Tamme rat

Zie ook Rat (doorverwijspagina) voor andere betekenissen van Tamme rat

(Tamme) Rat Rattus
Niet bedreigd
Leefgebied
Leefomgeving	onder andere als huisdier
Behoort tot de	Knaagdieren
Portaal Biologie

De tamme rat is een dier, dat vaak als huisdier wordt gezien.

Inleiding

De tamme rat stamt af van de bruine rat die ruim 2 miljoen jaar geleden in Azië is ontstaan. In de 16e eeuw is door de internationale handel de bruine rat naar Midden-Europa gekomen. Door een verandering in de kleur van de vacht raakte mensen in de rat geïnteresseerd en werd hij gevangen en doorgefokt. Door generaties lang doorfokken en de constante aanwezigheid van de mens is de tamme rat geworden zoals we hem nu kennen. Veel mensen krijgen nare gevoelens als ze aan een rat denken, maar toch is de tamme rat als sinds de jaren 70 al een erg populair huisdier. De tamme rat stamt dus af van de bruine rat, maar lijkt niet meer op zijn wilde voorvader. Tamme ratten zijn volledig op mensen gericht en zou niet meer kunnen overleven in het wild. Omdat de tamme rat niet in het wild leeft is hij ook geen ziekteverspreider zoals veel mensen denken.

Uiterlijk

De gemiddelde tamme rat heeft een lichaamslengte van 19 tot 30 centimeter. Tel daar een staart bij op van 15 tot 22 centimeter en je hebt een flink huisdier. Tamme ratten wegen tussen de 200 en 500 gram als ze op gezond gewicht zijn. Mannetjes zijn over het algemeen groter en zwaarder dan vrouwtjes.

Als je naar hun kop kijkt dan zie je dat ze een vrij korte, spitse snuit hebben met lange snorharen. Op de oren zitten kortere haartjes dan op de rest van de kop. De ogen van een tamme rat zijn vrij groot in verhouding met hun kop en ze steken iets naar buiten. De staart van een rat heeft ook minder beharing dan de rest van het lijf. Wat ook bijzonder is aan de rat is dat de voorpoten maar vier tenen hebben, en de achterpoten vijf tenen.

Naast het ‘algemene’ uiterlijk van de rat zijn er ook grote verschillen in vachtkleur, vachtsoort, vachttekeningen, oogkleur, oorstand en noem maar op. Net als wij mensen verschillend kunnen zijn, zijn ratten dat dus ook. Dit komt door het vele fokken wat mensen doen met ratten. Sommige mensen fokken ratten gewoon voor de lol, maar je hebt ook fokkers die speciaal fokken naar een bepaalde vachtkleur of tekening. Er zijn meer dan 20 verschillende kleuren tamme ratten en door mutaties en gericht fokken worden het er steeds meer. Ook zijn er verschillende tekeningen zoals bijvoorbeeld de japanner. Dit is een tekening waarbij de kop van de rat een kleur heeft en een streep van diezelfde kleur op de hele rug. De rest van het lijf is dan meestal wit. Naast kleuren en tekeningen zijn er ook verschillende vachtsoorten. De bekendste daarvan zijn rex, fuzz en naakt. Een rex rat heeft krullend haar in plaats van glad haar. Een fuzz rat lijkt naakt maar is het niet. Hij heeft overal op zijn lijf kleine donshaartjes en heeft ook gewoon de normale snorharen, hoewel ze vaak wel wat meer krul hebben dan normale ratjes. Een naakt rat zegt het al: hij heeft helemaal geen haar. Ook op het gebied van vachtsoorten komt er steeds meer bij. Zo worden nu ook de soorten velveteen (licht krullend op het hele lichaam), harley (langharig), satijn (superzacht en glanzend) en wavy (krullend, maar niet op het hele lichaam) steeds bekender in Nederland. Ook de oren en de ogen van ratten kunnen verschillend zijn. Zo hebben sommige ratten dumbo oren. Deze staan iets minder boven op de kop en zijn iets groter dan ‘gewone’ oren. Er zijn ook verschillen in oogkleur. Die zijn heel anders dan bij mensen. Ratten kunnen lichtrode, donkerrode en donkere (zwarte/bruine) ogen hebben.

Gedrag

Tamme ratten zijn hele sociale en intelligente dieren. Een rat leeft in het wild altijd in een groep en dit is ook het beste voor de tamme rat. Een rat moet minstens één maatje hebben om mee samen te leven, anders worden ze heel ongelukkig. Ratten kennen hun eigen taal. Niet zoals wij mensen tegen elkaar praten met onze stem maar ze doen dit met hun lijf. Er zijn een aantal gedragingen van een rat die wij als mensen ook kunnen begrijpen. Hier zijn de meest voorkomende gedragingen van een rat op een rijtje:

• Knarsen: Wanneer ratten hun tanden op elkaar zetten en een knars geluidje maken heet dit knarsen en dit kan verschillende redenen hebben. Sommige ratten knarsen als ze het naar hun zin hebben. Andere laten door knarsen weten dat ze boos zijn of pijn hebben. Om erachter te komen waarom een rat knarst kun je het beste kijken naar wat de rat heeft meegemaakt. Zit hij op schoot en wordt hij geaaid, dan heeft hij het waarschijnlijk naar zijn zin. Heeft hij net een operatie achter de rug, dan heeft hij waarschijnlijk pijn.
• Ploppen: Ploppen is een raar fenomeen en ziet er heel vreemd uit. Wanneer een rat heel hard knarst zorgen de spieren rond zijn mond ervoor dat er te weinig ruimte is in de schedel van de rat. De spier drukt dan de ogen van de rat uit zijn kop. Dit gebeurt heel snel waardoor de ogen van de rat lijken te ploppen. Het ziet er eng uit en het lijkt gevaarlijk maar dat is het absoluut niet! De rat plopt omdat hij het heel erg naar zijn zin heeft.
• Poetsen: Ratten zijn hele schone dieren en wassen zich vaker dan 1 keer per uur, wanneer ze niet slapen. Ze wassen zich overal waar ze maar bij kunnen. Ratten wassen niet alleen zichzelf, maar ook hun maatjes. Door aan hun pootjes te likken wassen ze hun lijf, en hun kop. Als ze niet met hun pootjes erbij kunnen zullen ze proberen de plek die ze willen wassen direct te likken met hun tong.
• Barberen: Barberen is het overmatig wassen. Niet alle ratjes barberen. Wanneer een ratje barbert zullen er kale plekken ontstaan in zijn vacht. Ratjes kunnen zichzelf barberen, maar kunnen dit ook bij hun maatjes doen. Wanneer een rat barbert is er soms iets mis. Sommige ratten gaan barberen van de stress of van de pijn. Er zijn ook ratten die al van jongs af aan barberen. Dan is het meer een gewoonte en is het niet gevaarlijk. Wanneer een rat opeens gaat barberen is dat het teken dat het niet goed gaat met de rat.
• Egelen: Als een ratje egelt is hij boos of bang. Bij het egelen zet de rat zijn vacht helemaal uit, en lijkt hij dus een beetje op een egel. Door te egelen laat een rat zien dat hij gevaarlijk is en dat je beter uit zijn buurt kunt blijven als je zijn tanden niet in je vinger wilt hebben.
• Spelen: Spelen lijkt erg op vechten, maar dat is het niet. Wanneer ratten met elkaar spelen proberen ze elkaar op de rug te gooien. Dit doen ze omdat ze het leuk vinden, maar ook om rangorde in een groep te bepalen. Vooral jonge ratten (rittens) spelen veel met elkaar. Spelen en vechten lijkt veel op elkaar, maar zolang er niet doorgebeten wordt en er geen bloed vloeit is er niks aan de hand en is het volkomen normaal.

Naast dat de mens de taal van ratten een beetje kunnen begrijpen kunnen ratten ons ook leren begrijpen. Er zijn talloze trucjes die je een rat kunt aanleren. Je kunt ze bijvoorbeeld heel eenvoudig zindelijk maken. Ook reageren veel ratten op hun naam en op de stem van hun baas. Je kunt het zo gek niet bedenken of je kunt het een rat aanleren.

Wilde ratten

Van wilde ratten zijn de zwarte rat (Rattus rattus), de bruine rat (Rattus norvegicus), de Aziatische zwarte rat (Rattus tanezumi), de Polynesische rat (Rattus exulans), Rattus argentiventer en Rattus nitidus de bekendste.