Dialect

Verbeteren Dit artikel moet nog een beetje verbeterd worden. Wil jij WikiKids helpen? Het zou fijn zijn als je het verbetert.

Een dialect is een streektaal onder een officiële taal.

Een voorbeeld is het dialect dat men in Groningen spreekt, dat verschilt van het ABN (Algemeen Beschaafd Nederlands) net als het dialect in Amsterdam.

Het Nederlands dat men in België spreekt (BN) is geen dialect, we noemen dit een variant van de standaardtaal. Het verschil is dat in het BN (Belgisch Nederlands) minder Engelse invloeden voorkomen dan in het ABN. Zo is recyclen in het BN recycleren. Er is ook een apart Prisma woordenboek uitgegeven voor BN.

Sommige mensen denken dat Fries een dialect is (van het Nederlands), maar dat is ook niet zo. Het is een officieel erkende Germaanse taal.Over de hele wereld vind je dialecten zo ook in Nederland er zijn veel plaatsen waar ze een dialect gebruiken dit zijn er een aantal van: Aalsmeers-kudelstaarts, Aalsters, Aalsters Gld, Aalsters, Aarschots, Achels, Achterhoeks, Aelsers, Alblasserdams, Alfus, Allefs, Amelands, Amies, Amsterdams, Amsterdamse straattaal, Antwerps, Arcens, Archaïsch, Arendonks, Arnhems, Aspers, Assers, Asses, Astens, Avelgems, Axels.

Wat is een dialect

Een dialect noem je ook wel een streektaal. Het is gewoon een taal, net als andere talen die we kennen zoals Nederlands, Frans, Engels. Alleen worden dialecten (streektalen) niet officieel erkend als een taal. Dialecten hebben wel alle kenmerken van een taal die andere talen ook hebben. Dialecten worden vaak mondeling overgedragen van ouder op kind, het zijn meestal geen geschreven talen. Een voorbeeld van een dialect is het Gronings, bijvoorbeeld het woord rode bes is in het Gronings rooie aalbeern en brood is stoete.

Wat is het verschil tussen een dialect en een taal?

Een taal is niet anders dan een dialect. Alleen is het verschil dat een taal officieel ‘erkend’ is als taal en gebruikt wordt door de pers (journalisten), de drukkerijen en alle officiële beroepen. Een ander verschil is dat een taal niet alleen mondeling wordt gebruikt maar ook schriftelijk en dat de regels vastgelegd zijn (wat is goed en wat is fout). In Nederland hebben we 2 erkende talen: Het Nederlands en het Fries.

Wat is het verschil tussen een dialect en een accent?

Een accent is een andere uitspraak van een taal of dialect. Bijvoorbeeld de ‘g’ in het zuiden van Nederland of een ‘o’ of een ‘a’ die anders uitgesproken wordt.

Hoe is het Nederlands ontstaan?

Dialecten zijn ontstaan uit het Indo-Europees. Indo-Europese talen werden over bijna de hele wereld gesproken. Het is een oertaal waar alle Europese talen van afstammen. Deze oertaal werd al rond 5000 vóór Christus gesproken in de buurt van de Zwarte Zee. Later trokken mensen weg uit dat gebied en zij gingen ergens anders wonen. Omdat ze geen contact meer hadden met andere groepen, ontwikkelden zij een eigen taal en gingen de talen steeds meer van elkaar verschillen. Het Nederlands is ooit ontstaan als een dialect van het Duits, het Neder-Diets. Er waren dus eerst allemaal dialecten en pas later werd er een dialect gekozen als taal voor ons land: Het Nederlands. Dit gebeurde ongeveer 1000 jaar geleden. Begin 1900 werden er regels opgesteld voor het Nederlands en dit noemden we het ABN: Algemeen Beschaafd Nederlands.

Oudste Nederlandse tekst:

Veel mensen denken dat de oudste Nederlandse tekst is: “Hebban alla vogala nestas hagunnan hinase hic enda thu wat unbidan we nu”. In het Nederlands van nu betekent dit: “Alle vogels hebben nesten behalve jij en ik, waar wachten we nog op?” Maar dit is niet waar: Het is geschreven door een Engelse monnik, waarschijnlijk toen hij zijn nieuwe pen uit probeerde. Hij heeft een Latijnse tekst overgeschreven. Dit fragment is wel de oudste literaire Nederlandse tekst.

Voor zover we nu weten, is de oudste tekst: “Maltho thi afrio lito” . Dit betekent: “Ik maak je vrij, halfvrije” (Ik laat je vrij, halfslaaf, in die tijd hadden boeren slaven die voor ze werkten op het land)

Oertaal

Er zijn woorden bekend die in Nederland gesproken werden en die nog ouder zijn dan het Nederlands en het dialect Duits/Germaans. Deze woorden komen in geen enkele andere taal voor dan in het Nederlands, bijvoorbeeld woorden die beginnen met ‘kn…’ . Enkele voorbeelden van oerwoorden zijn: dille,beek, klif, klip, plag, brasem, kreeft knobbel, knap, knaap, kleven, klimmen.

Hoeveel dialecten zijn er in Nederland?

De vraag is eigenlijk onmogelijk te beantwoorden omdat je de grens van een dialect op verschillende manieren kan trekken. Je kunt de dialecten indelen op: verschillende woorden voor iets, klankverschillen of verschillende soorten zinnen. Bijvoorbeeld als je kijkt naar het woord patat, wordt het in het noorden ‘patat’ genoemd, maar in het zuiden van Nederland ‘friet’. Dan zijn er dus 2 dialecten. Maar als je het woord vlinder neemt, zijn er veel meer dialecten. De oudste indeling telt 6 dialecten in Nederland. In 1968 heeft dialectoloog de heer Daan een indeling gemaakt met 28 dialecten.

Mooiste en lelijkste dialect

Er is een onderzoek gedaan in Nederland welke dialecten we mooi en lelijk vinden. Aan het begin van 2019 werden de uitkomsten bekend. Het mooiste dialect vinden we het dialect dat in Maastricht wordt gesproken (Limburgs) en het lelijkste dialect vinden we het dialect dat in Lelystad wordt gesproken. Het Utrèchts staat op de 5e plaats.

Steeds minder dialecten

Als iemand een dialect spreekt, wordt dit vaak gezien als een beetje ‘dom’. Dit komt omdat vroeger alleen ambtenaren, rechters en notarissen eigenlijk echt Nederlands spraken. De gewone mensen spraken dialect. Vroeger werd in bijna ieder dorp of gemeente een ander dialect gesproken. Het aantal dialecten is sterk afgenomen omdat mensen vaker verhuizen buiten hun dorp en omdat op scholen echt Nederlands geleerd wordt.