Brontekst bekijken van Hendrikus Colijn

{{Infobox politiek persoon
|naam                = Hendrikus Colijn
|afbeelding          = [[Bestand:Hendrik_Colijn_(1925).jpg|250px]]
|onderschrift        =
|volledige naam      =
|geboren             = 22 juni 1869
|plaatsgeboren       = [[Burgerveen]]
|overleden           = 18 september 1944
|plaatsoverleden     = [[Ilmenau]]
|huwelijk            =
|relatie             =
|partij              = [[Anti-Revolutionaire Partij]] (ARP)
|religie             =
|stroming            =
|uitgelichte functie = Voorzitter van de ministerraad
|aangetreden         = 1e keer: 4 augustus 1925 <br> 2e keer: 26 mei 1933
|afgetreden          = 1e keer: 8 maart 1926 <br> 2e keer: 10 augustus 1939
|voorganger          = 1e keer: [[Charles Ruijs de Beerenbrouck]] <br> 2e keer: [[Charles Ruijs de Beerenbrouck]]
|opvolger            = 1e keer: [[Dirk Jan de Geer]] <br> 2e keer: [[Dirk Jan de Geer]]
|functie             =
}}
'''Hendrikus Colijn''' ([[Burgerveen]], 22 juni 1869 - [[Ilmenau]], 18 september 1944) was een [[Nederland]]s militair en politicus voor de [[Anti-Revolutionaire Partij]] (ARP). Colijn was twee keer ''voorzitter van de ministerraad'' geweest, wat toen de naam voor de [[minister-president van Nederland]] was. Hij was voorzitter tussen 1925 en 1926 en tussen 1933 en 1939. 

Colijn was oorspronkelijk militair in [[Nederlands-Indië]] tijdens de [[Lombokoorlog]]. Na de dood van [[Abraham Kuyper]] werd Colijn partleider van de ARP. Hij werd in 1925 premier, maar zijn kabinet viel al één jaar later. In 1929 keerde hij terug in de politiek en werd in 1933 opnieuw premier. Colijn was premier tijdens de [[Grote Depressie]] en stond bekend om zijn [[bezuiniging]]en. Zijn besluiten verzwakten de Nederlandse economie juist en de [[Nederlandse gulden]] moest losgekoppeld van de [[goudstandaard]] worden. Kort na het aftreden van Colijn brak de [[Tweede Wereldoorlog]] uit. Tijdens de oorlog probeerde Colijn verzet te organiseren, maar werd gearresteerd. Hij werd onder huisarrest geplaatst in Duitsland, waar hij stierf. 

Colijn is ook bekend van de vaak verkeerd begrepen uitspraak ‘Gaat u maar rustig slapen’, die hij uitsprak in 1936. Colijn is een van de weinige premiers van vóór de oorlog die nog steeds algemeen bekend zijn. In zijn eigen tijd werd Colijn gezien als populair politicus, maar tegenwoordig is dit beeld veranderd. 

==Levensloop==
===Jeugd en school===
Hendrikus Colijn kwam op 22 juni 1869 in [[Burgerveen]] in de gemeente [[Haarlemmermeer]] ter wereld. Hij kwam uit een gereformeerde familie en zijn vader was boer. Hij ging naar school in het Noord-Brabantse [[Uitwijk]]. Vervolgens ging hij naar de ''christelijke kweekschool'' in het Zuid-Hollandse [[Nieuw-Vennep]]. De kweekschool was destijds de naam voor de [[PABO]]; de opleiding tot basisschoolleraar. Tussen 1884 en 1886 hielp hij in het onderwijs. Later gaf hij ook zelfstandig les. 

Colijn was getrouwd met Helena Groenenberg. Het paar trouwde op 18 juli 1893 en kreeg drie zonen. In deze tijd deed Colijn ook een opleiding om militair te worden. Colijn voltooide de opleiding en ging naar [[Nederlands-Indië]]. Zijn vrouw ging met hem mee.

===In Nederlands-Indië===
In Nederlands-Indië werkte Colijn zich op tot officier in het [[Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger]] (KNIL). Tussen 1893 en 1909 was hij in Nederlands-Indië gevestigd. Hij was voornamelijk actief in [[Atjeh]]. In 1894 deed hij mee aan de [[Lombokoorlog]], waar hij later een onderscheiding voor kreeg. Een jaar later keerde hij weer terug naar Atjeh. 

In 1904 ging hij terug naar Nederland. Bij terugkomst werd adjudant van gouverneur-generaal [[Joannes Benedictus van Heutz]]. Niet veel later werd Colijn lid van de [[Tweede Kamer]] namens de ARP. Tussen 1907 en 1909 zat hij in een commissie om het zelfbestuur van Nederlands-Indië te onderzoeken. Tussen 1909 en 1911 was hij Tweede Kamer voor het kiesdistrict [[Sneek]]. De Tweede Kamer werkte destijds nog met het [[districtenstelsel]]. Tussen 1911 en 1913 was hij ook minister van Oorlog en later tijdelijk minister van Marine. 

In 1914 werd hij directeur van de [[Bataafsche Petroleum Maatschappij]], een olieconcern. Colijn verdiende hiervoor een hoop geld en werd stinkend rijk. In 1918 vroeg koningin [[Wilhelmina der Nederlanden|Wilhelmina]] hem om premier te worden, maar Colijn sloeg dit af. In 1920 werd Colijn de nieuwe leider van de Anti-Revolutionaire Partij (ARP) nadat [[Abraham Kuyper]] overleed.

==Politiek: minister-president==
In 1920 werd Colijn de nieuwe [[leider]] van de ARP, na het overlijden van de eerste leider Abraham Kuyper (1937-1920). 

Het meest bekend is Hendrikus Colijn vanwege zijn aanpak van de crisis in de jaren 1930. Van 1933-1939 leidde hij als minister-president vier kabinetten. Colijn hvond dat er bezuinigd moest worden. Nederland moest vasthouden aan de waarde van de gulden, maar na een tijdje lukte dit niet meer.

=="Gaat u maar rustig slapen"==
Colijn staat vooral bekend om zijn radiospeech van 11 maart 1936. Hij sprak op de radio vanwege de spanningen in Europa. Duitsland had namelijk het [[verdrag van Locarno]] opgezegd. Dit verdrag bepaalde o.a. dat Duitsland geen soldaten mochten hebben in het [[Rijnland]] (het Duitse gebied rondom de Rijn). Dit werd kort na de Eerste Wereldoorlog bepaald als veiligheidsmaatregel. Door de Duitse opzegging en de soldaten namen de spanningen in Europa toe. De Nederlandse regering besloot hierdoor dat een deel van de mannelijke bevolking langer in [[dienstplicht]] moest blijven. Dit veroorzaakte onrust onder de Nederlandse bevolking, waardoor Colijn besloot het volk toe te spreken:

{{Citaat|Daarom maan ik nog eens aan om zich niet te laten verontrusten. Het is beter dat men later getuigen moet dat de regering wel heel erg voorzichtig is geweest, dan dat haar, met hoe geringe kans ook, later verweten zou kunnen worden, dat zij gedut had in een tijd, dat waakzaamheid plicht was. Ik verzoek den luisteraars dan ook om wanneer zij straks hunne legersteden opzoeken, even rustig te gaan slapen als ze dat ook andere nachten doen. Er is voorshands nog geen enkele reden om werkelijk ongerust te zijn. En daarmee, geachte luisteraars, laat ik u over aan de verpozing die de radio u pleegt te bieden.|Hendrikus Colijn tijdens zijn radiospeech, 11 maart 1936}}

Vaak wordt gedacht dat Colijn dit vlak voor de Duitse inval van [[Nederland]] in 1940 had gezegd. Dit is niet waar, aangezien Colijn tegen die tijd geen premier meer was ([[Dirk Jan de Geer]] had hem in 1939 opgevolgd).

==Externe links==
* [http://historiek.net/hendrikus-colijn-premier-crisisjaren/69176/ Het leven van Colijn]
* [https://historiek.net/gaat-u-maar-rustig-slapen-hendrikus-colijn/124420/ “Gaat u maar rustig slapen” – Hendrikus Colijn] (5 april 2023) via www.historiek.net (gelezen op 26 juli 2023).

{{Navigatie minister-presidenten Nederland}}
[[Categorie:ARP-politicus]]
[[Categorie:Eerste Kamerlid]]
[[Categorie:Persoon in de Tweede Wereldoorlog]]
[[Categorie:Minister-president van Nederland]]
[[Categorie:Nederlands minister van Buitenlandse Zaken]]
[[Categorie:Nederlands minister van Defensie]]
[[Categorie:Nederlands minister van Economische Zaken]]
[[Categorie:Nederlands minister van Financiën]]
[[Categorie:Nederlands minister van Koloniën]]
[[Categorie:Nederlands minister van Marine]]
[[Categorie:Nederlands minister van Oorlog]]
[[Categorie:Nederlands minister van Staat]]
[[Categorie:Nederlands minister van Verkeer en Waterstaat]]
[[Categorie:Voormalig Tweede Kamerlid]]