Wond

Gezondheidsklachten?

Ga naar een dokter of huisarts! Volg geen adviezen over gezondheidsklachten van het internet op.

Een klein wondje kun je met een pleister afdekken

Een wond is verbreking van de natuurlijke samenhang van levend weefsel. Je hebt open en gesloten wonden.

Verschillende soorten wonden

een schaafwond
een brandwond
een steekwond
een schotwond

Bij een wond gaat de huid vaak kapot.

Als het een kleine wond is, dan zeg je meestal wondje.

De plaats van een wond op het lichaam kan het uiterlijk van iemand drastisch veranderen. Zeker als dit in het gezicht is. Ziektes als melaatsheid kunnen nare verwondingen veroorzaken.

Oorzaken

Een wond kun je op verschillende manieren krijgen, namelijk door:

Mechanische wonden: door scherp of stomp geweld.
Chemische wonden: bij sterke zuren
Thermische wonden: verbranding of bevriezing
Elektriciteit wonden: door bliksem inslag
Stralingswonden: zonnebrand of radioactieve straling
Circulatie wonden: doorligwonden
Oncologische wonden: door kanker of tumoren
Infectiewonden: door een bacterie of andere micro-organismen.

Wondmilieu

De beste methode van genezing is het creëren van een vochtig wondmilieu.

Droog: indroging van de wond betekent verdieping van de wond door herhaalde beschadiging van granulatieweefsel. Opnieuw bloeding van gebarsten droge wond beperkt de genezing.
Vochtig: In vochtig milieu verspreiden epitheelcellen zich gemakkelijker over het wondoppervlak. In vochtig milieu blijft het lichaamstemperatuur behouden wat de doorbloeding en celmigratie verbetert.
Nat: verweking van het wondbed of wondranden geeft celdood, vergroting en verdieping van de wond.

Principes van vochtig milieu

Creëer een vochtig milieu
Voer te veel vocht goed af
Laat de wond niet afkoelen
Bescherm tegen infecties van buiten af
Dood schadelijk stoffen
Voorkom beschadiging van nieuw gevormd weefsel
Verband moet patiënt-vriendelijk zijn
Verband moet makkelijk in gebruik zijn
Verband moet niet te duur zijn

Wondgenezing

Een wondgenezing bestaat uit drie fasen:

Eerst fase: inflammatriefase, deze bestaat uit bloedstolling en ontsteking.
Tweede fase : proliferatiefase, deze bestaat uit reparatie van beschadigd weefselvorming van nieuwe cellen en overgroeien van nieuwe huid.
Derde fase: remodelleringfase: dit is de vorming van littekenweefsel en rijping van de wond.

Veel voorkomende oorzaken van niet-genezing

Slechte doorbloeding
Ontsteking
Voedingstoestand en gezondheidstoestand van de patiënt

Aandachtspunten

Voorkom infectie
Voorkom verergering van de wond
Het omliggende weefsel beschermen
Voorkomen van bloeding
Bevorderen van doorbloeding.

Tekenen van ontsteking:

Roodheid
Verhoogde temperatuur, zwelling
Pijn
Gekleurd wondvocht en geur
Overleg altijd met een arts
Let op omliggende weefsel.

Wondzorg

Algemene zorg voor wonden:

Wond schoon spoelen met water of fysiologisch zout. Het doel is reinigen, wonden die gehecht zijn, met alcohol of chloordioxide reinigen.
Besmetting voorkomen. Werk hygiënisch weet goed wat schoon en vuil is.
Volgorde van behandeling
Wondrand beschermen bij kans op beschadiging.
Gebruik primair wondbedekker debriderend effect, bestrijden van infectie dan wel creëren van vochtig wondmilieu.
Secundair wondverband voor opvang van vocht.
Pijn voorkomen
Psychosociale zorg: vooral bij littekens, traumaverwerking en patiënt daarin begeleiden.

Ideaal wondverband

Het houdt een vochtig milieu in stand
Is ondoordringbaar voor micro-organismen
Voorkomt verweking (te vochtig worden)
Beschadigt het nieuwe weefsel niet bij verwisselen van verband
is patiëntvriendelijk
Is kosten effectief.

Materiaalkeuze

Grote keuze aan verband goed indiceren
Bedenk wat het doel is
Preventief, curatief, of palliatief
Er zijn geen genezende verbanden.
Lijken duur en zijn dat soms ook als je ze verkeerd gebruikt.
Niet geschikt bij hoge frequentie van verzorging
Verbandwisseling na meerdere dagen.

Spoelen van de wond

Opties : douchen, of drenken met nat gaas, kraanwater of fysiologisch zout.
Wondranden reinigen
Na schoon maken bekijken met de time methode.
Nadelen van spoelen:
Lichaamseigen materialen die nodig zijn voor de genezing worden ook verwijderd.
De wond koelt af: vertraagt de genezing; het duurt vervolgens 12 uur voor deze weer in de staat verkeert van voor het spoelen.
Verder is het bij iedere verbandwisseling belangrijk dat het pulken, peuteren en poetsen alleen met een pincet gebeurt en dat je het natte gaas dat vast zit, dat je dat ook vast laat zitten. Niet onnodig iemand pijn doen.

wondzorg in de zorg

Hieronder een stappenplan van standaard-wondzorg in de zorg:

Pas handhygiene toe
Maak een schoon werkveld en zet de spullen klaar
Trek handschoenen aan
Leg onderlegger klaar
Verwijder en beoordeel het verband
Beoordeel de wond met time-methode
Pas handhygiene toe en handschoenen uit
Maak wondranden schoon
Droog maken van wondranden
Pas handhygiene toe en handschoenen uit
Wondrand beschermen
Verzorg de wond volgens plan
Handschoenen uit en handhygiene
Ruim alles op en gooi handschoenen weg.

Wondzorg modellen

Je hebt twee soorten wondzorg-modellen: het TIME- en het WSC-model; hieronder leg ik ze beide uit.

TIME-model

TIME staat voor:

T: tissue (het weefsel): is het vitaal (levend) of dood weefsel? Wat is de kleur, grootte, breedte en diepte van de wond in cm en wat is de locatie van de wond?
I: infectie: is er een infectie aanwezig en wat zijn de verschijnselen?
M : moisteur (het vocht): is de wond vochtig, nat of droog?
E : edge (staat): is de wond rustig of onrustig? Hoe zijn de wondranden?

Je legt hierbij letterlijk uit wat je ziet en rapporteert dat.

WSC-model

WSC staat voor Wound Consultant Society (Nederlands: Vereniging voor wondconsulenten)

Het WSC Classificatiemodel is de gemakkelijkste manier om objectief een wond te beoordelen en te herkennen wat voor soort wond je hebt: heb je een gele, zwarte of rode wond?
Uitzondering voor wonden door kanker en brandwonden
Makkelijk bij langer bestaande wonden
Doe: eenduidigheid in de omschrijving van de wond
In welke genezingsfase de wond zit.
De verzorging van de wond
Keuze van wondmateriaal
Classificatie:
Kleur: rood weefsel, geel weefsel of beslag, of de wond kan geïnfecteerd zijn (dat hoeft niet), zwart weefsel
Mate van vocht: droog, nat, vochtig.

Behandeldoelen

Zwart/ geel: geel beslag of dood weefsel verwijderen
Groen: infectie bestrijden
Rood / roze: stimuleren en beschermen.
Let ook op: comfort, huid beschermen, pijn voorkomen en bestrijden, geur verhelpen.

Wondzorg spullen

Wondbedekkers zijn bedekkers om de wonden te beschermen. Voorbeelden zijn:

Wondfolies opsite tegederm
Hydrogel
Hydrocolloiden comfeel, duoderm
Algenaten
Hydrofibers
Foamverbanden
Absorberen verband
Vette gazen
Siliconenverbanden
Vacuüm assistent closure

Transparante Wondfolies

Merken tegederm, cutifilm, opsite
Weinig exsuderende wond
Behoud vocht in droge wond
Fixatie insteekopening
Hulpmiddelen foliesuctiesyteem vac

Schuimverband

Absorptie overtollig dun wondvocht
Behoud van vochtig wondbed
Reinigt niet
Mag tot 7 dagen blijven zitten
Niet knippen

Hydrofiber

Bij wonden met een heldere kleur huid
Alleen als wondcontactmateriaal gebruiken
Minimaal 1 cm over wondranden aanbrengen
Kies de goede toplaag
Maximaal 7 dagen laten zitten
Vervangen als verzadigd tot over de wondranden

Siliconenverbanden

Niet kleven
Bevat geen lijm dus huidvriendelijk
Voorkomt ingroei van de huid
Beschermt de toplaag
Ideaal bij skintear
Kan 7 dagen blijven zitten

Vette gazen

Indicatie te voorkomen dat het wondgaas gaat vastzitten aan de wond
Merken: adact , untille, jelot
Materialen niet dubbelvouwen: dit verstikt de wond
Niet op gezonde huid aanbrengen, alleen op de wond.
Elke 24 uur vervangen.

Absorberen verband

Afdekmateriaal
Absorberend verband gebruiken voor wonden met veel wondvocht. Dit is om te veel vocht het af te voeren.

Reinigende vloeistoffen

Protosan
Combinatie van zeeoplossing antimicrobieel middel
Wond wordt gereinigd en kan biofilm oplossen
Betadine
Chloordioxide
Eusol

Wondrand beschermen

Cavilonswab, Hydrocolloid
Zinkzalf, zinkolie
Barrière tussen huid en etsende vloeistof, diarree
Barriecreme eenmaal per dag gebruiken
Proshield.

Links