Schoolstrijd

De schoolstrijd of schoolkwestie was een ideologisch, maatschappelijk conflict in het negentiende- en twintigste-eeuwse Nederland. Het ging over de inrichting van het landelijk gereguleerde onderwijs. Deze strijd mondde uiteindelijk uit in een algehele gelijkstelling tussen het Bijzonder onderwijs en het openbaar onderwijs. Dit was ook naar aanleiding van de grondwetswijziging in de Grondwet van 1848 waarin de vrijheid van onderwijs vastgelegd. Hierdoor konden nu bijzondere scholen op confessionele grondslag worden opgericht, maar het verbod op scholen die gebonden waren aan een kerk of kerkgenootschap bleef bestaan. In de jaren na de aanneming van deze wet werden inderdaad vele protestants-christelijke en rooms-katholieke scholen opgericht. Maar deze kregen geen financiële ondersteuning van de overheid.

In 1878 werd de Lager Onderwijs wet van Jan Kappeyne van de Coppello aangenomen. Hij wilde de kwaliteit van het neutraal openbaar onderwijs verbeteren. Het moest een verbetering worden van de onderwijswet van 1806. Er werden hogere eisen gesteld aan de bouw en inrichting van scholen. Ook gingen de salarissen van onderwijzers omhoog. Ook de bijzondere scholen (Katholieke, Christelijke en Joodse scholen met een eigen stichting) die niet door de overheid werden gesubsidieerd moesten ook aan die nieuwe eisen gaan voldoen, maar kregen daar niet het geld van de overheid voor. Abraham Kuyper (1837-1920, oprichter van de eerste politieke partij in Nederland, de Anti-Revolutionaire Partij) was een van de voorvechters en hij diende een petitie in. Ook zijn Rooms-Katholieke collega Herman Schaepman verzamelden handtekening op zijn verzoekschrift. Schaepman richtte later naar voorbeeld van Kappeyne de Rooms-Katholieke Staatspartij op in 1896.

Deze financiële gelijkstelling tussen het openbaar en bijzonder onderwijs kwam pas in 1917 tot stand en kreeg voor het basisonderwijs vorm in de Wet op het Lageronderwijs van 1920 (de LO-wet van 1920).