Leven bij een vulkaan

Het landschap rondom vulkanen is vaak heel mooi. Maar vulkanen zijn ook erg gevaarlijk. Toch zijn er veel mensen die vlak bij een vulkaan wonen. Waarom zouden mensen daar willen wonen als een vulkaan toch zo gevaarlijk is? Wat is er fijn aan leven bij een vulkaan of juist niet? Wij hebben de voor en nadelen van het leven bij een vulkaan voor je op een rijtje gezet.

De Bromo vulkaan op Java

Wat is een vulkaan?

Een vulkaan is een plaats, meestal bergvormig waar vloeibaar gesteente, gassen en ander materiaal uit de aarde komt. In die berg zit dan een gat, dat noemen we een krater. Een vulkaan hoeft niet altijd een berg te zijn. Het kan ook een scheur in de aarde zijn waar lava uit komt stromen. Bij deze vulkanen zullen er geen uitbarstingen komen, maar stroomt de lava rustig naar buiten. Een vulkaan die eruit ziet als een grote berg, kan wel uitbarsten. Dat komt omdat de druk van de magma die zich vermengt met gas dat in de vulkaan zit zo hoog wordt dat hij explodeert. Dit noemen we een eruptie. Bij een eruptie stroomt en schiet er lava uit de krater. Vaak worden er ook grote stukken steen naar buiten geschoten en zie je grote wolken as naar buiten komen. Elke keer als een vulkaan uitbarst en de lava en as naar buiten komen, vormt dat tot een nieuwe laag op en rondom de vulkaan. Zo wordt de vulkaan steeds groter en hoger.

Hoe de magma verandert in lava

Hoe ontstaat een vulkaan:  

Wanneer je een vulkaan ziet, is het moeilijk voor te stellen dat de plek waar nu een berg staat, ooit een platte vlakte is geweest. Toch is dit wel zo. Het ontstaan van een vulkaan is een proces dat tienduizenden tot honderdduizenden jaren kan duren. De aardkorst bestaat uit tektonische platen die bewegen door stroming. Dit gaat erg langzaam, soms met een paar millimeter per jaar. Vooral aan de randen van de tektonische platen zijn de gevolgen van de beweging van deze platen goed te voelen. Het ontstaan van vulkanen is een van de gevolgen van de beweging van de tektonische platen.  Wanneer magma tot het aardoppervlak doordringt ontstaat een vulkaan. Als deze magma dan buiten de vulkaan komt noemen we het lava.

Waarom leven er mensen vlak bij een vulkaan?

Op heel veel plekken in de wereld komen vulkanen voor. En ook waar vulkanen zijn, wonen mensen. Maar waarom zou je daar willen wonen? Daar zijn een paar redenen voor waarom mensen om in de buurt van een vulkaan gaan wonen.

De 1711 m hoge vulkaan Daisen in het voorjaar. Hier zie je goed hoe vruchtbaar de grond is.

Vruchtbare grond

De eerste reden is dat de nieuwe laag die wordt gevormd door de as en lava heel goed is voor planten. De vulkanische grond is erg voedingrijk, er zitten namelijk stoffen in de as en de gestolde lava waar planten heel hard van gaan groeien. Boeren maken hier handig gebruik van en verbouwen graag hun groenten en granen op deze vruchtbare grond. Gebieden met vulkanische grond geven een hoge opbrengst van gewassen. Daarom nemen de mensen die er wonen het gevaar van de vulkaan dan voor lief.

Delfstoffen

Een andere reden waarom er veel mensen rondom vulkanen wonen is omdat de grond rondom een vulkaan erg rijk is aan delfstoffen. Dit zijn alle gesteenten en mineralen waar de mens iets aan heeft. De meest voorkomende soort delfstoffen bij vulkanische gebieden is erts. Grote bedrijven die deze stoffen uit de grond willen halen, willen dus graag in de buurt van een vulkaan zijn. Om die stoffen uit de grond te kunnen halen heb je weer mensen nodig. Deze mensen wonen vaak in de buurt.

Toerisme

Veel mensen vinden het leuk om een vulkaan te bezoeken. Sommige mensen klimmen zelfs een vulkaan op. Deze mensen komen vaak van ver om de vulkaan te bekijken. Het zijn toeristen. De mensen die bij zo'n vulkaan wonen verdienen geld aan toeristen. Ze werken dan in het hotel, leiden mensen rond bij de vulkaan of werken in een restaurant waar toeristen komen eten. Toerisme zorgt dus voor veel werk. Dus mensen blijven daar wonen voor hun werk om geld te verdienen.

Vesuvius en Napels

Energie

Als er water in de buurt van de vulkaan is, kan het zijn dat het water warm is. Dit water wordt verwarmd door de warmte die van onder de grond komt. Ook hier komt weer toerisme op af. Mensen vinden het fijn om in dat warme water te liggen en er wordt gezegd dat het ook heel goed voor je lichaam is. Dit warme water wordt echter niet alleen gebruikt voor ontspanning. In sommige gevallen worden er huizen mee verwarmd, of wordt het gebruikt om kassen te verwarmen zodat er planten in kunnen groeien. Het warme water kan zelfs worden gebruikt om energie van te maken! Er staan dan grote fabrieken bij de vulkaan in de buurt die de warme grond gebruiken om water mee te verhitten. Dit wordt later omgezet in stroom. Grote voordelen van deze manier om energie te winnen zijn de schone manier van werken, en altijd genoeg van zal zijn zolang de vulkaan leeft.

Bouwmateriaal

Ook kunnen ze het vulkanisch gesteente dat wordt gewonnen gebruiken als bouwmateriaal, zo kunnen we er bijvoorbeeld basalt van maken voor bekleding van dijken. 

Cultuur en geschiedenis

De laatste reden is dat in sommige culturen de vulkaan niet als een gevaar wordt gezien. Ze zien de vulkaan als iets van God. Als een vulkaan uitbarst heb je er maar even last van, maar na een tijdje is het alleen maar goed. Dan heb je de vruchtbare grond waar je groenten en granen goed op groeien. Het is een soort cadeau van God, vinden ze.

Waarom is het gevaarlijk om dicht bij een vulkaan te wonen?

Een vulkaan is heel onvoorspelbaar. Men weet vaak niet wanneer hij kan uitbarsten. Er is een indeling van de verschillende klassen vulkanen en de kans dat ze uitbarsten. Er zijn drie verschillende klassen van een vulkaan:

De vulkaanuitbarsting van Semeru op Java, hier zie je duidelijk een gloedwolk.

1. Een actieve vulkaan. Dit is een vulkaan die nog steeds kan uitbarsten.
2. Een slapende vulkaan. Dit is een vulkaan die op het moment niet actief is, maar dit nog wel kan worden.
3. Een dode vulkaan. Dit zijn vulkanen die niet meer zullen uitbarsten.

Gevolgen van een vulkaan uitbarsting

Een vulkaanuitbarsting heeft vaak grote gevolgen voor de de mensen die op of vlak bij een vulkaan wonen. Zo kan een vulkaanuitbarsting dodelijke gevolgen hebben voor de mensen die onderaan een vulkaanhelling wonen. De akkers worden verwoest, de gebouwen krijgen grote schade en er komen grote scheuren in muren. Bijna alle spullen van de mensen worden verwoest tijdens een uitbarsting. Waardoor het ook lastig is na de uitbarsting het leven weer op te pakken, omdat ze alles weer opnieuw moeten opbouwen.

Gezondheid

Bij actieve vulkanen komen vaak gassen naar buiten die giftige stoffen bevatten. Deze stoffen zijn niet goed voor je gezondheid. Als je bij zo'n vulkaan woont, adem je veel van die gassen in. De kans is groot dat je problemen gaat krijgen met ademen en hierdoor kan je astma krijgen. Veel mensen moeten vaker naar het ziekenhuis doordat ze vaker ziek worden. De gassen zorgen ervoor dat je minder goed tegen allerlei ziektes kan. Kinderen die worden geboren in deze gebieden hebben meer problemen met hun gezondheid dan op andere plekken. Doordat de gezondheid slechter is sterven er vaker mensen.

Lavastromen

Een vulkaan is dus heel onvoorspelbaar en kan heel snel hele grote stukken land verwoesten. De vloeibare lava stroomt niet zo snel , maar als het bijvoorbeeld een boom raakt vliegt deze snel in brand. Ze kunnen alles waar ze langs komen verbranden. Ze kunnen over wegen en huizen heenrazen. Het enige wat overblijft van het land na een lavastroom is een woestenij met heet en dampend gesteente. Meestal maken lavastromen zelf niet veel slachtoffers.  Ze veroorzaken vaak wel (bos)branden die een stuk gevaarlijker zijn. Vuur verspreid zich wel snel en voor je het weet staan hele grote gebieden in brand. Het duurt vaak eeuwen voordat er weer planten kunnen groeien op de lava.

Hier zie je de Mount St. Helens van vlak na de uitbarsting op 18 mei 1980 waarop enorme bosgebieden met ontwortelde bomen te zien zijn. 

Gloedwolken

Gloedwolken zijn ook wel stromen van lava, as, gas en rotsen. Een gloedwolk is één van de meest verwoestende effecten van een vulkaanuitbarsting.  Ze kunnen snelheden tot 150 km/u bereiken, en hebben temperaturen die liggen tussen 100 en 800 °C. Ook de grote stukken steen die de lucht in worden geslingerd komen met een grote snelheid weer naar beneden. Je kan niet voorspellen waar die neerkomen en kunnen heel wat gebouwen verwoesten of zelfs mensen raken. Bij een vulkaanuitbarsting komt ook vrijwel altijd as naar buiten. Deze as bevat zeer giftige stoffen die in de lucht komen te hangen. Als de uitbarsting heel hevig is, kan het wel weken duren voordat alle gevaren zijn verdwenen.

Modderstromen

Een modderstroom ontstaat doordat as en puimsteen die uit de vulkaan komen zich mengen met regenwater, smeltwater of sneeuw. Die kunnen worden veroorzaakt door hevige regenval voor, tijdens of na een vulkaanuitbarsting Dit is voldoende om complete bossen, wijken en dorpen te vernietigen. Een modderstroom kan snelheden bereiken van 100 km/u.

Externe links

• Kaart van actieve vulkanen

• Het ontstaan van vulkanen

• Waarom zijn er in Nederland geen vulkanen?

Externe videolinks

• Rosario woont vlak bij een vulkaan

• Riskant leven bij een vulkaan

• Bouw je eigen vulkaan!