Theo Thijssen
Theo Thijssen (1879-1943) was een Amsterdamse onderwijzer (en tevens Kamerlid voor de SDAP, de voorloper van de PvdA), die bekend is door een aantal autobiografische romans. Hoewel hij dat zelf ontkende, is er geen twijfel aan: zijn boeken gaan over hemzelf (behalve dat ene, "Het grijze kind" (1927) en dat is dan ook gelijk het minste in zijn oeuvre (werk)). Ze zijn geschreven voor volwassenen, maar dat wil niet zeggen, dat ze voor jongeren ontoegankelijk zouden zijn. Integendeel!
Thijssen begon met "Barend Wels" (1908), waarin hij een beginnend onderwijzer portretteert. Daarna volgde zijn bekendste (volgens sommigen beroemdste) boek, "Kees de jongen" (1923). Het speelt rond 1890 in het Amsterdam van die tijd, toen Thijssen zelf een jongen van ongeveer 11 jaar was. Kees zijn vader is schoenmaker. Het is niet zo dat ze bij Kees thuis honger lijden, maar je kunt ook niet zeggen, dat ze in weelde baden. Zeker niet in vergelijking met tegenwoordig. Kees droomt over een grote toekomst, die hij voor zich ziet. Maar die stort al gauw ineen, als zijn vader ziek wordt en dood gaat. Dan komen ze bij hem thuis op de grens van armoede te verkeren. Toch houdt Kees zich staande, dankzij zijn dromen. En als Rosa Overbeek, een meisje uit zijn klas, begrijpt dat Kees eigenlijk een heel lieve jongen is en hem een zoen geeft, zijn allereerst echte zoen, een zoen waar je wat aan hebt dus, loopt Kees met zijn hoofd in de wolken. Maar dat is helaas maar even. Daarmee besluit het boek.
"Kees de Jongen" is ook verfilmd en voor toneel bewerkt. Ook komt Kees nog voor in het werk van anderen, zoals in "Het leven is vurrukkulluk" (1961) van de auteur Remco Campert.
Daarna volgt het tweeluik "Schoolland" (1925) en "De gelukkige klas" (1926) over een onderwijzer in Amsterdam, in dagboekvorm geschreven. Thijssen laat hem op de laatste bladzijde van het tweede boek plotseling doodgaan. Misschien om te bewijzen, dat het niet autobiografisch is?
Tot de meest geliefde boeken die Thijssen schreef behoort ook het in 1932 verschenen "Het taaie ongerief" over wat voor Thijssen zijn leven lang een kwelling moet zijn geweest: kleding, schoeisel, hoofdbedekking. Dan weer zitten zijn schoenen hem te krap, dan weer moet hij om zijn lieve moeder een plezier te doen in een jas lopen die ze van een mevrouw waar ze werkster is heeft gekregen, maar waarin hij wel voor aap loopt. Of hij moet een bolhoedje dragen (welke jongen draagt er nu een hoed), ook weer een krijgertje van zijn moeder. Ook als hij al bijna onderwijzer is worstelt hij nog met dat probleem: hij durft geen toespraak te houden, want hij heeft geen "net pak". En als hij al onderwijzer is, heeft hij geen geld voor een winterjas, en loopt naar school in zijn overhemd, zogenaamd "om te harden". Pure armoe is ook hier weer de rode draad die door de roman loopt.
"In de ochtend van het leven" (1941) is zijn laatste en misschien wel Thijssens beste boek. Het bestaat uit jeugdherinneringen, zodat er niet aan getwijfeld hoeft te worden dat ze autobiografisch zijn. Het geeft tegelijkertijd een prachtig, treffend beeld van het Amsterdam rond de vorige eeuwwisseling.
Ook heeft Thijssen nog een boek voor de jeugd geschreven: "Jongensdagen" (1909). Zijn herinneringen aan de mobilisatie tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) heeft hij te boek gesteld in "Egeltje" (1929).
Het werk van Theo Thijssen wordt nog steeds in brede kring gewaardeerd. Thijssen is niet heel erg oud geworden, maar 63 jaar. Na de Februaristaking tegen de Duitse bezetter werd hij gearresteerd en anderhalve maand gedetineerd (opgesloten). Na zijn vrijlating werd hij echter nooit meer de oude en stierf in 1943.
Het woonhuis van Theo Thijssen waar hij als (Kees de) jongen woonde aan de Eerste Leliedwarsstraat in Amsterdam, hartje Jordaan dus, waar zijn vader het vak van schoenmaker uitoefende, is ingericht als een klein museum, het "Theo Thijssen Museum".