Puberteit
De puberteit is de periode in je leven waarin je gaat veranderen van kind in een volwassene. Dat gebeurt niet zomaar in een week of maand. Nee, daar gaan wel jaren overheen!
De puberteit begint bij heel veel meisjes en jongens rond het tiende jaar en duurt wel tot het achttiende jaar, maar het kan ook korter (of soms langer) duren. Er zijn ook meisjes en jongens die pas later of eerder beginnen met de puberteit. Maak je geen zorgen, dat is eigenlijk heel erg normaal!
Je lijf, alles wat verandert
Er verandert heel veel in je lijf, zoals bij de meisjes: je gaat groeien, je krijgt overal haartjes, je krijgt borsten en je wordt ongesteld. Bij de jongens: je gaat groeien, je krijgt overal haartjes en je krijgt een andere stem. Dit is een grote verandering van het leven.
De veranderingen bij meisjes
Groeien
Een van de eerste veranderingen tijdens de puberteit is dat je opeens heel snel begint te groeien. Je wordt langer, zodat je al snel niet meer in je kleren past die je net nieuw hebt. Omdat meisjes eerder met groeien beginnen dan jongens, ben je misschien wel de langste van je klas. Je wordt niet alleen langer, maar ook de rest van je lichaam gaat groeien. Je heupen worden wat breder en je billen wat voller. Maar ook je dijbenen krijgen meer vorm.
Borsten
Een andere verandering is dat je borsten gaan groeien. Tijdens het groeien van je borsten kunnen ze pijn doen. Bij iedereen zien ze er weer anders uit. Omdat je borsten nog door blijven groeien tot je achttiende, kun je er tot die tijd eigenlijk niks over zeggen hoe ze gaan worden. Er zijn ook nog andere woorden voor borsten: tieten, bos hout voor de deur, boezem, prammen memmen, meloenen, twee ballonnen op een plank, ballonnen en buste. Op dit plaatje hiernaast zie je de ontwikkeling van borsten in 5 fases.
Ongesteld
In de puberteit word je als meisje voor het eerst ongesteld. Het begint met een witte en gele afscheiding. Dat is een soort kleverig spul. Elke maand komt er in je buik een eicel los. Als die niet bevrucht wordt, verdwijnt de eicel uit je lichaam door je vagina. Er komt dan wat bloed uit je vagina. Dan ben je ongesteld. Een ander woord voor ongesteld is menstruatie. Vaak heb je voor die tijd al wat last van afscheiding. Als je in de puberteit raakt, wordt er door de klieren in je vagina een kleverig goedje geproduceerd. Het is een soort smeermiddel waarmee de vagina zichzelf schoonhoudt. Op sommige dagen merk je er niets van. Zolang de afscheiding neutraal ruikt, je geen pijn of jeuk hebt, is er niks aan de hand. Als je voor het eerst ongesteld wordt, is dat het meest indrukwekkende moment van de puberteit. De meeste meisjes worden ongesteld tussen hun 12e en 14e jaar, maar het is ook normaal als je jonger bent dan 12 of ouder dan 14. Als je eenmaal een keer ongesteld bent geweest, gebeurt het ongeveer elke maand. Je wordt meestal ongeveer op dezelfde leeftijd ongesteld als je moeder. Als je zwanger bent, word je niet ongesteld.
Haartjes op verschillende plekken
Je merkt dat je haartjes gaat krijgen onder je oksels, onder je buik en rond je vagina. Eerst dunne, zachte haartjes, later veel donkere haartjes. Haar rond je vagina en je onderbuik heet schaamhaar. Ook krijg je haren op je benen.
Veranderingen van de jongens
Groeien
Het eerste wat je merkt, is dat je handen en voeten beginnen te groeien. Je lichaam zelf wordt ook groter. Als je gaat groeien, worden je schouders breder, net als je borstkas. Sommige jongens krijgen ineens een beetje borsten. Misschien schaam je je wel maar toch is het normaal. Het gaat gelukkig ook weer over.
Haartjes op verschillende plekken.
Rond je penis en op je kruis komen eerst wat dunne, zachte haartjes en later ook veel donkere haartjes. Dat is je schaamhaar. Ook kan het zijn dat er haren beginnen te groeien bij je anus, dit heet konthaar. Onder je oksels groeien je okselharen. Je krijgt ook meer haren op je benen. Je borstharen komen meestal pas veel later. Na een tijdje krijg je ook haartjes in je gezicht. Eerst op je bovenlip, daarna op je kin en je wangen. Dan wordt het tijd om je te scheren.
Een andere stem
Je stem verandert. Soms is je stem opeens wat lager en dan weer hoger. Ze noemen dat de 'Baard in de keel’. Ook je adamsappel, in je hals, wordt groter.
Eerste natte droom
Bij jongens in puberteit kan het wel eens gebeuren dat opeens als je wakker wordt dat je onderbroek opeens nat is, dan heb je een natte droom gehad. Dat betekent dat je in je slaap een zaadlozing hebt gehad.
Zowel jongens als meisjes
Zelfstandig worden
Behalve aan je lichaam, veranderen er nog meer dingen in de puberteit. Je gaat je anders gedragen en anders voelen. Dat betekent dat je meer dingen durft en alleen gaat doen zonder je vader of moeder. Je vrienden en vriendinnen worden nu steeds belangrijker voor je. Ouders moeten eraan wennen dat jij volwassen wordt. Een paar tips om vaak ruzie met je ouders te vermijden:
- Vraag je ouders waar ze zich zorgen om maken.
- Leg uit hoe jij daar over denkt.
- Win vertrouwen: laat ze zien dat je doet wat je belooft.
- Ben je boos? Leg uit waarom. Anders snappen ze het niet.
Onzeker
Omdat er zoveel verandert aan je lichaam, kun je je onzeker gaan voelen dat betekent dat je niet weet of je er wel leuk uitziet en of andere kinderen je nog wel aardig vinden. Maar wat er ook gebeurt, blijf jezelf. Er is niks leuker dan jijzelf!
Jantje lacht en jantje huilt
In de puberteit voel je je soms heel blij en het volgende ogenblik somber of verdrietig. Je gaat meer nadenken over alles, over jezelf en de rest van de wereld. Maak je niet druk, want dit zijn gewoon de hormonen.
Puisten
Ook dit krijgen jongens en meisjes rond de puberteit. Vaak zegt men ook jeugdpuistjes en het heet ook acne. Puistjes komen vooral voor op de schouders, in de nek, en op het hoofd. Er is niks mis met puisten hebben. Het is ook niet besmettelijk. Sommige kinderen krijgen geen of weinig puisten, andere hebben dan weer hun hele puberteit er last van. Je kan er niet aan doen, maar je kan het wel verminderen. Tegenwoordig bestaan er al heel wat zalfjes om puisten te voorkomen. Je kunt ook je gezicht beter wassen. Puisten ontstaan soms door verstopte poriën. Daarom is het belangrijk dat je (als je make-up op hebt) die altijd verwijderd.
Liefde
Verliefd
Je merkt ook in de puberteit dat je meer naar meisjes of jongens kijkt en over meisjes of jongens denkt. Je wilt graag dat meisjes of jongens je zien en aardig vinden. Soms gebeurt het dat je verliefd wordt. Je krijgt een kriebelgevoel in je buik en word helemaal zenuwachtig als je hem ziet. Je kunt ook verliefd worden op iemand van hetzelfde geslacht. Dus een jongen op een jongen en een meisje op een meisje. Daarvan kun je verlegen worden en in de war raken. Toch is het niet raar. Wat jij vindt, vind jij. Iemand anders mening doet er niet toe. Als jij diegene leuk vindt, dan vind je diegene leuk. Je hoeft niet bang te zijn voor je gevoelens en voor de reacties van anderen, want eigenlijk is verliefd worden heel normaal. Of dat nu op een meisje of een jongen is.
Contact maken
Contact maken doe je spelenderwijs door met een meisje of jongen te praten, samen op te fietsen, leuke dingen te doen. Je moet en mag nooit iets forceren tegen de wil van wie je leuk vindt! Als jullie elkaar heel leuk vinden gaat eigenlijk alles vanzelf, wie weet willen jullie elkaar op een gegeven moment wel een kusje, zoentje geven!
Verkering
Als je graag verkering wilt is dat niet gemakkelijk om te vragen. Je moet eerst aan iemand laten merken dat je hem leuk vindt. Je kan het zelf vragen of iemand anders laten doen of een briefje of sms'je sturen. Maar vaak is het beter om gewoon te doen wat jij wil, als jij verliefd bent moet je het gewoon vragen. Als je echt niet durft dan moet je afwachten.
Uitmaken
Het uitmaken met je vriendje is niet gemakkelijk, maar soms kom je er niet onder uit. Iemand zeggen dat je niets meer voor hem voelt is moeilijk, vooral als hij niets verkeerds heeft gedaan en denkt dat alles rozengeur en maneschijn is. Maar als hij zich als een sukkel heeft gedragen en je rottig heeft behandeld, dan mag je gerust van de daken schreeuwen dat hij naar de pomp kan lopen. Is de liefde gewoon voorbij, pak het dan voorzichtig aan.
Aan seks denken
In de puberteit word je nieuwsgierig naar alles wat met seks te maken heeft. Je denkt ook vaker over seks en je kunt je ook opgewonden voelen. Soms wil je er erover lezen, er plaatjes over zien en er met vrienden over praten. Soms ga je al voor het eerst met iemand naar bed en heb je geslachtsgemeenschap. Dat kan riskant zijn omdat er dan een bevruchting kan plaatsvinden. Daar kan later een baby uit geboren worden. Daarom is het verstandig om anticonceptie te gebruiken.
Lichaamsverzorging
Je lichaam schoon houden is in puberteit van meer belang dan in de kindertijd. Dit komt doordat je huid meer stoffen gaat produceren die vieze geurtjes veroorzaken of zelf tot gezondheidsproblemen kunnen leiden wanneer je ze niet regelmatig wegwast.
Wassen
Om je huid te reinigen van vuil, dode cellen, talg en zweet, kun je je het best dagelijks wassen. Vooral in de oksels en rond je genitaliën zitten veel zweetklieren. Was deze dus elke dag, ook als je geen douche neemt. Ook is het bij zowel jongens als meisjes aan te raden om geslachtsdelen regelmatig te wassen. Als dit niet gebeurt kan dit gevolgen hebben zoals infecties en ontstekingen.
Oksels
Veel mensen zweten hevig uit de talloze zweetklieren in de oksels. Deodorant of antitranspiratiemiddel voorkomt dat je het zweten gaat ruiken. Deodorant vertraagt de groei van de bacteriën in het zweet, antitranspiratiemiddel sluit een deel van de poriën af, waardoor je minder gaat zweten. Dan word je aangeraden deodorant te kopen om het lekkerder te laten ruiken en het regelmatig te wassen. In de puberteit krijg je ook haren onder je oksels. Dat is okselhaar.