Elektromagneet: verschil tussen versies

Uit Wikikids
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
k
 
(40 tussenliggende versies door 7 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
−
Elektriciteit en magnetisme hebben met elkaar te maken. Dat werd in 1820 ontdekt: als je elektriciteit door een stroomdraad laat lopen, wordt de draad magnetisch. En: als je een magneet beweegt langs een stroomdraad, gaat er in de draad stroom lopen. Deze ontdekkingen zijn ontzettend belangrijk geweest voor de uitvindingen, de elektromotor en de dynamo. Twee elektromagneten.
 +
In 1820 ontdekte de Deen Hans Ørsted dat [[elektriciteit]] en [[magnetisme]] met elkaar te maken hebben. Als je elektriciteit door een stroomdraad laat lopen, wordt de draad magnetisch. En: als je een magneet beweegt langs een stroomdraad, gaat er in de draad stroom lopen. Deze ontdekkingen zijn ontzettend belangrijk geweest voor de volgende twee uitvindingen, de [[elektromotor]] en de [[dynamo]]. Twee vormen waarbij '''elektromagneten''' worden gebruikt. Met een dynamo maak je stroom door deze te laten draaien en bij een elektromotor gaat het precies andersom, namelijk die gaat draaien als er stroom door gaat.
   
−
In veel apparaten zit zo’n motor, bijvoorbeeld in een wasmachine, een roltrap of in de harde schijf van je computer. En de dynamo zorgt er bijvoorbeeld voor dat er stroom uit het stopcontact komt en dat je fietslamp brandt.
+
In veel apparaten zit zo’n elektromotor, bijvoorbeeld in een wasmachine, een roltrap of in de harde schijf van je computer. En de dynamo zorgt er bijvoorbeeld voor dat er stroom uit het stopcontact komt en dat je fietslamp brandt.
   
−
[[Bestand:Bicycle dynamo.jpg|links|miniatuur|143x143px|Fietsdynamo]]
+
[[Bestand:Bicycle dynamo.jpg|links|miniatuur|143x143px|Fietsdynamo]]
   
 
Dat werkt als volgt;
  
Dat werkt als volgt;
   
−
De fietslamp heeft stroom nodig. Die stroom wordt opgewekt in de dynamo. De dynamo moet eerst tegen het voorwiel staan. Als je fietst dan draait de dynamo. In de dynamo zit een magneet. De magneet draait dan ook. Daardoor wordt stroom gemaakt. Die stroom loopt door een draadje naar de fietslamp. Die geeft nu licht. Je moet wel blijven fietsen anders gaat de lamp uit.
+
De fietslamp heeft stroom nodig. Die stroom wordt opgewekt in de dynamo. De dynamo moet eerst tegen het voorwiel staan. Als je fietst, dan draait de dynamo. In de dynamo zit een magneet. De magneet draait dan ook. Binnenin zit rondom de magneet een spoel. Doordat de magneet lamgs de spoel draait (beweegt) ontstaat er stroom (elektriciteit) in de spoel. Die stroom loopt vervolgens door een draadje naar de fietslamp. Die geeft nu licht. Je moet wel blijven fietsen anders gaat de lamp uit.
   
  +
[[Bestand:2006-09-07 14.34 Zwolle, electriciteitscentrale aan zuidkant van de stad.JPG|miniatuur|alt=elektriciteitscentrale in Zwolle]]
−
Elektriciteit wordt in elektriciteitscentrale opgewekt een soort stroomfabriek. In de stroomfabriek staat een dynamo. Veel en veel groter dan die op een fiets. In de dynamo zit een hele grote magneet. Net als bij de dynamo op een fiets draait de magneet rond. Zo wordt stroom gemaakt. Het is heel sterke stroom. Genoeg voor veel huizen.
+
Elektriciteit wordt in elektriciteitscentrale opgewekt een soort stroomfabriek. In de stroomfabriek staat een dynamo. Veel en veel groter dan die op een fiets. In de dynamo zit een hele grote magneet. Net als bij de dynamo op een fiets draait de magneet rond. Zo wordt stroom gemaakt. Het is heel sterke stroom. Genoeg voor veel huizen.
   
  +
=== IJzer aantrekken ===
  +
[[Bestand:Gantry crane with electromagnets in Remontowa yard Gdansk.jpg|miniatuur|Kraan met elektromagneten die plaat ijzer oppakken]]
  +
Van een gewone magneet weet je wellicht dat die ijzer naar zich toe trekt. Daarvoor wordt een elektromagneet ook ingezet. Bijvoorbeeld op een vuilstort om ijzer uit het vuil te trekken. Voordeel van een elektromagneet is dat je die aan en uit kan schakelen, waarbij bij het uitschakelen het ijzer wordt los gelaten.
   
  +
=== Wissels en andere schakelaars ===
⚫
[[Categorie:voorwerp]]
  
  +
[[Bestand:Train Track Changing System.JPG|miniatuur|Op afstamd bedienbare wissels]]
  +
Ongeveer op dezelfde manier kun je een elektromagneet als wisselbediening van een spoorweg op afstand laten werken. Door stroom door de wisselspoel te laten lopen wordt een trekstang naar binnen getrokken en daarmee het wissel omgezet. Draait men de stroomrichting om, dan wordt de stang naar buiten gedrukt en het wissel weer teruggezet.
  +
  +
Op dezelfde manier kunnen kleppen open en dicht worden gezet. Ook kun je zo andere, zwaardere stroomkringen aan- en uitzetten. Zo'n magneetschakelaar noem je een relais (spreek uit rùhlè).
  +
  +
== Spoel ==
  +
[[Bestand:Electromagnet-with-9V-battery.jpg|miniatuur|Simpele elektromagneet met spijker, stroomdraad als spoel en een 9 volt batterij]]
  +
Een belangrijk onderdeel van de elektromagneet is de zogeheten spoel. Dit is een stroomdraad die om een ijzeren kern is gewonden. Gaat er gelijkstroom (elektriciteit die één richting op gaat) door de spoel dan wordt de ijzeren kern magnetisch en trekt het ander ijzer aan.
  +
  +
==Filmpjes ==
  +
Leuke filmpjes over dit onderwerp:
  +
* https://www.hetklokhuis.nl/tv-uitzending/1290/Superspoel
  +
* https://www.schooltv.nl/video/het-klokhuis-dynamo/#q=elektrische%20spoel
  +
* https://www.schooltv.nl/video/elektriciteit-een-en-al-stroom/
  +
* https://www.schooltv.nl/video/elektriciteit-een-hele-grote-dynamo/#q=trefwoord%3A%22dynamo%22
  +
  +
== Bronnen ==
  +
* Baeten, M.(2007) Stroom. Groningen: Wolters- Noordhoff
  +
* https://www.docukit.nl/spreekbeurt/elektriciteit-informatiereeks
  +
* https://en.wikipedia.org/wiki/Hans_Christian_%C3%98rsted
  +
  ⚫
[[Categorie:Techniek]]

Huidige versie van 11 nov 2023 om 22:18

In 1820 ontdekte de Deen Hans Ørsted dat elektriciteit en magnetisme met elkaar te maken hebben. Als je elektriciteit door een stroomdraad laat lopen, wordt de draad magnetisch. En: als je een magneet beweegt langs een stroomdraad, gaat er in de draad stroom lopen. Deze ontdekkingen zijn ontzettend belangrijk geweest voor de volgende twee uitvindingen, de elektromotor en de dynamo. Twee vormen waarbij elektromagneten worden gebruikt. Met een dynamo maak je stroom door deze te laten draaien en bij een elektromotor gaat het precies andersom, namelijk die gaat draaien als er stroom door gaat.

In veel apparaten zit zo’n elektromotor, bijvoorbeeld in een wasmachine, een roltrap of in de harde schijf van je computer. En de dynamo zorgt er bijvoorbeeld voor dat er stroom uit het stopcontact komt en dat je fietslamp brandt.

Fietsdynamo

Dat werkt als volgt;

De fietslamp heeft stroom nodig. Die stroom wordt opgewekt in de dynamo. De dynamo moet eerst tegen het voorwiel staan. Als je fietst, dan draait de dynamo. In de dynamo zit een magneet. De magneet draait dan ook. Binnenin zit rondom de magneet een spoel. Doordat de magneet lamgs de spoel draait (beweegt) ontstaat er stroom (elektriciteit) in de spoel. Die stroom loopt vervolgens door een draadje naar de fietslamp. Die geeft nu licht. Je moet wel blijven fietsen anders gaat de lamp uit.

elektriciteitscentrale in Zwolle

Elektriciteit wordt in elektriciteitscentrale opgewekt een soort stroomfabriek. In de stroomfabriek staat een dynamo. Veel en veel groter dan die op een fiets. In de dynamo zit een hele grote magneet. Net als bij de dynamo op een fiets draait de magneet rond. Zo wordt stroom gemaakt. Het is heel sterke stroom. Genoeg voor veel huizen.

IJzer aantrekken

Kraan met elektromagneten die plaat ijzer oppakken

Van een gewone magneet weet je wellicht dat die ijzer naar zich toe trekt. Daarvoor wordt een elektromagneet ook ingezet. Bijvoorbeeld op een vuilstort om ijzer uit het vuil te trekken. Voordeel van een elektromagneet is dat je die aan en uit kan schakelen, waarbij bij het uitschakelen het ijzer wordt los gelaten.

Wissels en andere schakelaars

Op afstamd bedienbare wissels

Ongeveer op dezelfde manier kun je een elektromagneet als wisselbediening van een spoorweg op afstand laten werken. Door stroom door de wisselspoel te laten lopen wordt een trekstang naar binnen getrokken en daarmee het wissel omgezet. Draait men de stroomrichting om, dan wordt de stang naar buiten gedrukt en het wissel weer teruggezet.

Op dezelfde manier kunnen kleppen open en dicht worden gezet. Ook kun je zo andere, zwaardere stroomkringen aan- en uitzetten. Zo'n magneetschakelaar noem je een relais (spreek uit rùhlè).

Spoel

Simpele elektromagneet met spijker, stroomdraad als spoel en een 9 volt batterij

Een belangrijk onderdeel van de elektromagneet is de zogeheten spoel. Dit is een stroomdraad die om een ijzeren kern is gewonden. Gaat er gelijkstroom (elektriciteit die één richting op gaat) door de spoel dan wordt de ijzeren kern magnetisch en trekt het ander ijzer aan.

Filmpjes

Leuke filmpjes over dit onderwerp:

Bronnen

Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "https://wikikids.nl/index.php?title=Elektromagneet&oldid=826063"