden niet dat de steen beschadigd zou worden. In 1946 is de Amersfoortse kei weer verplaatst naar zijn oude plek in de Arnhemsestraatweg. Hier staat hij vandaag de dag nog steeds.

De Keistad

Amersfoort heeft door het grapje van Everhard Meyster er natuurlijk een bijnaam aan over gehouden ‘De Keistad’. De Kei staat natuurlijk nog gepresenteerd op de Arnhemsestraat.   

Wat we ook te danken hebben aan Everhard Meyster, zijn de Keistadfeesten. Dit was een feest dat van 1971 tot 2009 plaatsvond in Amersfoort. Tijdens dit feest vonden verschillende evenementen plaats en stond ook steeds 1 gastland centraal. Dit gastland moest een eigen kei meenemen. Deze keien staat ook nog uitgestald in het plantsoen van de Stadsring.

In Amersfoort zie je ook dat de naam 'Keistad veel gebruikt wordt in namen voor bijvoorbeeld sportverenigingen, hotels maar ook advocatenbureaus en belastingadviseurs.

Bronnen

Bos, R. (2017, 13 augustus). Toen in Amersfoort: de kei is weer terug in de stad - indebuurt Amersfoort. Geraadpleegd op 28 oktober 2019, van https://indebuurt.nl/amersfoort/genieten-van/toen-in/toen-amersfoort-kei-is-weer-terug-stad%7E8836/

Collectie Utrecht - Collectie: De Kei van Amersfoort, 1661. (z.d.). Geraadpleegd op 28 oktober 2019, van https://web.archive.org/web/20121011091712/http:/www.collectieutrecht.nl/view.asp?type=object&id=522#gegevens

Geocaching: Join the world’s largest treasure hunt. (2007, 20 september). Geraadpleegd op 28 oktober 2019, van https://www.geocaching.com/geocache/GC16317_de-amersfoortse-kei-earthcache?guid=ebf8fd86-4493-412c-bd44-280f17f93490

Hoffman, R. (z.d.). Keistadfeesten Amersfoort. Geraadpleegd op 28 oktober 2019, van http://www.amersfoortfestivalstad.nl/keistadfeesten

M. Kemperink, R. M., G. J. Elias, B. G. J., Jacobs, I., & Alberts, L. (2009). Geschiedenis van Amersfoort: “Bruit van d’Eem”. Utrecht: Matrijs.

Mirre, O. R. (2016, 7 april). De Keientrekkers van Amersfoort - een geschiedenis - Reisblog. Geraadpleegd op 28 oktober 2019, van https://www.mirreopreis.nl/keientrekkers-amersfoort/

Rozekrans, A. (2019, 26 juni). De Amersfoortse Kei. Geraadpleegd op 28 oktober 2019, van https://isgeschiedenis.nl/reportage/de-amersfoortse-kei

Stichting Flehite publicaties. (2012). Historisch jaarboek voor Amersfoort en omstreken. Geraadpleegd van file:///Users/Dorieke/Downloads/FLEH_2012%20(3).pdf

van Doorne, E. (2012). De canon van Amersfoort. Amersfoort: uitgevers bv.

van Oostveen, S. (2007). Kiste Trui, Amersfoortse Keientrekkers en de Peelkabouters van Horst. Het claimen van volksverhalen door gemeenten en de rol van identiteit. Oostveen, S. van. Geraadpleegd van https://dspace.library.uu.nl/handle/1874/25605