Classicisme
Classicisme, is een stijperiode in de kunst en de architectuur tussen 1640 en 1720. Het is de tijd dat er veel ontdekkingen worden gedaan in de wetenschap (onder anderen Newton). Ook in de muziek bestaat er een classicisme periode. Het verwijst over het algemeen naar een hoge bewondering voor de klassieke periode, de klassieke oudheid in de westerse traditie. Men pakte terug op de cultuur, kunst en literatuur van het oude Griekenland en die van de Romeinen, met de nadruk op vorm, eenvoud, verhoudingen, helderheid van structuur, perfectie, ingehouden emotie, evenals een beroep doen op het intellect (verstand). De kunst van het classicisme probeert typisch formeel en ingetogen te zijn.
Ook de grote meesters uit de renaissance waren grote voorbeelden.
Classicisme sluit aan op de barok, maar zet zich daar ook tegen af. Er is geen duidelijke grens met het neoclassicisme dat later volgt. Voor de noordelijke Nederlanden spreekt men ook wel van het Hollands classicisme.
Architectuur
In de architectuur zijn het Mauritshuis in Den Haag en het Paleis op de Dam er voorbeelden van. Beide ontworpen door Jacob van Campen. In de classicistische architectuur worden vaste verhoudingen in de compositie (vlakverdeling) toegepast en de zuil, de pilaster (halve zuil die tegen de wand 'geplakt' zit) en het fronton of de timpaan (lage driehoek, vaak met figuren in reliëf) zijn de belangrijkste bouwelementen. Het classicisme legt de nadruk op symmetrie (evenwicht), proportie (juiste verhoudingen - gulden snede), geometrie (meetkunde) en de regelmatigheid van onderdelen zoals ze ook aanwezig waren in de architectuur van de klassieke oudheid en in het bijzonder de architectuur van het oude Rome, waarvan vele voorbeelden bewaard zijn gebleven.
Schilderkunst
Kunstschilders en beeldhouwers pakken terug op de antieke geschiedenis en de mythologie. In de Nederlanden worden Gerard van Honthorst, Gerard Seghers en Gerard de Lairesse tot het classicisme gerekend. Het classicisme heeft iets weelderigs, dramatisch en heroïsch, maar tegelijkertijd is het ingehouden en heeft het iets braafs, iets berekends. Er is sprake van formeel evenwicht, duidelijkheid, mannelijkheid en kracht in de kunst.