Provo

Het eerste verkiezingsbord van de Provopartij te Amsterdam, 8 mei 1966

Provo was een protestbeweging die op 25 mei 1965 werd opgericht in Nederland, maar al na twee jaar weer werd opgeheven. Roel van Duijn (filosoof), Rob Stolk (drukker) en Garmt Kroeze (onderwijzer/arbeider) waren de oprichters. Andere leden waren onder meer Luud Schimmelpennink (uitvinder), Joop Wilhelmus en Hans Metz. In de zomer van 1965 sloten de provo's zich aan bij de happenings van Robert Jasper Grootveld (kunstenaar) op het Spui in Amsterdam.

De naam Provo is afgeleid van het woord provoceren, dat uitlokken betekent. Het doel van Provo was om zich af te zetten tegen de gevestigde orde: "Provo ziet zich voor de keus gesteld: desperaat verzet of lijdzame ondergang. Provo roept op tot verzet waar het kan. Provo ziet in dat het de uiteindelijke verliezer zal zijn, maar de kans deze maatschappij nog eenmaal hartgrondig te provoceren, wil het zich niet laten ontgaan."

Vaak was het een protest tegen de betutteling van de overheid, die soms ook z'n eigen afspraken (wetgeving) niet na kwam en het politiegeweld dat soms meer was dan nodig. Een bekend voorbeeld van een provo-actie was het uitdelen van gratis krenten op straat door studente Koosje Koster, waarop zij door de politie werd gearresteerd, gefouilleerd en opgesloten, wat tot veel protest leidde.

Protest met een wit laken

Een ander voorbeeld was het demonstreren met een wit laken nadat burgemeester Gijs van Hall de leuzen "Tegen het gewelddadig politieoptreden", en vervolgens ook "Vrijheid van Meningsuiting" en "Recht op Demonstratie" verboden had. Ook deze demonstranten werden gearresteerd, wat aantoonde dat het recht op demonstratie door de autoriteiten niet werd nagekomen.

Rookbom

Het was vooral een jongerenbeweging, deels voortgekomen uit de nozems. Ze streeffen naar vrije liefde, eerbied voor natuur en milieu, vernieuwing van de kunst, afbraak van autoriteit en democratisering. Zo hadden ze het witte fietsenplan (gratis door iedereen te gebruiken), het witkarproject (soort gratis taxi) en hun sterkste actiemiddel was 'autoriteiten (politie, gemeentebestuur, overheid e.d.) in verwarring brengen'. Veel aandacht trokken bijvoorbeeld hun acties, in 1966, rond het huwelijk van prinses Beatrix met Claus von Amsberg, waaronder het werpen van rookbommen tijdens de rijtoer met de Gouden koets door Amsterdam.

Provo protesteerde ook tegen de oorlog in Vietnam.

Ze hadden ook een eigen blad en ze maakten pamfletten (soort posters) waarin ze zich bijvoorbeeld beklaagden over de enorme woningnood. Zo was er de leus: "Geen woning - geen kroning". Door kranten als De Telegraaf werden provo's aangeduid als "langharig werkschuw tuig".

Ze wilden vooral door middel van ludieke acties de mensen aan het denken zetten. Vanaf het moment dat de acties eigenlijk niet meer grappig waren stopten ze er mee. Ze waren als het ware de voorloper van de latere milieubeweging, vrouwenemancipatie en stadsvernieuwing.