Filterlogboek

'{{Pabo|Pabo={{Pabo}}}} [[Bestand:Leonardo da Vinci (ur Svenska Familj-Journalen).png|350px|thumb|Leonardo da Vinci]] '''Leonardo da Vinci''' ([[Vinci]], [[Italië]], 15 [[april]] 1452 - 2 [[mei]] 1519, [[Amboise]], [[Frankrijk]]) was een bekende kunstenaar uit de tijd van de [[renaissance]]. In deze tijd stond de gedachte van de ''[[homo universalis]]'' centraal. Deze gedachte was letterlijk de 'universele mens'. De mens kon alles doen wat hij wilde en kon ook alles leren. Leonardo was hier een goed voorbeeld voor. Hij wordt dan wel herinnerd voor zijn schilderijen (denk aan ''[[Mona Lisa]]'' of ''[[Het Laatste Avondmaal]]).'' Maar Leonardo was nog veel meer. Naast schilder en beeldhouwer, had hij nog wel negen andere beroepen. Hij was [[kunstschilder]], [[beeldhouwer]], [[uitvinder]], [[architect]], ([[militair]]) [[ingenieur]], [[scheikundige]], [[filosoof]], [[natuurkundige]], [[anatomist]], [[schrijver]] en [[componist]]. Verder wordt hij ook nog [[wiskundige]], [[geoloog]], [[botanicus]] en [[cartograaf]] genoemd. Hij was dus een mens die alles kon doen wat hij wilde doen. Leonardo was een hele nieuwsgierige man en onderzocht alles wat hij zag. Hierbij tekende hij ook veel. In zijn tijd hadden ze nog geen fotocamera’s, dus door alles te tekenen legde hij de kennis vast. Hij had dan ook altijd een notitieboek bij zich. Die notitieboekjes zijn de reden dat we nog zoveel weten van zijn ideeën. Ze waren wel in het Italiaans geschreven en ook nog eens in spiegelschrift. Veel van Leonardo's ontwerpen zien we vandaag de dag terug. Zo had hij de eerste tekeningen gemaakt van de [[helikopter]], een [[tank]], [[Robot|robots]] en de [[fiets]]. ==Leonardo's leven== ===Leonardo's jeugd=== Leonardo da Vinci is geboren in Vinci, Italië. Daar komt de 'da Vinci' in zijn naam vandaan. Hij was toen hij klein was vooral bij zijn oom, ?. Zijn vader was namelijk notaris en had weinig tijd voor Leonardo. Als klein kind ging Leonardo al kijken naar de natuur en deze tekenen. ===Leonardo's werk=== ===Leonardo's laatste jaren en dood=== Na zijn dood werd hij begraven in de [[kapel]] van het kasteel van Amboise. ==Zijn filosofie== [[Bestand:Leonardo da Vinci- Vitruvian Man.JPG|links|miniatuur|331x331px|Man van Vitruvius, door Leonardo da Vinci]] [[Filosofie]] zijn gedachten en meningen waar mensen in geloven. Leonardo had drie grote gedachten: ''homo universalis'', de gedachten van het humanisme en gedachten over de natuur. ===Homo Universalis=== ''[[Homo universalis]]'' was de gedachte dat de mens alles kon doen wat hij of zij wilde doen. Dit betekent de 'universele mens'. Mensen zouden dan ook veel moeten leren en dan zouden ze alles kunnen doen. Leonardo is hier een perfect voorbeeld van. Hij voerde verschillende beroepen uit en deed onderzoek naar veel verschillende dingen, zoals de vlucht van een vogel of het beter beschermen van een stad tegen aanvallen. Verder was hij [[musicus]], schilder, tekenaar en beeldhouwer. Hij was dus een man die veel geleerd had en alles kon wat hij wilde doen. Hij had wel een probleem met dingen afmaken. Hij deed veel en maakte veel, maar hij maakte zijn werk vaak niet af. ===Humanisme=== In de tijd dat Leonardo leefde, de tijd van de Renaissance, was er nog een gedachte die heel belangrijk was. Dit was de gedachte van het [[humanisme]]. Het humanisme leerde ons om naar de geschiedenis, vooral de [[Oudheid|Klassieke Oudheid]], te kijken, om van anderen te leren. Verder stelde het de mens voorop. Dat wil zeggen dat de rechten van de mens heel belangrijk waren. Humanisten streefden er naar om goed en rechtvaardig te zijn tegenover hun medemens. Leonardo nam veel ideeën over van de bronnen uit de geschiedenis over, vooral van de Grieken en de Romeinen. Hij vond de mens heel belangrijk en zag deze overal in. Het bekendste voorbeeld hiervan is de ''[[Man van Vitruvius]].'' Dit is een man getekend als maat voor een vierkant en een cirkel. ===Natuur=== Vanaf dat hij een klein kind was, was Leonardo bezig met de natuur. Hij vond alles wat hij zag om zich heen mooi. In de natuur vond hij vrijheid en schoonheid. Hij hield zo veel van dieren dat hij weigerde ze te eten. Hij was [[Vegetarisme|vegetariër]]. Hij dacht dat dieren, net als ons, ook pijn voelen. Voor Leonardo waren de mensen om hem heen heel belangrijk. Hij gaf mensen altijd iets te eten of onderdak als ze dit nodig hadden. Hij was vriendelijk tegen iedereen. Ondanks dat hij zich er wel bewust van was dat hij geniaal was, schepte hij hier niet over op. [[Bestand:Mona Lisa, by Leonardo da Vinci, from C2RMF retouched.jpg|miniatuur|391x391px|Mona Lisa, door Leonardo da Vinci]] ==De kunst van Leonardo== Leonardo was al vroeg begonnen met het observeren (kijken naar) de natuur en alles wat hij zag, tekende hij. Zag hij een waterval, tekende hij een waterval. Zag hij een vliegende vogel, dan tekende hij een vliegende vogel. Later in zijn leven, toen hij ongeveer 14 jaar was, is hij in de leer gegaan bij een schilder. Hier leerde hij vooral schilderen, maar ook toneeldecor bouwen. Verder maakte hij later ook zijn eigen muziekinstrumenten. Leonardo tekende alles wat hij zag. Dit deed hij niet alleen om 'kunst' te maken, om iets te tekenen, maar ook voor zijn onderzoek. Als hij met een wetenschappelijk onderzoek bezig was, tekende hij ook alles wat hij zag en ontwerpen die hij bedacht had. Zijn tekeningen waren altijd heel precies. Ze hadden heel veel details, omdat hij heel precies moest zijn voor zijn onderzoek. Hij tekende altijd eerst het onderwerp in zijn geheel en daarna tekende hij delen in detail. Bekende werken zijn ''[[Mona Lisa]], [[Het Laatste Avondmaal]]'' en ''[[Man van Vitruvius]].'' Er zijn nog vele anderen. ===Mona Lisa=== Het schilderij ''[[Mona Lisa]]'' is misschien wel het bekendste werk van Leonardo da Vinci. Hij heeft hier wel vier jaar aan gewerkt. Het was gemaakt in opdracht. Dat wil zeggen dat iemand aan hem gevraagd had om het werk te maken, in ruil voor geld. Toen Leonardo eindelijk klaar was met het werk, vond hij het zo mooi dat hij het nooit aan de opdrachtgever heeft gegeven. Op het schilderij zie je een vrouw die glimlacht. Ze kijkt je altijd in de ogen aan. Het maakt niet uit waar je staat. Dat maakt dit schilderij zo spannend. Dat en dat dit schilderij is omringt door mysteries.Ze lacht altijd, maar waarom? Wie was deze vrouw? Het schilderij ''Mona Lisa'' trekt nog elk jaar miljoenen bezoekers naar het [[Louvre]] ([[museum]]) in [[Parijs]], [[Frankrijk]]. ===Anatomie=== Leonardo was in zijn studies niet tevreden met het observeren van de buitenkant van de mens. Hij moest en zou weten hoe alles aan de binnenkant werkt en eruit ziet. Hij heeft daarom harten, hersenen en voortplantingsorganen ontleed. Dit onderzoek zou ook een van de redenen zijn dat Leonardo Rome verlaat. De kerk was het niet eens met zijn onderzoek en het ontleden van mensen (Klein, 2009). Leonardo brak met traditie door zijn ontledingen. Hij vond dit niet alleen het voorrecht van geleerden om onderzoek te doen naar de verbinding tussen lichaam en ziel (een vitale, psychische, emotionele en intellectuele energie). Ondanks dat de conclusies die hij trekt niet altijd juist zijn, was hij de eerste die alles ook tekende. Voor het eerst werd het lichaam beschreven met woorden en beelden (Laurenza, 2002). Leonardo gebruikte dezelfde technieken die hij voor het tekenen van mensen geperfectioneerd had, voor het tekenen en ontwerpen van mechanische machines (Capra, 2008). Hij deed hierbij onderzoek naar de schedel, seks, spieren, maar ook hoe het hart werkt. Zo kwam Leonardo er als eerste dicht bij dat het hart bloed pompt door het lichaam (Klein, 2009). In zijn anatomische studies maakte Leonardo gebruik van drie disciplines: statica (evenwichtsleer), dynamica (massa, kracht en beweging) en fysica van vloeistoffen (lucht en water) en meetkunde en proportieleer. Hierbij werd de mens de maat voor alles. De proporties van het menselijk lichaam worden ook in de meetkunde en bouwkunde gebruikt (Laurenza, 2002).  ==Uitvindingen van Leonardo== ===Wat doet een uitvinder? Wat is een uitvinding?=== Een [[uitvinder]] is een soort [[wetenschapper]] die allemaal dingen uitvindt. Hij of zij bedenkt nieuwe apparaten en machines. Dat noem je dan een uitvinding. Deze bestonden dus nog niet. Leonardo noemde zichzelf zijn hele leven lang een uitvinder. Hij vond dat een uitvinder iemand was die iets maakte dat er nog niet was. Leonardo heeft veel nieuwe machines bedacht. Hij probeerde het leven van mensen makkelijker te maken. ===Vliegen=== Leonardo droomde zijn hele leven lang van vliegen. In de legende van Icarus die te dicht bij de zon vloog, zag Leonardo een belofte. Om te kunnen vliegen was, volgens hem, slechts een machine nodig. Deze machine moest de schoonheid van de vlucht van een vogel nabootsen. Schoonheid, functionaliteit, kunst en techniek moesten versmelten. Dit was de uitdaging voor Leonardo. Hij benaderde vliegen vanuit wetenschappelijke nieuwsgierigheid: door het observeren van de glijvlucht van de roofvogel om de achterliggende mechanisme te vinden. Je zou moeten opstijgen vanaf Monte Ceceri, waar nog steeds een monument staat gewijd aan Leonardo da Vinci (Klein, 2009). Door de geestelijke revolutie in de 15^de eeuw, en de val van Constantinopel, kwam er nieuwe kennis beschikbaar, naast de kerkelijke leer. Hierdoor werden gedachten over vliegen meer geaccepteerd. De techniek ontwikkelde zich plots heel snel. Zo werden steeds meer mensen geïnteresseerd in het idee van vliegen, niet alleen Leonardo. Leonardo wilde echter wel graag de eerste zijn (Klein, 2009). Leonardo maakte voor dertig jaar lang honderden schetsen over vliegen en vliegmachines. Hij dacht na over vogelvlucht, luchtstroming, krachten die een vliegend lichaam ondergaat en hoe de mens een val zou kunnen overleven. Toch heeft hij er enkel over gedroomd. Hij geloofde niet dat het ooit zou lukken voor de mens om te vliegen. Zijn ideeën en ontwerpen stonden zo ver van alles dat de mens kende vandaan, het was meer een fantasie (Klein, 2009). Hij ontwierp, na 1471, de luchtschroef, een constructie waardoor Leonardo later gezien werd als uitvinder van de helikopter. Rond 1487 ontwierp hij vleugelskeletten waaraan de vleugels als zwemvliezen tussen vingers werden gespannen en lastige manieren waarop de piloot iedere geleding van zijn vleugels apart moest bedienen. Hij noteerde altijd alle materialen die nodig waren om het te maken en meetapparaten om de wind te meten en te testen of zijn ontwerpen werkten (Klein, 2009). Hij twijfelde echter of het menselijk brein wel in staat was om op deze manier te vliegen, dus ging hij meer vleermuizen en vogels observeren. Hij liet zich sterk door de natuur leiden (Klein, 2009). Het grootste probleem dat hij zag, was het opstijgen. Hij dacht dat vogels opstijgen door te slaan met hun vleugels, dan zou de lucht onder de vogel verdichten en ze stijgen op. Leonardo kwam er tijdens zijn anatomie studies achter dat mensen anders gebouwd zijn dan vogels, waardoor mensen niet genoeg kracht in hun borstspieren hebben om te vliegen. Daarna heeft hij zich vooral gericht op verstelbare vleugels (Klein, 2009). Sommige ontwerpen van Leonardo zijn nagebouwd, zo ook zijn vliegconstructies (Klein, 2009). ===Oorlog=== Hij was tegen oorlog. Dit is heel tegenstrijdig met het feit dat hij meerdere keren gewerkt heeft als militair ingenieur. Dat wil zeggen dat hij verschillende uitvindingen heeft gemaakt die gebruikt werden voor oorlog, zoals wapens, een tank en manieren om een stad te verdedigen tegen aanvallers. Dit zou hij gedaan hebben om geld te verdienen (Capra, 2008, Landrus, 2006). Leonardo gaf aan dat hij aanvals- en verdedigingsmiddelen nodig had om het grootste geschenk van de natuur, namelijk de vrijheid, te bewaken, als ze door eerzuchtige tirannen in het nauw worden gedreven (Klein, 2009). Hij tekende veel constructies die als enig doel hadden mensen te doden: tanks, enorme kruisbogen, automatische geweren, installaties om een vesting zo verwoestend mogelijk te bombarderen (Landrus, 2006, Klein, 2009). Hij tekende de technieken om dit te maken, maar ook de gevolgen van zijn wapens. Zo heeft hij bijvoorbeeld een exploderende granaat getekend, dat Leonardo de dodelijkste van alle machines noemde. Om bij Ludovico Sforza aan het hof te werken, beloofde hij ook wapens en bommen te maken. Verder maakte hij ook strategische plannen om vijanden te verslaan (Klein, 2009).  ===Aardrijkskunde=== Leonardo maakte, in opdracht, kaarten van steden en gebieden. Deze kaarten werden in twee fasen gemaakt. Hij zet eerst delen van de stad met gedetaileerde maten op papier. Dit is een analytische aanpak. Daarna heeft hij een synthetische aanpak waarbij hij de maten samenvoegt en het hele netwerk van een stad weergeeft. De kaarten werden gebruikt in tijden van oorlog (Laurenza, 2002).  ====Ideale stad==== Leonardo ontwerpt een ideale stad wanneer Milaan bijkomt van de pestepidemie van 1485, die de stad bijna had verwoest. Bij zijn ontwerp stonden de (praktische) overwegingen voor gezondheid bovenaan. Zijn stad had drie niveaus van woningen, straten en kanalen. Dit was om de klassen te scheiden uit sociale overwegingen, maar vanuit ook hygiënische eisen. Handelsverkeer dat verzorgd wordt door lastdieren, werd niet op de bovenste niveau toegestaan. Dit zou teveel vervuilen. Daarnaast ontwierp hij een afvoersysteem om afval af te voeren. De omloop van vloeistoffen werd belangrijker dan het menselijk verkeer (Laurenza, 2002).  ===Robots=== Mark Rosheim heeft aan de hand van de ontwerpen van Leonardo een opwindbare auto nagebouwd. Deze kon worden opgewonden en dan ging hij rijden. Verder was hij programmeerbaar doordat je van tevoren kon bepalen waar hij heen ging (Klein, 2009). Leonardo had een “door middel van touwen in beweging gebrachte mechanische mens” ontworpen en digitale bouwelementen (Klein, 2009). Hij heeft een lakenscheermachine ontworpen. Deze zou de moeilijke taak van het verwijderen van oneffenheden van wollenstof uitbesteden aan een automaat. Deze automaat moest tegelijk drie taken uitvoeren: scharen moesten zich openen en sluiten, zich na elke snede over de stof bewegen en nieuwe stof van de rol aanvoeren. Deze tekeningen zijn, zoals al zijn werk, heel precies. Zijn hoop was dat machines de lastige taken van de mensen over zou nemen. Hij streefde hetzelfde doel mee als de ingenieurs van de industriële revolutie en om dezelfde de reden: kostenbesparing (Klein, 2009). ===Water=== In Milaan bouwde hij een sluis. Deze is nog steeds te zien. Het verbond de hoger gelegen alpenkanaal met de waterwegen van de stad. Het was een intensieve studie naar stromingsmechanica. Hij gebruikte veelal waterkracht om machines te laten werken. Milaan had water in overvloed en had hier hun rijkdom aan te danken (handel). Hij experimenteerde met ‘water van de ene plek naar de andere’ te leiden (modelboerderij en leidingen) (Klein, 2009). Verder droomde Leonardo niet alleen van overleven in de lucht, maar ook onder water. In notitieboeken van hem zijn tekeningen gevonden van een duikboot en een duikpak (IsGeschiedenis, z.d. (a)).  ===Toneel en muziek=== ===Lijst van uitvindingen=== {| class="wikitable" |'''Vliegen''' |'''Oorlog''' |'''Machines die op vloeistof/water werken''' |'''Werkmachines''' |'''Toneel''' |'''Muziek''' |'''Overig''' |- |Vleugelmechanismen |Springald (kanon) |Zaagmachine |Reciprocerende machine (een machine die ervoor zorgde dat er altijd iets in beweging was) |Automobiel (misschien wel de eerste auto) |Schedelvormige [[lier]] |Drukpers (om tekst op papier af te drukken) |- |Libel (een vliegmachine gebaseerd op het insect) |Snelvuurkanon |Raderboot |Vijlenkapmachine |Toneeldecor |Mechanische [[trommel]] |Hodometer (machine om afstanden te meten op een terrein) |- |Slaande vleugel |Verdediging van de vestingmuren |Draaibrug |Slijpmachine voor concave spiegels | |Viola organista (een soort draagbare [[piano]] dat klonk als een [[viool]]) |Passer en schaalverdeler |- |Luchtschroef (een soort helikopter) |Zeiswagens (rijdend wapen met zeisen er op) |Baggermachine (boot die de rivier schoon houdt) |Graafmachine met hijskranen | | | |- |Vliegmachine |Kanon dat makkelijk uit elkaar te halen is | | | | | |- |Mechanische vleugels |Pantserwagen ([[tank]]) | | | | | |- | |Katapult | | | | | |- | |Cirkelvormig spervuurkanon | | | | | |- | |[[Vestingstad|Vesting]] | | | | | |- | |Grotere wapens, zoals een reuzen kruisboog of grotere kogels | | | | | |} () Leonardo heeft veel oorlogswapens uitgevonden, waaronder de [[tank]]. Hij schetste het als een kegelvormig houten ding met 36 kanonnen. Het kon ronddraaien zodat je iedereen vanaf alle kanten kon beschieten. Er pasten zo'n 4 tot 6 mensen in. Verder heeft hij een 10 m² grote kruisboog geschetst en de voorloper van het machinegeweer. Hij heeft ook de duikersklok verbeterd omdat die het niet goed deed in Leonardo's tijd. Ook heeft hij een [[robot]] geschetst. Het is niet een robot zoals we die nu kennen, maar een soort [[mens]] die volgens de tekening zijn kaken en armen kon bewegen en kon gaan staan en zitten. Ook kon hij zijn [[hoofd]] draaien. Het is nog onduidelijk waarom Leonardo dit heeft getekend. Hij heeft ook een mens getekend in een [[cirkel]] en een [[vierkant]] om te bewijzen dat de mens symmetrisch is. En verder heeft hij ook nog een vliegmachine ontworpen. Hij overleed in het Franse Amboise, in het Clos Lucé en ligt begraven in de Kapel van St. Hubertus in het kasteel van Amboise. Clos Lucé is een kasteel in Amboise waar Leonardo da Vinci de laatste drie jaren van zijn leven woonde. Het is nu een museum over het leven en werk van Leonardo da Vinci. Het beschikt over veel voorbeelden van zijn uitvindingen. Leonardo's geboortehuis in Anchiano Pentekening van een landschap met bergen en rivier in een diep dal met kasteeltje. () ==Wat zien we nu nog van Leonardo's uitvindingen?== .... .... .... ==Links== [http://historiek.net/leonardo-da-vinci-uitvinder-renaissance/67188/ Biografie Leonardo da Vinci] ==Literatuurlijst== Alletop10lijstjes. (z.d.). ''Top 10 Leonardo Da Vinci Uitvindingen.'' Geraadpleegd op 4 november 2017, van <nowiki>https://www.alletop10lijstjes.nl/top-10-leonardo-da-vinci-uitvindingen/</nowiki> Bruin, R. de, & Bosua, M. (2004). ''Geschiedenis geven : Praktische vakdidactiek voor het basisonderwijs (''3^de herziene editie'').'' Assen: Koninklijke Van Gorcum. '' '' Capra, F. (2007). ''The science of Leonardo.'' New York: Doubleday. Vertaling: Louwerse, A. (2008). ''De wetenschap van Leonardo da Vinci : Het grote genie van de Renaissance.'' Uitrecht: Spectrum. IsGeschiedenis. (z.d.). ''De geschiedenis van de onderzeeër: van roeiboot naar u-boot.'' Geraadpleegd op 4 november 2017, van <nowiki>https://isgeschiedenis.nl/nieuws/de-geschiedenis-van-de-onderzeeer-van-roeiboot-naar-u-boot</nowiki> (a) IsGeschiedenis. (z.d.). ''Leonardo da Vinci: Homo Universalis.'' Geraadpleegd op 4 november 2017, van <nowiki>https://isgeschiedenis.nl/nieuws/leonardo-da-vinci-homo-universalis</nowiki> (b) IsGeschiedenis. (z.d.). ''Uitvindingen van Leonardo da Vinci.'' Geraadpleegd op 4 november 2017, van <nowiki>https://isgeschiedenis.nl/nieuws/uitvindingen-van-leonardo-da-vinci</nowiki> (c) IsGeschiedenis. (z.d.). ''VAN PYTHAGORAS TOT TESLA: 5 BEROEMDE VEGETARIËRS UIT DE GESCHIEDENIS.'' Geraadpleegd op 5 november 2017, van <nowiki>https://isgeschiedenis.nl/nieuws/van-pythagoras-tot-tesla-5-beroemde-vegetariers-uit-de-geschiedenis</nowiki> (d) Klein, S. (2009). ''De erfenis van Da Vinci : Wereld en wetenschap van Leonardo.'' Amsterdam: Ambo. Vertaling: Vlaming, A. Landrus, M. (2006). ''De geheimen van Leonardo da Vinci.'' Utrecht: Kosmos-Z&K Uitgevers B.V. Laurenza, D. (2002). ''Leonardo da Vinci : Artiste et scientifique.'' Paris: Pour la Science. Vertaling: Elst, A. van der. (2006). ''Leonardo da Vinci : Homo universalis.'' Amsterdam: Natuurwetenschap & Techniek, onderdeel van Veen Magazines. Laurenza, D. (2005). ''Da Vinci’s Machines : Alle visionaire ontwerpen eindelijk ontrafeld.'' Müller, F. S. (z.d.). ''Renaisance 14e – 16e eeuw : De oudheid herboren.'' Geraadpleegd op 4 november 2017, van <nowiki>http://humanistischecanon.nl/venster/renaissance/</nowiki> Pescio, C. (red.), Antoccia, L., et al. (2004). ''Leonardo : Kunst en wetenschap.'' Firenze: Giunti. Vertaling: Benschop-Plokker, J. (2004). ''Leonardo : Kunst en wetenschap''. Kampen: Kok. Statenvertaling online. (z.d.). ''Bijbelse kunst : Leonardo da Vinci 1452 – 1519 Het laatste avondmaal (1).'' Geraadpleegd op 4 november 2017, van <nowiki>https://www.statenvertaling.net/kunst/grootbeeld/150.html</nowiki> Wit, E. (z.d.). ''Leonardo da Vinci : 1452 – 1519.'' Geraadpleegd op 4 november 2017, van <nowiki>http://humanistischecanon.nl/venster/renaissance/leonardo-da-vinci/</nowiki> Zöllner, F. (2005). ''Leonardo da Vinci : 1452-1519.'' Köln: Taschen. Vertaling: Wal, E. van der, & Doelman, E. (red.). (2005). ''Leonardo da Vinci : 1452-1519.'' Kerkdriel: Librero.  [[Categorie:Italiaans uitvinder]] [[Categorie:Renaissance]] [[Categorie:Kunstschilder]] [[ca:Leonardo da Vinci]] [[en:Leonardo da Vinci]] [[es:Leonardo da Vinci]] [[fr:Léonard de Vinci]] [[it:Leonardo da Vinci]]'