Onbegrepen gedrag
Onbegrepen gedrag is gedrag, signaalgedrag, moeilijk verstaanbaar gedrag of probleemgedrag dat iemand vertoont met een reden die niet wordt begrepen. Bijvoorbeeld agressie. Onbegrepen gedrag komt veel voor bij mensen met dementie en mensen met niet-aangeboren hersenletsel (NAH).
Hoe werkt het brein
Iedereen heeft een brein dat uit drie delen (lagen) bestaat. Van buiten naar binnen: een mensenbrein (de cortex of hersenschors), het zoogdierenbrein (het middenbrein of limbisch systeem) en een reptielenbrein dat ook wel de hersenstam wordt genoemd.
De bovenste laag van de hersenen bestaat uit de linker en rechter hersenenhelft. Dat noemen wij het mensenbrein. In je mensenbrein kun je moeilijke dingen doen zoals praten en het stuurt je emoties aan. Het zorgt er ook voor dat je ze in kan houden. Dit worden de executieve functies genoemd. Bij mensen met dementie of NAH is dat kapot en dat zorgt er onder andere voor dat ze ontremd gedrag kunnen vertonen, bijvoorbeeld agressie.
De volgende laag is het zoogdierenbrein: die zit onder je mensenbrein. Dit gedeelte omvat alles wat met emoties, affectie (genegenheid), motivatie en sociaal gedrag te maken heeft. Hier zitten gevoelens als liefde, genegenheid en verdriet, angst en pijn. Het zoogdierenbrein zorgt dat die emoties en ervaringen een waarde krijgen en het zorgt dat je gedrag vertoont op gevoel (dus niet zoals in het mensenbrein dat je erover nadenkt en dan pas handelt). Zo kan je, doordat je in je verleden iets mee hebt gemaakt, afwijkend gedrag gaan vertonen, bijvoorbeeld iemand gaat slaan als die onder douche wordt gezet, omdat deze persoon bang voor water is, want deze persoon was vroeger bijna verdronken. Dit deel blijft bij dementie lang in tact. Daarom zie je gedragingen van vroeger sneller terug.
De daarop volgende laag is het reptielenbrein. Die zorgt voor alle automatisch verlopende dingen in je lichaam, zoals je vitale functies als ademhalen, hartslag en temperatuurregeling. Daarnaast zorgt het ervoor dat je continu op scherp staat ten aanzien van gevaar. Zo trek je je hand weg (reflex) als je met je hand in de buurt van hete pan komt.
Mensen met NAH en dementie begrijpen de wereld soms niet zo goed meer, waardoor ze snel de knop in drukken van gevaar en dingen gaan doen zonder na te denken, want alles wat je in dit gedeelte doet, doe je zonder na te denken.
Alle gedrag kan 'onbegrepen' zijn
Je zou onbegrepen gedrag kunnen omschrijven als:
al het gedrag dat de omgeving moeilijk kan plaatsen en waar de bewoner, zijn familie of de professional moeilijk mee om kan gaan.
Over welk gedrag hebben het? Schelden of slaan ken je wel, maar er zijn zo veel meer gedragingen die niet begrepen kunnen worden.
De deskundige stopt die in vijf categorieën:
- Psychotische gedrag
- Angstig gedrag
- Apathisch gedrag
- Depressief gedrag
- Geagiteerd gedrag
Het is belangrijk dat je weet dat al het gedrag onbegrepen kan zijn, ook gedrag waar je zelf geen last van hebt. Zoals een meneer die de hele dag in huiskamer zit nergens aan mee wil doen, of iemand die doelloos rond blijft lopen. Maar het kan gedrag zijn waar jij last van hebt en dat hoeft voor de bewoner geen probleem te zijn. Bijvoorbeeld:
- Vindt de meneer die in de hoek van de kamer plast dat zelf een probleem? Of vind jij het een probleem, omdat jij het op moet dweilen?
- Heeft die mevrouw die spullen verzamelt een probleem? Of heb jij een probleem, omdat jij die spullen aan het einde van de dag weer terug moet brengen?
Omgang
- Onthoud dat bewoners met hun onbegrepen gedrag altijd een signaal afgeven. De truc is om je dat continu af te vragen. Heeft die bewoner misschien ergens last van?
- Door de levensloop te kennen van een bewoner met dementie lukt soms beter om met onbegrepen gedrag om te gaan.
- Onbegrepen gedrag laat je niet onberoerd en dat merkt de bewoner.
- Door stil te staan kom je verder, of door de tijd te nemen en te vertragen kom je verder.
- Je gaat het pas zien als het door hebt.
Media
- Omgaan met onbegrepen gedrag bij dementie: https://youtu.be/nb5YiqJtkIU?si=7SfXzAK8xoLK3kjb
- Retrogenese (je zou dit moeilijke woord kunnen omschrijven als aftakeling: allerlei dingen die het in de loop van de tijd steeds minder goed bij iemand gaan doen of zelfs helemaal niet meer): https://youtu.be/wNICdq6eQmA?si=kEhAbUhZzuq_1bIg
 |
Dit artikel is een beginnetje. Je wordt uitgenodigd op bewerk te klikken om dit artikel aan te vullen.
Meer informatie over dit onderwerp vind je hier: |
 |
Dit artikel is een beginnetje.
|