Hitte-eiland

Een hitte-eiland schematisch afgebeeld.

Het verschil in tempratuur in de stad en het gebied dat om de stad ligt.

Een hitte-eiland is een klein gebied waar het warmer is dan het (landelijk) gebied dat daar omheen ligt (Lenzholzer, 2013). Er worden hogere temperaturen gemeten. Meestal gaat het om een stad. Het is een plaatselijk klimaat.

Het hitte-eilandeffect

De aarde wordt verwarmd door de zon. De zon zendt stralen naar de aarde toe. De aarde neemt die stralen op en wordt warm.

Wanneer het in de zomer warm wordt in de stad kan die warmte van de zon soms moeilijk weg. Dit heet het hitte-eilandeffect (Lenzholzer, 2013). De hitte blijft goed hangen in de straten en de huizen. Het wordt er een stuk warmer dan op plekken zonder, of met minder dichte bebouwing. De temperatuur in de stad en in het gebied er om heen kan soms wel een aantal graden Celsius verschillen en je kunt dat verschil dan goed voelen.

Redenen

Er zijn een paar redenen waarom de stad sneller warm wordt en het warmer blijft dan het gebied eromheen (Ministerie van Infrastructuur en Milieu, 2013). .

1. Sommig materiaal kan warmte goed vasthouden en ander materiaal wordt snel koud. Stenen bijvoorbeeld houden warmte goed vast. De stad blijft dus langer warm terwijl een stukje weiland sneller afkoelt in de avond.
2. De zonnestralen blijven tussen de gebouwen kaatsen. Ze zitten gevangen en de aarde kan ze niet goed terug te ruimte in sturen.
3. Gebouwen houden wind beter tegen. En zij breken de windvlagen. Hierdoor merk je minder van de koele lucht als je tussen hoge gebouwen loopt. De temperatuur is daardoor voor je gevoel ook hoger: de zogenaamde gevoelstemperatuur.
4. Er zijn weinig planten. Dit is vaak anders in het gebied om de stad heen waar je veel meer weilanden en natuur ziet. Planten houden de luchtvochtigheid op peil. Dat betekent dat planten zorgen voor een beetje water in de lucht. Hierdoor voelt het kouder. En bomen kunnen ook voor schaduw te zorgen.

Gevolgen

Als het in de stad erg warm is zorgt dat voor een aantal problemen. De gevolgen kan je verdelen in 5 groepen.

1. Gezondheid: Als het erg warm wordt zijn er meer mensen die ziek worden.
2. Buitenruimte: Er is veel gevaar voor brand, zeker ook als het al langere tijd droog is geweest.
3. Leefbaarheid: Mensen kunnen moeilijker werken met veel hitte. Denk maar aan een warme zomerdag in een klaslokaal zonder airco.
4. Water: Er wordt meer water gebruikt. Ook zal er in meer zwemwater blauwalg komen door de warmte.
5. Netwerken: Bruggen en het spoor kunnen uitzetten met warm weer. Als metaal warm wordt kan het groter worden. Hierdoor gaan de bruggen niet goed meer dicht en gaat de spoorlijn krom liggen.

Hitte-eilanden in Nederland

Groene daken in Vancouver

In opdracht van Stichting Kennis voor Klimaat is er in 2012 een onderzoek gedaan naar de 10 gemeentes met het ergste hitte-eilandeffect (Klok & Schaminée, 2012). Dit is de top 5 die veel te warm werden in de zomer:

• Den Haag
• Waalwijk
• Amersfoort
• Tilburg
• Rotterdam

Oplossingen

Veel wetenschappers zijn opzoek naar oplossingen voor klimaatproblemen. In Nederland maar ook in het buitenland willen stadsbestuurders iets doen aan het hitte-eilandeffect. Zij denken dat we door de stad een klein beetje aan te passen het klimaat in de stad kunnen veranderen. Door de stad anders in te richten of op een slimme manier iets nieuws toe te voegen kan je de temperatuur in de stad laten dalen (Wageningen University & Research, 2017). .

Zo kan je zorgen voor schaduw in de stad en de huizen slim neerzetten, zodat de wind er door heen kan waaien en niet op gebouwen botst. Maar dat kost veel geld. Onderzoekers onderzoeken daarom een goedkopere en makkelijkere manier: planten.

In Japan hebben wetenschappers planten getest die licht zijn en meer water kunnen opnemen, zodat ze de lucht koel kunnen maken (Yasui,Tanaka, Ito, Fujisaki,& Kinoshita 2018). Ze ontdekten dat als zij een paar extra stoffen aan mos toevoegden, dat de lucht dan een stukje koeler werd. Ook het materiaal van de gebouwen was belangrijk.

Ook hier in Nederland doen we veel onderzoek. In de regio Arnhem Nijmegen werden 'groene daken' onderzocht (Heutinck & Vlaskamp, 2010). Groene daken helpen het klimaat en zijn erg opvallend naast al de grijze en stenen huizen.

Hitte-eilandkaart

Wil jij weten of jij op een hitte-eiland woont? Neem een kijkje op Atlas Mapviewer. Klik in het linker menu op 'verkoeling van de stad'. Hier kan je kiezen voor de kaart 'Stedelijk hitte-eilandeffect'. Op deze kaart en met de legenda kan je zien of dat jij op een hitte-eiland woont.

Videolink

• Hitte-eilanden in het nieuws (Youtube)

Bronnen:

Klok, E. J., & Schaminée, S. (2012). De stedenelijke hitte-eilanden van Nederland in kaart gebracht met satellietbeelden. Geraadpleegd op 31 oktober 2018, van https://hitteeiland.files.wordpress.com/2014/12/tno-onderzoek-2012.pdf

Lenzholzer,S. (2013). Het weer in de stad - Hoe ontwerp het stadsklimaat bepaalt. Rotterdam: Nai010 Uitgevers.

Heutinck, L. F. M., & Vlaskamp, W. (2010). Groene daken : voor luchtkwaliteit en klimaat. Geraadpleegd op 1 november 2018 van http://edepot.wur.nl/137907

Ministerie van Infrastructuur en Milieu. (2013). Tegen de hitte. Groen en de opwarming van de stad Geraadpleegd op 22 oktober van https://www.google.nl/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=2&ved=2ahUKEwiGu6-vg7veAhVrMOwKHQykAC4QFjABegQICBAC&url=https%3A%2F%2Fruimtelijkeadaptatie.nl%2Fpublish%2Fpages%2F116505%2Ftegen-hitte-groen-en-de-opwarming-van-de-stad-lr.pdf&usg=AOvVaw1bYFgHubVkxaCLA6C_TftZ

Wageningen University & Research. (2017). Zeven redenen om te investeren in een groene stad. Geraadpleegd op 22 oktober 2018, van https://www.wur.nl/nl/show-longread/Zeven-redenen-om-te-investeren-in-een-groene-stad.htm

(Wetenschappelijk artikel:) Yasui, K., Tanaka, A., Ito, K., Fujisaki, M., & Kinoshita, H. (2018). Experimental and Numerical Analyses of Temperature-Reducing-Effect by Heat of Water Evaporation on a Moss-Greening Ceramic Utilizing Waste Silica. Materials (Basel, Switzerland), 11(9), 1548. doi:10.3390/ma11091548