Noordpool: verschil tussen versies
k (→top) |
|||
| (54 tussenliggende versies door 23 gebruikers niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
| − | De [[ | + | [[Bestand:Iceberg with hole edit.jpg|right|thumb|300px|IJsberg in de buurt van Groenland]] |
| − | + | De '''Noordpool''' ligt in de meest [[noord]]elijke streek van de [[wereld]]. We noemen deze streek, het [[Noordpoolgebied]], ook wel de '''Arctis'''. Dit gebied bestaat uit de [[Noordelijke IJszee]] die bijna helemaal bevroren is en die talrijke eilanden bevat. De Noordpool ligt bijna in het midden van de Noordelijke IJszee. | |
| − | |||
| − | + | In de winter komt de zon er maar heel kort op en een paar dagen zelfs helemaal niet. Hierdoor groeit de ijsvlakte sterk en bereikt ze bijna de noordelijke delen van de drie dichtbij gelegen [[continent]]en. | |
| − | |||
| − | + | In de zomer gaat de zon er een tijd maar heel kort onder en een aantal dagen zelfs helemaal niet, waardoor het ijs op sommige plaatsen kan smelten. | |
| − | + | De bewoners van de noordelijke gebieden, waar een streng [[klimaat]] heerst, hebben zich aangepast aan de koude. | |
| − | |||
| − | + | In het noordpoolgebied leven verschillende dieren op het ijs, waaronder [[IJsbeer|ijsberen]], [[zeehond]]en en [[walrus]]sen. Er komen ook dieren die in de [[toendra]] leven, zoals [[kariboe]]s, [[muskusos]]sen en [[poolvos]]sen. [[Pinguïn]]s vind je juist op de [[Zuidpool]]. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | ==Ontdekking van de Noordpool== | |
| − | + | De ontdekker van de Noordpool was [[Robert Edwin Peary]]. Het zoeken naar de pool was een soort internationale strijd, met teams uit de VS, Groot-Brittannië en Noorwegen. Vechtend voor de eer om als eerste bij de Noordpool te komen. Vanaf 1886 werd het bereiken van de Noordpool voor Peary een obsessie. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | Omdat de pool zo moeilijk te bereiken is, kwam de Zweed Salomon Andree op het idee om de Noordpool door de lucht te bereiken, namelijk met een luchtballon. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | Noordpool | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | == | + | ==Zonsopkomst en -ondergang op de Noordpool== |
| − | Hoe komt het dat tussen 21 december en 21 juni de zon helemaal niet ondergaat en helemaal niet opkomt? | + | Hoe komt het dat tussen 21 december en 21 juni de zon helemaal niet ondergaat en helemaal niet opkomt? |
| − | + | ||
| − | De aarde draait in vierentwintig uur eenmaal om zijn as. De | + | De aarde draait in vierentwintig uur eenmaal om zijn as. De Noordpool is in feite het noordelijke uiteinde van die as. Dit punt ligt midden in de Noordelijke IJszee. Maar met de Noordpool wordt vaak het hele gebied ten noorden van de [[Poolcirkel]] bedoeld. |
| − | Dit punt ligt midden in de Noordelijke IJszee. Maar met de | ||
===Midzomernacht=== | ===Midzomernacht=== | ||
| − | De | + | De Poolcirkel ligt op 66,6 graden noorderbreedte en loopt over het noordelijkste puntje van IJsland, Noorwegen, Zweden, Finland, Rusland, Alaska, Canada en Groenland deze landen horen ook bij de Poolcirkel. In het gebied hierboven gaat de zon in de nachten rond 21 juni niet meer onder. Dat noemen we de middernachtzon. Des te noordelijker je komt, des te meer dagen per jaar het licht blijft. |
| − | + | ||
====Poolnacht==== | ====Poolnacht==== | ||
| − | Het kan ook andersom. Aan het begin van de winter (21 december) komt de zon niet op in het gebied boven de | + | Het kan ook andersom. Aan het begin van de winter (21 december) komt de zon niet op in het gebied boven de Poolcirkel. Het is dan heel de dag donker. Dit noemen we de poolnacht. Ook hier geldt: des te noordelijker je bent, des te langer het donker is. |
==Zeeijs== | ==Zeeijs== | ||
| − | De Noordpool en het gebied eromheen zijn bedekt met ijs. Dit is geen landijs zoals op de zuidpool en Groenland, maar | + | De Noordpool en het gebied eromheen zijn bedekt met ijs. Dit is geen landijs zoals op de zuidpool en Groenland, maar zee-ijs. Dit ijs is 1 tot 4 meter dik en bestaat uit bevroren oceaanwater. Ook delen van de landen die in het noordpoolgebied liggen zijn bedekt met ijs. De bodem is daar het hele jaar door bevroren. Dat noemen we [[permafrost]]. 's Zomers smelt veel van het ijs. Maar in de winter vriest het vaak weer aan. Zo kan een groot deel van de Noordelijke IJszee dichtvriezen. |
| − | + | ||
| − | ==Koud | + | ==Koud == |
| − | Het is koud op de Noordpool doordat de zon onder een hoek op de aarde straalt. | + | Het is koud op de Noordpool doordat de zon onder een hoek op de aarde straalt. Hoe rechter de zonnestralen op een bepaald punt van de Aarde vallen, hoe warmer het daar is. Rondom de Evenaar komen de zonnestralen vaak vrijwel recht op het land en het is dus vaak erg warm. Om de Noordpool te bereiken hebben de zonnestralen een grotere hoek, waardoor de stralen meer verspreid raken en meer zonnestralen weerkaatsen. Bovendien weerkaatsen de witte sneeuw en het ijs de zonnestralen Daardoor wordt het nog kouder. |
| − | ==Bewoners | + | ==Bewoners van het noordpoolgebied== |
| − | + | ===De Inuït=== | |
| − | + | De inuït of de eskimo's zijn de mensen die / het volk dat de koudste noordelijke gebieden bevolkt/bevolken. Typisch aan hen zijn hun huizen van ijs, iglo’s genoemd en de sleden die worden voortgetrokken door honden. Hun kledij is zeer dik van stof, omdat die hen moet beschermen tegen de koude. | |
| − | De | ||
| − | + | ====Iglo==== | |
| − | De iglo is een sneeuwhut | + | De iglo is een sneeuwhut. Iglo betekent trouwens gewoon huis in hun taal, het Inukitut. Het materiaal dat wordt gebruikt om een iglo te maken zijn ijsblokken. De iglo bestaat uit een koepel, een woonruimte en een tunnel die zorgt dat je in de iglo komt. In de tunnel berg je ook je spullen op. Je kan het dus vergelijken met een hal. Een raam kan je maken met behulp van een ijsschots. |
| − | Het materiaal dat | ||
| − | Een raam kan je maken met behulp van een ijsschots. | ||
Sommige stammen bekleden hun Iglo met dieren huiden aan de binnenkant omdat dat warmer is. | Sommige stammen bekleden hun Iglo met dieren huiden aan de binnenkant omdat dat warmer is. | ||
| − | ===De mannen en de | + | ===De mannen en de vrouwen=== |
| − | De mannen | + | De mannen bouwen alles, zoals iglo’s en boten. Ze maken ook gereedschap, wapens en keukengerei. Maar ook beschermen ze het gezin tegen gevaar. De jacht doen de mannen en de vrouwen samen. |
| − | De vrouwen | + | De vrouwen verzamelen planten, vissen en koken voedsel, maken kleren en doen het huishouden. Het naaien doen zowel de mannen als de vrouwen. |
===Het geven van een naam=== | ===Het geven van een naam=== | ||
| − | Het | + | Het is voor hen belangrijk dat een kind een goede naam krijgt. Ze geven dieren geen naam want ze vinden dat als dieren ook een naam kregen, dat ze dan in dezelfde rang zitten. Dat betekent dat de Inuits zichzelf boven de dieren vinden staan. Als ze een naam krijgen vinden ze dat zo bijzonder dat ze die haast nooit uitspreken. Daarom geven ze bijnamen voor zichzelf. |
| − | Als ze een naam | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==Planten en dieren== | ==Planten en dieren== | ||
| − | + | ===IJsbeer=== | |
| − | + | IJsberen leven bijna niet bij elkaar, behalve tijdens de paartijd. De paartijd duurt van april tot juni. Als een mannetje een vrouwtje ruikt gaat hij op haar af, als er nog een ander mannetje is vechten ze om het vrouwtje. IJsberen hebben een dikke witte vacht zodat ze het niet koud krijgen onder die dikke vacht zit een zwarte huid. De vrouwtjes kunnen na 4 jaar kinderen krijgen, mannetjes kunnen dat pas na 6 jaar. De paring vindt plaats in mei. Het vrouwtje moet het kind 8 maanden dragen. Daarna komt het kind uit de buik. Meestal zijn het twee ijsbeerjongen. | |
| − | IJsberen leven bijna niet bij elkaar, behalve tijdens de paartijd. | ||
| − | De paartijd duurt van april tot juni. | ||
| − | Als een mannetje een vrouwtje ruikt gaat hij op haar af, | ||
| − | als er nog een ander mannetje is vechten ze om het vrouwtje. | ||
| − | IJsberen hebben een dikke witte vacht zodat ze het niet koud krijgen | ||
| − | onder die dikke vacht zit een zwarte huid. | ||
| − | De vrouwtjes kunnen na 4 jaar kinderen krijgen mannetjes kunnen dat pas na | ||
| − | 6 jaar. De paring | ||
| − | Daarna komt het kind uit de buik | ||
===Hoe overleven dieren op de Noordpool?=== | ===Hoe overleven dieren op de Noordpool?=== | ||
| − | Om te overleven op de | + | Om te overleven op de Noordpool moeten dieren veranderen. Als het winter wordt krijgen de meeste dieren een dikke vacht. Die wintervacht is vaak wit, een goede camouflage in de sneeuw. Een dikke laag vet zorgt voor warmte en is een voedselreserves voor in tijden van nood. Vogels hebben ook lagen vet en luchtige veren die de warmte vasthouden. Maar voor veel vogels en zoogdieren is het te koud. Ze trekken dan naar het zuiden, en komen weer terug in het voorjaar. Wanneer het weer zomer woord werpen de vogels en de zoogdieren hun dikke winter vacht er af. Dieren die 's winters een dikke vacht hebben, hebben vaak in de zomer een bruine vacht. |
| − | Als het winter | + | |
| − | + | == Bron == | |
| − | Een dikke laag vet zorgt voor warmte en is een | + | * Deels uit het boek : De Lombaert, A., Mantovani, M. (2011). ''Mijn eerste grote atlas van de wereld''. België : TRIFORA |
| − | voor tijden van nood.Vogels hebben ook lagen vet en luchtige veren | ||
| − | die de warmte vasthouden. Maar voor veel vogels en | ||
| − | Ze trekken dan naar het zuiden, en komen weer terug in het voorjaar. | ||
| − | Wanneer het weer zomer woord werpen de vogels en de zoogdieren | ||
| − | hun dikke winter vacht er af.Dieren die | ||
| − | hebben vaak in de zomer een bruine vacht. | ||
==Externe links== | ==Externe links== | ||
| − | * [ | + | * [https://www.yurls.net/nl/yurls/search?query=Noordpool Yurls - Noordpool] |
| − | [[Categorie: | + | [[Categorie:Topografie]] |
Huidige versie van 20 jun 2025 om 19:32
De Noordpool ligt in de meest noordelijke streek van de wereld. We noemen deze streek, het Noordpoolgebied, ook wel de Arctis. Dit gebied bestaat uit de Noordelijke IJszee die bijna helemaal bevroren is en die talrijke eilanden bevat. De Noordpool ligt bijna in het midden van de Noordelijke IJszee.
In de winter komt de zon er maar heel kort op en een paar dagen zelfs helemaal niet. Hierdoor groeit de ijsvlakte sterk en bereikt ze bijna de noordelijke delen van de drie dichtbij gelegen continenten.
In de zomer gaat de zon er een tijd maar heel kort onder en een aantal dagen zelfs helemaal niet, waardoor het ijs op sommige plaatsen kan smelten.
De bewoners van de noordelijke gebieden, waar een streng klimaat heerst, hebben zich aangepast aan de koude.
In het noordpoolgebied leven verschillende dieren op het ijs, waaronder ijsberen, zeehonden en walrussen. Er komen ook dieren die in de toendra leven, zoals kariboes, muskusossen en poolvossen. Pinguïns vind je juist op de Zuidpool.
Ontdekking van de Noordpool
De ontdekker van de Noordpool was Robert Edwin Peary. Het zoeken naar de pool was een soort internationale strijd, met teams uit de VS, Groot-Brittannië en Noorwegen. Vechtend voor de eer om als eerste bij de Noordpool te komen. Vanaf 1886 werd het bereiken van de Noordpool voor Peary een obsessie.
Omdat de pool zo moeilijk te bereiken is, kwam de Zweed Salomon Andree op het idee om de Noordpool door de lucht te bereiken, namelijk met een luchtballon.
Zonsopkomst en -ondergang op de Noordpool
Hoe komt het dat tussen 21 december en 21 juni de zon helemaal niet ondergaat en helemaal niet opkomt?
De aarde draait in vierentwintig uur eenmaal om zijn as. De Noordpool is in feite het noordelijke uiteinde van die as. Dit punt ligt midden in de Noordelijke IJszee. Maar met de Noordpool wordt vaak het hele gebied ten noorden van de Poolcirkel bedoeld.
Midzomernacht
De Poolcirkel ligt op 66,6 graden noorderbreedte en loopt over het noordelijkste puntje van IJsland, Noorwegen, Zweden, Finland, Rusland, Alaska, Canada en Groenland deze landen horen ook bij de Poolcirkel. In het gebied hierboven gaat de zon in de nachten rond 21 juni niet meer onder. Dat noemen we de middernachtzon. Des te noordelijker je komt, des te meer dagen per jaar het licht blijft.
Poolnacht
Het kan ook andersom. Aan het begin van de winter (21 december) komt de zon niet op in het gebied boven de Poolcirkel. Het is dan heel de dag donker. Dit noemen we de poolnacht. Ook hier geldt: des te noordelijker je bent, des te langer het donker is.
Zeeijs
De Noordpool en het gebied eromheen zijn bedekt met ijs. Dit is geen landijs zoals op de zuidpool en Groenland, maar zee-ijs. Dit ijs is 1 tot 4 meter dik en bestaat uit bevroren oceaanwater. Ook delen van de landen die in het noordpoolgebied liggen zijn bedekt met ijs. De bodem is daar het hele jaar door bevroren. Dat noemen we permafrost. 's Zomers smelt veel van het ijs. Maar in de winter vriest het vaak weer aan. Zo kan een groot deel van de Noordelijke IJszee dichtvriezen.
Koud
Het is koud op de Noordpool doordat de zon onder een hoek op de aarde straalt. Hoe rechter de zonnestralen op een bepaald punt van de Aarde vallen, hoe warmer het daar is. Rondom de Evenaar komen de zonnestralen vaak vrijwel recht op het land en het is dus vaak erg warm. Om de Noordpool te bereiken hebben de zonnestralen een grotere hoek, waardoor de stralen meer verspreid raken en meer zonnestralen weerkaatsen. Bovendien weerkaatsen de witte sneeuw en het ijs de zonnestralen Daardoor wordt het nog kouder.
Bewoners van het noordpoolgebied
De Inuït
De inuït of de eskimo's zijn de mensen die / het volk dat de koudste noordelijke gebieden bevolkt/bevolken. Typisch aan hen zijn hun huizen van ijs, iglo’s genoemd en de sleden die worden voortgetrokken door honden. Hun kledij is zeer dik van stof, omdat die hen moet beschermen tegen de koude.
Iglo
De iglo is een sneeuwhut. Iglo betekent trouwens gewoon huis in hun taal, het Inukitut. Het materiaal dat wordt gebruikt om een iglo te maken zijn ijsblokken. De iglo bestaat uit een koepel, een woonruimte en een tunnel die zorgt dat je in de iglo komt. In de tunnel berg je ook je spullen op. Je kan het dus vergelijken met een hal. Een raam kan je maken met behulp van een ijsschots.
Sommige stammen bekleden hun Iglo met dieren huiden aan de binnenkant omdat dat warmer is.
De mannen en de vrouwen
De mannen bouwen alles, zoals iglo’s en boten. Ze maken ook gereedschap, wapens en keukengerei. Maar ook beschermen ze het gezin tegen gevaar. De jacht doen de mannen en de vrouwen samen.
De vrouwen verzamelen planten, vissen en koken voedsel, maken kleren en doen het huishouden. Het naaien doen zowel de mannen als de vrouwen.
Het geven van een naam
Het is voor hen belangrijk dat een kind een goede naam krijgt. Ze geven dieren geen naam want ze vinden dat als dieren ook een naam kregen, dat ze dan in dezelfde rang zitten. Dat betekent dat de Inuits zichzelf boven de dieren vinden staan. Als ze een naam krijgen vinden ze dat zo bijzonder dat ze die haast nooit uitspreken. Daarom geven ze bijnamen voor zichzelf.
Planten en dieren
IJsbeer
IJsberen leven bijna niet bij elkaar, behalve tijdens de paartijd. De paartijd duurt van april tot juni. Als een mannetje een vrouwtje ruikt gaat hij op haar af, als er nog een ander mannetje is vechten ze om het vrouwtje. IJsberen hebben een dikke witte vacht zodat ze het niet koud krijgen onder die dikke vacht zit een zwarte huid. De vrouwtjes kunnen na 4 jaar kinderen krijgen, mannetjes kunnen dat pas na 6 jaar. De paring vindt plaats in mei. Het vrouwtje moet het kind 8 maanden dragen. Daarna komt het kind uit de buik. Meestal zijn het twee ijsbeerjongen.
Hoe overleven dieren op de Noordpool?
Om te overleven op de Noordpool moeten dieren veranderen. Als het winter wordt krijgen de meeste dieren een dikke vacht. Die wintervacht is vaak wit, een goede camouflage in de sneeuw. Een dikke laag vet zorgt voor warmte en is een voedselreserves voor in tijden van nood. Vogels hebben ook lagen vet en luchtige veren die de warmte vasthouden. Maar voor veel vogels en zoogdieren is het te koud. Ze trekken dan naar het zuiden, en komen weer terug in het voorjaar. Wanneer het weer zomer woord werpen de vogels en de zoogdieren hun dikke winter vacht er af. Dieren die 's winters een dikke vacht hebben, hebben vaak in de zomer een bruine vacht.
Bron
- Deels uit het boek : De Lombaert, A., Mantovani, M. (2011). Mijn eerste grote atlas van de wereld. België : TRIFORA