Angst

Angst is een normale emotie die ieder mens kan hebben. Het betekent dat iemand zich dan heel erg ongemakkelijk voelt, bang is of schrikt van bepaalde dingen.

Wanneer een angst voor iets bepaalds bij iemand enorm groot is en zo erg wordt dat het leven van die persoon er door wordt beheerst, dan spreken we over een fobie daarvoor. Cursussen kunnen iemand dan van zijn of haar angst afhelpen.

Maar er kan ook sprake zijn van een angststoornis. Het verschil tussen een angststoornis en een 'gewone' angst is, dat bij een angststoornis de angst er de hele tijd is. De angst is niet plotseling is ontstaan door een bepaalde (schrikwekkende) situatie.

Voorbeelden van angsten

• Vliegangst - Hierbij ben je bang om te vliegen met bijvoorbeeld een vliegtuig en durft iemand soms ook niet een vliegtuig binnen te gaan. Sommige mensen hebben vliegangst, maar vliegen wel. Ze voelen zich daar niet prettig bij, maar doen het wel. In feite overwinnen ze hierbij (deels) hun vliegangst.
• Zwemangst - Hierbij durf je niet te zwemmen. Soms heb je bijvoorbeeld iets ergs meegemaakt, waardoor je niet meer durft te zwemmen. Dat is best rot op warme dagen. Sommige mensen die zwemangst hebben zwemmen wel, maar dan met beschermde hulpmiddelen of in ondiep water. De angst bestaat er dan vooral uit geen bodem meer onder de voeten te (kunnen) voelen. Beginnende zwemmers moeten die angst ook overwinnen, omdat zwemmen voor mensen eigenlijk iets onnatuurlijks is.
• Hoogtevrees - Hierbij heb je dan angst om bijvoorbeeld op hoge gebouwen te staan of in een vliegtuig te zitten, want dat is natuurlijk heel hoog. Deze angst krijg je meestal meteen bij de geboorte, tenzij je misschien iets heb gezien of meegemaakt waardoor er hoogtevrees ontstaat. Mensen met hoogtevrees durven voor geen goud op een doorzichtige vloer te staan. Gebeurt dat onverwachts toch, dan kan die persoon letterlijk stijf van de schrik worden en geen kant meer op kunnen.
• Faalangst - Hierbij ben je bang dat je gaat falen. Dus bijvoorbeeld dat je bij een toets gaat zakken of een slecht cijfer gaat krijgen. 6 van de 10 kinderen krijgen bij hun geboorte al faalangst. Anderen kunnen het op latere leeftijd krijgen.
• Angst voor de tandarts - Veel mensen zijn bang voor een behandeling bij de tandarts. Sommigen durven er nauwelijks naar toe te gaan en zien er vreselijk tegenop. Maar er is ook geestig over geschreven. Bijvoorbeeld in het stripverhaal van Bulletje en Bonestaak. Vaak heeft deze angst te maken met de te verwachten pijn, of iemand heeft al eens een nare ervaring gehad. Ook heeft het met het onbekende te maken en dat je afhankelijk bent van een ander (je hebt er zelf geen macht over, je moet je als het ware aan de tandarts overgeven). De tandarts zal veel geduld moeten hebben en vertrouwen moeten geven om iemand er overheen te helpen.
• Lichaamsangst is een angst voor een lichamelijke dreiging. De angst voor de tandarts valt daar onder.
• Sociale angst - Hierbij heb je de angst dat anderen op jou letten, je bekritiseren, je uitlachen. Men is vooral bang voor de reactie van de ander. Men is dan geneigd om sociale situaties uit de weg te gaan. Hierdoor wordt de angst echter alleen maar erger. Ook plankenkoorts zou je hiertoe kunnen rekenen. Zelfs de meest ervaren toneelspeler of artiest kan nog de bibbers in de benen hebben voordat hij of zij het toneel op gaat. Een beetje gezonde spanning kan geen kwaad, maar er straalmisselijk van worden is niet fijn en stressvol.

Wat kan angst met je doen

In veel gevallen kun je te maken hebben met lichamelijke klachten, zoals trillen, buikpijn of hoofdpijn en zelfs misselijkheid. Maar je kan ook last hebben van piekeren, vervelende gedachten hebben of gedragsmatige veranderingen krijgen. Denk hierbij aan verstijven, huilen, angstig situaties vermijden, opstandig worden en vragen naar geruststelling.

Symptomen

De meest voorkomende symptomen van angst zijn:

• Hartkloppingen
• Zweten
• opvliegers
• Koude rillingen
• Soms een misselijk gevoel of droge mond

Reacties die je normaal kunt hebben bij (plotselinge) angst

Als je plotseling overvallen wordt door angst, zijn er drie mogelijke gedragingen:

• Bevriezen (stokstijf worden)
• Weglopen
• Vechten, snel handelen om de situatie de baas te worden

Dit noem je copinggedrag of kortweg coping.

Welke rol speelt angst bij een psychose?

Bij een psychose kunnen verschillende zaken een rol spelen: er is sprake van een onderliggende hersenstoornis zoals schizofrenie, een depressie of misbruik van middelen zoals drugs of alcohol. Maar ook bij extreme angst of een gebrekkige realiteitstoetsing kunnen mensen minder heftige psychotische belevingen ervaren. Dit noemen we micropsychose en randpsychose.

Dit kan voorkomen bij paniek, maar ook bij een borderline persoonlijkheidsstoornis of in meer heftige vorm bij een schizofrenie.

Een psychose kan lijden tot depressies, angst of het kan overgaan. Maar je kan er ook mee leren leven. Bij gedragsproblemen kan gedragstherapie helpen. Dit wordt ook wel CGT-therapie genoemd en dat is om stemmen in het hoofd onder controle te krijgen.

Gegeneraliseerde angst

Deze angststoornis lijkt op een reeks van depressies, maar dan met angstgevoelens, zoals zweten en hartkloppingen. Deze stoornis begint vaak pas rond het 50 of 60 levensjaar.

Wat is het verband met angst en psychiatrie

Angst is een symptoom dat bij alle psychiatrische stoornissen kan voorkomen. Men zegt wel eens dat uiteindelijk alles om angst draait. Uit grote studies blijkt dat angststoornissen en dwangstoornissen vaak samen gaan met de stemmingsstoornissen die een gezamenlijke erfelijke basis hebben. Neurologisch gezien draait het bij deze mensen om de neurotransmitters als serotonine (een stofje in de hersenen dat aangemaakt wordt bij angst). Angststoornissen zijn die aandoeningen waarbij angst het voornaamste symptoom is.

Mensen met een psychose of met een depressie kunnen echter vele malen angstiger zijn dan iemand met een angststoornis. Elke psychotische behandeling zou zich bezig moeten houden met hoe iemand met de angst om gaat. Een strategie aangereikt krijgen waarbij een persoon aangeleerd krijgt hoe hij of zij de angst de baas kan blijven. Het kan zijn dat angst te maken heeft met het falen van strategieën of anderen oorzaken.

Media

• https://youtu.be/-weum73UKsk
• https://youtu.be/2WcSXEa3HCg
• https://youtu.be/llKxn5Hf8LE
• Waarom hebben we angst? op NPO Kennis