|
|
| Regel 1: |
Regel 1: |
| − | {| width=300 align="right" rules="all" cellpadding="2" style="border: 1px solid #999; background-color: #CEDAF2; margin-left: 15px;"
| + | [[Afbeelding:aarde.jpg|300px|thumb|Aarde]] |
| − | ! bgcolor="#6295DA" colspan=2 | Aarde
| |
| − | |-
| |
| − | | colspan=2 style="font-size:10px;" | [[Afbeelding:aarde.jpg|300px]]
| |
| − | |-----
| |
| − | ! bgcolor="#6295DA" colspan="2" | Karakteristieken
| |
| − | |-----
| |
| − | | Aantal manen
| |
| − | | 1
| |
| − | |-----
| |
| − | | Diameter
| |
| − | | 12.756 km
| |
| − | |-----
| |
| − | | Omtrek
| |
| − | | 40.074 km
| |
| − | |-----
| |
| − | | Massa
| |
| − | | 5,972×10<sup>24</sup>kg
| |
| − | |-----
| |
| − | | Rotatietijd (dag)
| |
| − | | 23 uur, 56 min, 4 sec
| |
| − | |-----
| |
| − | | Omlooptijd om de zon (jaar)
| |
| − | | 365,256.96 dagen
| |
| − | |-----
| |
| − | | Afstand tot de zon
| |
| − | | 149,6×10<sup>6</sup> km
| |
| − | |-----
| |
| − | | Atmosfeer
| |
| − | | Voornamelijk stikstof(78%) en zuurstof(21%)
| |
| − | |-----
| |
| − | | Temperatuur (min)
| |
| − | | - 89 graden
| |
| | | | |
| − | |-----
| + | Van alle planeten is de aarde voor zover bekend de enige met leven. En het grootste deel van de aarde is bedekt met water! Vanuit de ruimte ziet de aarde er daarom uit als een blauwe bol. |
| − | | Temperatuur (max)
| |
| − | | + 57.7 graden
| |
| − | |-----
| |
| − | | Kleur
| |
| − | | Blauw/groen
| |
| − | |-----
| |
| − | | Kern
| |
| − | | IJzer en nikkel
| |
| − | |}
| |
| | | | |
| − | De '''aarde''' is vanaf de [[zon]] gezien de '''derde''' [[planeet]] van ons [[zonnestelsel]] en de enige bekende met levende organismen (planten en dieren).
| + | Vroeger dachten mensen dat de aarde het middelpunt van het heelal was. Nu weten we dat de aarde en de planeten in dit zonnestelsel om de zon draaien. De aarde draait in één jaar en zes uur om de zon. |
| − | | |
| − | ==Manen==
| |
| − | De [[planeet]] heeft één natuurlijke maan, de maan, en is ongeveer 4,57 miljard jaar geleden ontstaan.
| |
| − | *De aarde en de maan zijn ongeveer even oud.
| |
| − | Op 20 juli 1969 landde de eerste mensen op de maan, dat waren [[Neil Armstrong]] en [[Edwin Aldrin]], tijdens de missie [[Apollo 11]]
| |
| − | | |
| − | ==Geschiedenis==
| |
| − | Volgens de laatste wetenschappelijke onderzoeken is de aarde zo ontstaan:<br />
| |
| − | ===Vorming van het zonnestelsel===
| |
| − | Ongeveer 4,57 miljard jaar geleden beweegt vanuit het centrum van ons melkweg /sterrenstelsel een wolk van voornamelijk waterstof en helium. Onder invloed van supernova-explosies gaat de wolk over in een Protoplanetaire_schijf. Het grootste deel van deze materie klontert in het centrum samen. Dat wordt de zon. De rest, gas en stof, vormt planetoïden en planeten, waaronder de aarde.
| |
| − | | |
| − | ===Vorming van de aarde===
| |
| − | {|
| |
| − | |
| |
| − | [[Afbeelding:Binnenkant_van_de_aarde.jpg|300px]]
| |
| − | |
| |
| − | *'''6. aardkorst'''
| |
| − | <br>
| |
| − | *'''5. buitenmantel'''
| |
| − | <br>
| |
| − | *'''4. overgangszone'''
| |
| − | <br>
| |
| − | *'''3. binnenmantel'''
| |
| − | <br><br>
| |
| − | *'''2. buitenkern'''
| |
| − | <br><br>
| |
| − | *'''1. binnenkern'''
| |
| − | |}
| |
| − | | |
| − | 3,8 miljard jaar geleden ontstaan vlak onder het oppervlak van de oceaan de eerste levensvormen. Tussen 1,6 miljard en 600 miljoen jaar geleden ontwikkelen zich de eerste meercellige [[organisme]]n. In de daaropvolgende 450 miljoen jaar ontstaan en verdwijnen meerdere oercontinenten. 225 miljoen jaar geleden vormt alle landmassa één geheel. Dit grote weredldeel heet [[Pangea]]. Rond 200 miljoen jaar geleden scheurt Pangea. Tussen het noordelijke deel en het zuidelijke ontstaateen zee . Er komen meer scheuren. Er komen meer grote 'eilnaden', de continenten of werelddelen. Ongeveer 135 miljoen jaar geleden beginnen de continenten langzaamaan de vorm aan te nemen die ze nu hebben. Het is de tijd dat het land wordt bevolkt door de [[dinosaurus]]sen. Totdat ze zo'n 65 miljoen jaar geleden plotseling uitsterven, waarschijnlijk als gevolg van een [[meteoriet]]inslag. Al bijna twee miljoen jaar geleden hebben de continenten hun huidige vorm en plaats gekregen. Sindsdien ziet de aarde er grotendeels uit zoals vandaag de dag.
| |
| − | | |
| − | ===Kern===
| |
| − | De kern van de aarde kan in twee lagen worden onderscheiden. Een binnenkern met een diameter van ruim 2500 km die, ondanks de hoge temperatuur van ruim 5000 K , door de enorme druk vermoedelijk uit vast ijzer bestaat. Daaromheen bevindt zich de buitenkern met een dikte van 2200 km, waar een temperatuur van 4500 K heerst. De buitenkern is opgebouwd uit een mengsel van vloeibaar ijzer, nikkel en sporen van lichtere elementen. De buitenkern is ook verantwoordelijk voor het [[magnetisch veld]]hoihoi iedereen
| |
| − | | |
| − | ===Mantel===
| |
| − | Tussen de kern van de aarde en de korst ligt de mantel, die hoofdzakelijk is samengesteld uit ijzer- en magnesiumrijke verbindingen. De dikte van de mantel bedraagt 2800 tot 2900 km. Afhankelijk van de viscositeit zijn er een binnen- en buitenmantel te onderscheiden met daartussen een brede overgangszone. Aan de randen van de continentale platen komt deze magma soms via [[vulkanen]] naar het oppervlak van de aarde.
| |
| − | | |
| − | ===Korst===
| |
| − | De buitenste laag van de aarde is de ''aardkorst'' en heeft een wisselende dikte. Onder [[continent]]en is de korst dikker dan onder de [[oceaan|oceanen]]. De gemiddelde dikte van de continentkorst bedraagt 40 km. Onder de oceanen is dit meestal zo'n 8 km en op sommige plaatsen (zoals de Mid-Atlantische Rug in de [[Atlantische Oceaan]]) is dit nog dunner.
| |
| − | | |
| − | ==Oppervlakte==
| |
| − | Van het aardoppervlak bestaat ongeveer '''71% uit oceanen'''. De overige 29% is landmassa. Het grootste gedeelte daarvan ligt op het noordelijk halfrond. De landmassa's zijn voortdurend in beweging, omdat continentale platen tegen elkaar botsen, langs en onder elkaar door schuiven. Daarbij treden vooral op de breuklijnen regelmatig [[aardbevingen]] en [[vulkaan]]uitbarstingen op, die het oppervlak in korte tijd grootschalig kunnen veranderen. Op de continenten zijn meerdere geografische vormen te onderscheiden zoals [[gebergte]]n, [[woestijn]]en, [[oerwoud]]en, [[loofbos|loof]]- en [[taiga|naaldbossen]], [[toendra]]'s, [[savanne]]s en [[IJskap|ijskappen]], elk met hun eigen [[klimaat]]. Het hoogste punt is de '''[[Mount Everest]]''' in [[Nepal]] met een hoogte van ongeveer '''8850 m'''.
| |
| − | | |
| − | ==Beweging==
| |
| − | De aarde draait in een elliptische baan rond de [[zon]]. Eén rondgang duurt ongeveer een jaar 365,2425 dagen. Zelf draait de aarde in ongeveer een dag 23 uur 56 minuten, een , om de [[aardas]]. Doordat de aarde tegelijkertijd doordraait om de zon, duurt een [[dag]] 4 minuten langer, ofwel 24 uur. De afstand tot de zon bedraagt gemiddeld bijna 150 miljoen km en de snelheid waarmee de aarde om de zon draait is 29,78 km/'''s'''. Doordat de rotatieas van de aarde niet loodrecht op de aardbaan om de zon staat, maar daar 23,4° van afwijkt, verandert de hoek waarmee de zon de aarde beschijnt in de loop van een jaar, waardoor de [[seizoen]]en [[lente]], [[zomer]], [[herfst]] en [[winter]] ontstaan. Voor het noordelijk halfrond geldt dat de afstand tot de zon in het zomerseizoen iets groter is dan in het winterseizoen. Op het zuidelijk halfrond is dat juist andersom. Hierdoor zijn de seizoensverschillen op het zuidelijk halfrond iets groter.
| |
| − | | |
| − | ==De aarde in het zonnestelsel==
| |
| − | De aarde ondervindt in meer of mindere mate invloed van andere hemellichamen in ons zonnestelsel. Zonder de zon zou de aarde een duistere ijsklont zijn waarop elke vorm van leven onmogelijk is. De [[zwaartekracht]] van de zon en vooral de [[maan]] zorgt ervoor dat de zeeën en oceanen getijden vertonen, waardoor de waterhoogten op aarde dagelijks variëren.
| |
| − | | |
| − | ==Bevolking==
| |
| − | In 2004 leven er verspreid over vrijwel de hele aarde ongeveer 6,5 miljard mensen. De meest noordelijke nederzetting is de plaats Alert op het Canadese Ellesmere-eiland. Het meest zuidelijke bewoonde stukje aarde ligt vlak naast de zuidpool op [[Antarctica]].
| |
| − | Rond 1800 werd de wereldbevolking geschat op 1 miljard mensen. De 5 miljardste wereldburger werd in 1987 geboren. Op 19 juli 1999 werd volgens de [[Verenigde Naties]] de 6 miljardste wereldburger geboren. Rond 19 december 2005 werd de 6,5 miljardste wereldburger geboren. Verwacht wordt dat rond 2050 de wereldbevolking is opgelopen tot zo'n '''9 miljard'''.
| |
| − | | |
| − | ==Natuurlijke bronnen==
| |
| − | De aardkorst bevat grote hoeveelheden [[fossiele brandstof]]fen, zoals [[steenkool]], [[aardolie|olie]] en [[aardgas|gas]], en waardevolle [[metaal|metalen]] en [[mineraal|mineralen]]. De biosfeer levert onder andere [[voedsel]], [[wol]], [[leder|leer]] en [[vissen (dieren)|vis]].
| |
| − | | |
| − | ==Rampen en gevaren==
| |
| − | Grote delen van de aarde hebben regelmatig te maken met [[natuurramp]]en zoals [[orkaan|orkanen]], aardbevingen, vulkaanuitbarstingen, [[overstroming]]en en [[droogte]]. Daarnaast liggen er continu door mensen veroorzaakte gevaren om de hoek zoals [[oorlog]]en, [[milieuvervuiling]], [[overbevolking]] en gebrek aan [[water]] en voedsel.
| |
| − | | |
| − | ==Einde van de aarde==
| |
| − | Volgens de meest geaccepteerde theorie heeft de aarde nog '''vijf miljard jaar te gaan''' voordat de planeet opgewarmd wordt tot zeker 2000 °C zodat de planeet in essentie een bol vloeibare lava word, of misschien wel helemaal opgeslokt wordt door de zon als deze een [[rode reus]] wordt. Vermoedelijk ontsnappen [[Mars (planeet)|Mars]] en de andere buitenplaneten aan dit lot, maar ook daar zal de temperatuur zo sterk stijgen dat er geen aardse organismen kunnen leven. Als de mensheid of zijn eventuele opvolgers nog bestaan zullen ze andere woonplaatsen buiten het zonnestelsel moeten opzoeken.
| |
| − | | |
| − | | |
| − | ==Externe links==
| |
| − | * [http://photojournal.jpl.nasa.gov/target/Earth afbeeldingen NASA]
| |
| − | | |
| − | ==Externe videolinks==
| |
| − | [http://cgi.omroep.nl/cgi-bin/streams?/teleacnot/beeldbank/20060208_opbouw01_high.wmv Opbouw van de aarde]
| |
| − | | |
| − | [http://beeldbank.schooltv.nl/oneclip.jsp?id=25691 Beeldbankfilmpje over de aarde]
| |
| − | | |
| − | [http://beeldbank.schooltv.nl/oneclip.jsp?id=26146 Beeldbankfilmpje over de opbouw van de aarde]
| |
| | | | |
| | {{Zonnestelsel}} | | {{Zonnestelsel}} |
