Carl Gustaf Emil Mannerheim

Maarschalk Mannerheim (foto 1943)

Carl Gustav Emil von Mannerheim (4 juni 1867 – 27 januari 1951)) was een Fins militair leider en politicus. Hij was de grondlegger van het moderne Finland.

In Russische dienst

Mannerheim werd als telg van een vooraanstaande familie geboren op 4 juni 1867 bij Turku. Zijn eerste militaire opleiding ontving hij in het keizerlijke Rusland. Finland maakte destijds namelijk deel van Rusland uit. Al vroeg toonde hij dat hij een dapper man was en gaf er blijk van zich te kunnen aanpassen aan moeilijke omstandigheden. Hij ondernam ontdekkingstochten in Centraal-Afrika, diende in de Russisch-Japanse Oorlog (1904/05), en was bevelhebber van het 6de Russische cavaleriekorps. Tijdens de Eerste Wereldoorlog diende hij aan het Roemeense front. Toen Rusland militair instortte (1917) en daar een burgeroorlog tussen 'Roden' (de Sovjets, de communisten dus) en 'Witten' (die de parlementaire democratie steunden) ontstond, keerde hij naar Finland terug. Daar heerste eveneens chaos en wanorde.

De Finse Burgeroorlog

Op 5 januari 1918 werd de Finse onafhankelijkheid van Rusland door de Sovjetleiders Stalin, Trotski, en Lenin erkend. Maar op 28 januari bezetten de aanhangers van de Sovjets, de 'Rode' troepen, die in Finland gesteund werden door uiterst links, de belangrijkste steden in Finland. De 'Witte' troepen verklaarden toen hun trouw aan de volksvertegenwoordiging, die in Vaasa bijeen was gekomen om de toestand te bespreken en stelden zich onder bevel van Mannerheim.

De eerste taak van Mannerheim was om de meer dan 40.000 Russische militairen die zich nog op Fins grondgebied bevonden te ontwapenen. Op die manier wilde hij voorkomen dat ze zich bij de Finse rebellen konden aansluiten. Die waren zelf al talrijker dan zijn eigen troepen.

Mannerheim gaf zijn troepen eerst een flinke training. Want hij had al gezien dat de Roden, hoewel in de meerderheid, een krachtige leiding van kundige officieren misten. Ofschoon hij het liever anders had gezien, lukte het hem met hulp van Duitse troepen, die aan het oostelijk front waren vrijgekomen, de Rode bolwerken Helsinki, Viipuri en Tampere te veroveren. Halverwege 1918 leek de bloedige strijd tussen Roden en Witten in het voordeel van de laatsten te worden beslist.

Finland wordt onafhankelijk

Mannerheim werkte ondertussen aan een Finse republiek die onafhankelijk was van Rusland maar ook van Duitsland. Hoewel hij de inval in Rusland van de geallieerden steunde (die hadden zich in de Russische Burgeroorlog gemengd) was zijn voornaamste zorg in 1918, zoals later in de jaren '40, de Finse onafhankelijkheid en de nationale veiligheid. Op 16 mei 1918 trad hij af als opperbevelhebber omdat hij het niet eens was met het pro-Duitse beleid van de overheid. Toch werd hij op 12 december aangesteld als waarnemend president van Finland. Bij de eerste verkiezing onder de nieuwe grondwet werd hij echter verslagen door Kaarlo J. Stahlberg en trad af in juli 1919.

De Winteroorlog (1939/40)

Mannerheim realiseerde zich dat Finland zijn grote buur, Sovjet-Rusland, te vriend moest houden, maar vond ook dat de Finnen hun tanden moesten laten zien. Inmiddels minister van Defensie, bouwde hij een reeks vestingwerken, de Mannerheim-linie. Die bewees zijn nut toen Finland in november 1939 door de Sovjet-Unie, nadat dit land eerst een deel van Polen en de Baltische Provincies had opgeslokt, zonder oorlogsverklaring werd aangevallen.

Mannerheim, inmiddels 72, werd weer benoemd tot opperbevelhebber en leidde met succes de Finse defensie tijdens de zogenaamde Winteroorlog, die in maart 1940 eindigde. De vrij gunstige vredesregeling werd echter geschonden door de Sovjet-Unie in juni 1941, en Mannerheim bleef opperbevelhebber tot de vrede in augustus 1944 werd getekend.

Mannerheim wordt maarschalk en president

In juni 1942 werd hij als enige in de Finse geschiedenis benoemd tot maarschalk en werd president van de republiek in 1944. Maar hij moest zich al spoedig wegens zijn slechte gezondheid terugtrekken en stierf in Lausanne, Zwitserland, op 27 januari 1951. Hoewel er soms kritiek op hem was, werd zijn heengaan door het grootste deel van de Finse bevolking oprecht betreurd.

Bron