Individuele wijzigingen onderzoeken

'{{Portaal beschikbaar|Tweede Wereldoorlog|To the beaches of normandy.jpg}} {{Infobox oorlog | Naam = Tweede Wereldoorlog | Afbeelding = [[File:WW2Montage.PNG|200px]] | EersteDatum = 1 september 1939 | TweedeDatum = 2 september 1945 | Locatie = [[Europa (werelddeel)|Europa]], [[Stille Oceaan]], [[Midden-Oosten]], [[Zuidoost-Azië]], [[Middellandse Zeegebied]] en [[Afrika]] | Overwinning voor = De [[Geallieerden (Tweede Wereldoorlog)|Geallieerden]] | NaamStrijdendePartij1 = [[Geallieerden (Tweede Wereldoorlog)|Geallieerden]] | NaamStrijdendePartij2 = [[Asmogendheden]] | LedenStrijdendePartij1 = {{GB}} <br> {{USA}} <br> [[File:Flag_of_the_Soviet_Union_(1923-1955).svg|25px]] [[Sovjet-Unie]] <br> [[File:Flag_of_the_Republic_of_China.svg|25px]] [[China]] <br> {{FR}} <br> <small> [[Geallieerden (Tweede Wereldoorlog)|En nog meer...]] </small> | LedenStrijdendePartij2 = [[File:Flag_of_German_Reich_(1935%E2%80%931945).svg|25px]] [[Nazi-Duitsland|Duitse Rijk]] (Nazi-Duitsland) <br> {{JP}} <br> [[File:Flag_of_Italy_(1861-1946).svg|25px]] [[Koninkrijk Italië (1861-1946)|Italië]] (tot 1943) <br> <small> [[Asmogendheden|En nog meer...]] </small> | LeidersStrijdendePartij1 = [[Winston Churchill]] <br> [[Franklin Roosevelt]] <br> [[Harry Truman]] <br> [[Jozef Stalin]] <br> [[Chiang Kai-shek]] <br> [[Charles de Gaulle]] | LeidersStrijdendePartij2 = [[Adolf Hitler]] <br> [[Hirohito]] <br> [[Hideki Tojo]] <br> [[Benito Mussolini]] | TroepensterkteStrijdendePartij1 = ? | TroepensterkteStrijdendePartij2 = ? | VerliezenStrijdendePartij1 = 14.000.000 militairen <br> 36.000.000 burgers | VerliezenStrijdendePartij2 = 8.000.000 militairen <br> 4.000.000 burgers | Portaal = Tweede Wereldoorlog }} De '''Tweede Wereldoorlog''' was een heel grote [[oorlog]] tussen de [[asmogendheden]] en de [[geallieerden]], die duurde van [[1939]] tot [[1945]]. Bij de geallieerden zaten de landen o.a. [[Verenigd Koninkrijk]], [[Frankrijk]], [[Canada]], [[Rusland]], [[Nederland]], [[België]] en de [[Verenigde Staten]]. Bij de Asmogendheden zaten o.a. [[Nazi-Duitsland]], [[Italië]] en [[Japan]]. Uiteindelijk wonnen de [[geallieerden]] de oorlog. De Tweede Wereldoorlog vond niet alleen plaats in [[Europa (continent)|Europa]], maar ook in [[Azië]], [[Afrika]], [[Stille Oceaan]] en de [[Atlantische Oceaan]]. ==Oorlog in Europa== jjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmppppppppppppppppppppppppppppppppppppppppppppppppppppppppppppppmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmllllllllllllllllllllllllllmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmo9ooooooooooooooooooooooooooooooooooommmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmommmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmoomoooooomomomomomommomomomomoooooooommmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwmwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmOm te weten hoe de Tweede Wereldoorlog is begonnen, moeten we eerst teruggaan naar de [[Eerste Wereldoorlog]] (1914-1918). Duitsland hoorde bij de landen die die oorlog hadden verloren en moest bij de [[Vrede van Versailles]] in 1919 grote delen van zijn grondgebied afstaan en een enorme oorlogsschatting betalen, wat het land aan de rand van de [[Economie|economische]] afgrond bracht. De regel was dat [[Defensie]] van Duitsland ook erg zou moeten inkrimpen en het land geen eigen leger meer mocht hebben. Rond 1930 werd Duitsland ook nog eens getroffen door de wereldwijde economische crisis. Er ontstond een massale werkloosheid. [[Adolf Hitler]] zag kans daar politiek munt uit te slaan en deed in 1932 mee aan de verkiezingen met een eigen politieke partij, de [[NSDAP]]. Hij beloofde werk, [[welvaart]] en een groot en machtig Duitsland. Hij won de verkiezingen en werd in 1933 [[rijkskanselier]] (wat ongeveer hetzelfde is als [[premier]]). Toen de [[president]] een jaar later overleed, nam hij ook diens functie over en noemde zich de leider van het Duitse volk, in het Duits ''Führer'' (spreek uit fu-rur). Hij liet fabrieken bouwen en autowegen aanleggen. Dat zorgde voor veel werk zodat de werkloosheid verdween. Daarnaast bouwde hij aan een sterk leger, want hij was vast van plan de schande van het verlies van de Eerste Wereldoorlog uit te wissen. === Het begin === In 1938 werd [[Oostenrijk]] door [[Duitsland]] bezet en in 1939 bezette Duitsland het westelijk deel van [[Tsjecho-Slowakije]]. Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk (de overwinnaars van de Eerste Wereldoorlog) zagen dit met zorgen door de vingers. Maar toen Duitsland op 1 september 1939 [[Polen]] binnenviel om het grondgebied, dat het door het vredesverdrag in 1919 was kwijtgeraakt, te heroveren, werden ze boos en ze verklaarden op 3 september 1939 nazi-Duitsland de oorlog. Dat was het begin van de Tweede Wereldoorlog. [[Adolf Hitler|Hitler]] had een verdrag met [[Jozef Stalin|Stalin]] gesloten, de leider van de [[Sovjet-Unie]]. Jozef Stalin was, net als Hitler, een dictator, die alle protesten vastbesloten de kop indrukte. Beide landen spraken af dat ze elkaar niet zouden aanvallen. Een week na de ondertekening van het verdrag viel Duitsland [[Polen]] aan. De Sovjet-Unie viel Polen vanaf de oostkant aan. Het bleek dat de twee landen in het diepste geheim ook hadden afgesproken elk een deel van Polen te bezetten. Polen werd bezet en gaf zich, na een maand dapper tegenstand te hebben geboden, over. De Sovjet-Unie wilde echter nog meer grondgebied bezitten. Dit leidde tot de [[Winteroorlog]]. === Noorwegen en Denemarken === [[Noorwegen]] was een belangrijk land voor [[Nazi-Duitsland|Duitsland]] vanwege de strategische ligging. Daarom maakten de Duitsers allemaal plannen om Noorwegen te veroveren. Op 9 april 1940 viel Duitsland plotseling onverwacht Denemarken en Noorwegen binnen. Denemarken gaf zich al na één dag over. Noorwegen vocht dapper terug, maar capituleerde op 10 juni [[1940]]. === Nederland, België en Frankrijk === [[Afbeelding:Second_world_war_europe_animation_small.gif|right|frame|Oorlog in Europa. De landen met een blauwe kleur werden bezet door Duitsland en zijn bondgenoten. De rode kleur laat zien waar de geallieerden weer controle kregen. De Sovjet-Unie heeft een groene kleur. Zij sloten zich in 1941 aan bij de geallieerden.]] Nu Frankrijk Duitsland de oorlog had verklaard, was het voor de Duitsers van belang dit land te verslaan. Adolf Hitler had een plan opgesteld, waarbij de aanval, anders dan in de Eerste Wereldoorlog, niet alleen via [[België]] liep, maar ook door het neutrale [[Nederland]]. Op de dag dat de oorlog in Nederland begon (10 mei 1940) vielen de eerste slachtoffers. Bij de [[Grebbeberg]] bood een klein Nederlands leger dapper weerstand tegen de Duitsers [[Slag om de Grebbeberg|in een strijd]], maar verloor. De meeste wapens die Nederland had, waren erg verouderd, terwijl de Duitsers behalve over een grote overmacht, over het modernste materiaal beschikten. Hitler had immers jaren aan zijn leger gebouwd. Als laatste verdedigingslinie had Nederland de [[Nieuwe Hollandse Waterlinie]], die van Amsterdam naar Noord-Brabant liep, maar die is uiteindelijk niet gebruikt. Op 14 mei 1940, na vijf dagen strijd, [[Bombardement van Rotterdam|bombardeerden de Duitsers Rotterdam]]. Het oude centrum van de stad werd grotendeels verwoest en ca. 900 mensen kwamen daarbij om. Hierdoor was Nederland genoodzaakt zich over te geven. De Duitsers dreigden namelijk ook Utrecht en andere Nederlandse steden te bombarderen. Op 15 mei 1940 tekende de Nederlandse opperbevelhebber, generaal [[Henri Winkelman]], de Nederlandse overgave. Door steun van Frankrijk bleef [[Zeeland]] nog vier dagen langer uit Duitse handen. De koninklijke familie, minister-president Gerbrandy en zijn regering vluchtten snel naar het vrije Groot-Brittannië. Vlak daarvoor hadden zij het regeringsgezag aan generaal Winkelman overgedragen. Tijdens de vijf jaar Duitse bezetting spraken zij de Nederlanders vanuit Engeland moed in, via Radio Oranje. Ze kwamen pas in 1945 terug toen de oorlog was afgelopen en alle gevaar was geweken. De Nederlanders, die vijf jaar lang hadden gezucht onder de Duitse terreur en honger hadden geleden, stonden met ingevallen wangen langs de weg met vlaggetjes te zwaaien toen de koningin terugkeerde naar Nederland. "Leve de koningin!" en "Oranje boven!" werd er luidkeels geroepen. De koningin was zichtbaar ontroerd. [[België]] hield het iets langer vol dan Nederland en capituleerde na 18 dagen (de zogeheten [[Achttiendaagse veldtocht]]) op 28 mei 1940 en [[Frankrijk]] ten slotte op 25 juni 1940. Hitler had voor de Franse capitulatie speciaal de historische treinwagen laten overkomen, waarin Duitsland in 1918 de overgave had getekend. Nu moesten de Fransen in dezelfde treinwagon dezelfde vernedering ondergaan. Hierna zou Engeland aan de beurt komen. Om de invasie daarvan voor te bereiden, zou eerst het luchtruim moeten worden veroverd. Maar de Duitse "Luftwaffe" (luchtmacht) leed in de [[Slag om Engeland]] (zomer/herfst 1940) een onverwachte nederlaag tegen de Britse luchtmacht, de (Royal Airforce). De invasie werd door Hitler noodgedwongen afgeblazen en uitgesteld. ===De Balkan=== Ook de [[Balkan]] werd aangevallen door de Duitsers en hun bondgenoten de [[Italië|Italianen]]. In 1939 werd Albanië bezet door de Italianen. Op 28 oktober 1940 werd [[Griekenland]] bezet door de Duitsers. In april 1941 werd ook [[Joegoslavië]] veroverd, dat daarna uiteenviel. [[Kroatië]] en [[Montenegro]] werden onafhankelijke staten en Servië kreeg een Duitse militaire bezetting. ===Sovjet-Unie=== De Duitsers probeerden ook de Sovjet-Unie te veroveren. Het plan dat ze daarvoor hadden uitgedacht heette [[Operatie Barbarossa]]. Op 22 juni 1941 vielen ze dit enorme land binnen. Ze veroverden grote gebieden, maar de belangrijkste steden, Leningrad (het huidige [[Sint-Petersburg]]) en [[Moskou]] bleven buiten bereik. Ten slotte werd een grote Duitse legermacht midden in de strenge Russische winter in januari 1943 bij de stad [[Slag om Stalingrad|Stalingrad]] in Zuidoost-Rusland ingesloten en moest zich overgeven. Dat werd het begin van het einde voor de Duitsers. Langzaam maar zeker werden ze teruggedrongen tot ze ruim twee jaar later, in mei 1945, moesten capituleren in hun eigen hoofdstad, [[Berlijn]]. == Noord-Afrika == Ook in Noord-Afrika, in Egypte, Tunesië en Libië werd gevochten en leverden de Duitsers en de Italianen slag met de Britten. Het grote leger van Groot-Brittannië stond toen onder leiding van generaal [[Bernard Montgomery]]. Na eerdere successen, die vooral te danken waren aan de zeer bekwame Duitse generaal [[Erwin Rommel]], moesten de Duitse en Italiaanse troepen in mei 1943 capituleren, nadat de Amerikanen de Britten te hulp waren geschoten. ==De strijd in de Stille Oceaan== De Amerikanen namen inmiddels ook deel aan de oorlog. Dat kwam door de [[Aanval op Pearl Harbor|Japanse aanval op de Amerikaanse basis Pearl Harbor]] op 7 december 1941, op [[Hawaï]] in de [[Stille Oceaan]]. Het boterde al een tijd niet tussen de VS en Japan. De Amerikanen bezaten in Zuidoost-Azië de Filipijnen als kolonie en hadden er ook nog allerlei andere belangen. Japan wilde daarentegen over heel Zuidoost-Azië heersen en als het even kon over de hele Stille Oceaan. Maar na de aanval op Pearl Harbor was driekwart van de Amerikaanse vloot uitgeschakeld en had Japan voorlopig vrij spel. Het bezette grote delen van Zuidoost-Azië (waaronder de Filipijnen en Nederlands-Indië). Na verloop van tijd werden ze echter stukje bij beetje teruggedreven en uiteindelijk, in augustus 1945, dwongen twee Amerikaanse [[atoombom]]men op Japan de Japanners tot overgave. De twee gebombardeerde steden [Hiroshima] en [[Nagasaki]] werden volledig verwoest en er vielen hierbij in totaal bijna 250.000 doden. == Bombardementen == Duitsland viel in 1940 Groot-Brittannië aan. Het lukte de Duitsers niet om dit land te bezetten, maar de Duitsers gingen elke dag door met het bombarderen van Engelse steden. Ook de geallieerden bombardeerden Duitse steden, evenals Duitse linies in bezette gebieden. Deze bombardementen leken lang niet zo nauwkeurig. De bommenwerpers, die eerst als superwapens werden beschouwd, waren in de eerste jaren van de oorlog niet in staat om doeltreffend te bombarderen, ongeveer maar 30% van de bommen viel om bebouwd gebied. Ondanks de vele bommen die afzwaaiers waren, kwamen heel veel mensen om het leven. Door de Duitsers werden er grote bombardementen uitgevoerd op de Europese steden [[Warschau]], [[Rotterdam]] en [[Londen]]. De geallieerden hebben ook veel steden gebombardeerd, onder andere [[Dresden]] (25.000 doden), [[Hamburg]] (40.000 doden) en [[Tokio]] (100.000 doden). De Amerikanen hebben in 1945 twee atoombommen afgevuurd op de Japanse steden Hiroshima en Nagasaki, waardoor de Japanse keizer zich overgaf. De V1 was een onbemand vliegtuig dat door de Duitsers was ontworpen. Het vliegtuig bevatte wel meer dan 800 kilo springstof. Er werden er wel meer dan 10.000 afgevuurd richting [[Londen]]. De Engelsen waren doodsbang voor dit nieuwe wapen. De Engelse luchtmacht wist het vliegtuig wel steeds vaker in de lucht onschadelijk te maken. De Duitsers kwamen hierna met een nieuw, sneller wapen, de V2. Deze raket bevatte wel 2000 kilo springstof! Dit wapen werd afgevuurd richting [[Londen]] en [[Parijs]]. ==Nederland in oorlogstijd== [[Image:Battle-of-the-Netherlands-WOII-ani.gif|thumb|250px|Het verloop van de strijd in mei 1940]] Maar wat gebeurde er nu in Nederland toen het Nederlandse leger in mei 1940 was verslagen? De Duitsers gingen in Nederland veel verbieden. Boeken van Joodse schrijvers (de Duitsers waren wreed tegen Joden) mochten niet meer gelezen of verkocht worden. Het was verboden om Britse of Amerikaanse berichten te lezen of te beluisteren. De kranten mochten alleen nog aardige dingen schrijven over de Duitsers en Adolf Hitler. Dat hij zo'n grote kindervriend was en veel van dieren hield. Want anders zouden mensen misschien tegen hem zijn. En dat was juist niet de bedoeling! Hoe meer mensen op hem stemmen, hoe beter. Zo kon hij veel gemakkelijker dingen doen, omdat hij meer macht had. ===De Jodenvervolging=== [[Afbeelding:Yellowstar.jpg|left|thumb|Een Jodenster]] Maar van de Joden hield hij helemaal niet. Volgens Hitler waren de Joden de schuld van de crisis die in de jaren 30 voor zoveel ellende en werkloosheid had gezorgd. Weldra verschenen er op winkeldeuren en op de deuren van scholen, zwembaden en bij parken bordjes "Verboden voor Joden". Ze mochten ook niet meer telefoneren en niet meer met de tram. Joden moesten zelfs een Jodenster op. Zo kon iedereen zien dat ze Joods waren. Dit was nog maar het begin. Later heeft Hitler nog meer gedaan: de Joden moesten weg uit Nederland (en elders in Europa waar Duitsland het voor het zeggen had). Ze moesten eerst met de trein naar [[Kamp Westerbork]] in [[Drenthe]]. Van daaruit gingen ze gelijk of na een paar dagen naar vernietigings- of [[concentratiekamp]]en als [[Bergen-Belsen]] en [[Auschwitz]]. Daar werden ze, als ze al niet omkwamen door de barre omstandigheden in de kampen of werden doodgeknuppeld, vergast. Hun eigendommen thuis waren natuurlijk allang verbeurd verklaard, dat wil zeggen afgepakt. Een van de bekendste slachtoffers was het Joodse meisje [[Anne Frank]]. Ze woonde tijdens de Tweede Wereldoorlog in Amsterdam. Nadat de Duitsers Nederland hadden bezet, moest ze met haar ouders en zus "onderduiken" (zich verborgen houden) in een woning aan de Prinsengracht, het Achterhuis noemde ze dat. In haar dagboek ([[Het Achterhuis]]), dat later werd teruggevonden omdat haar vader het had bewaard, schreef ze hoe het leven was in de Tweede Wereldoorlog. Uiteindelijk werd ze met haar familie verraden en werd ze ook afgevoerd naar een concentratiekamp. Daar overleed ze begin maart 1945, ongeveer tegelijk met haar oudere zus Margot. Willem Wever heeft een filmpje gemaakt over de Joodse kinderen in de oorlog hoe ze worden bevrijd en hoe ze daar behandeld worden. Je ziet het in dit filmpje: [http://www.youtube.com/watch?v=7ZIvzOg1bd4 Willem Wever]. === Februaristaking === In het begin waren de Duitsers nog vriendelijk en beleefd tegen de Nederlanders. Ze stalen niet uit winkels. Ze gedroegen zich een beetje alsof ze op vakantie waren. Maar dat veranderde al gauw. Zo werden de namen van straten die genoemd waren naar leden van het [[Koninklijk Huis]], naar linkse politici of naar Joden veranderd. Zo kwam er langzamerhand verzet onder de bevolking. En in februari 1941 was er twee dagen lang een grote staking om een signaal af te geven, de [[Februaristaking]]. Twee dagen lang lag het vervoer stil. Trams en treinen reden niet. Iedereen die meedeed aan de staking werd echter opgepakt. ===Verzet=== {{Zieook|Zie ook [[Verzet in de Tweede Wereldoorlog]] voor meer informatie over dit onderwerp}} In de Tweede Wereldoorlog was er veel verzet. Omdat de kranten partijdig waren en het luisteren naar de Engelse zenders verboden was (later moesten de radio's zelfs worden ingeleverd) maakten veel mensen hun eigen krant. Ondergrondse kranten heetten die. Een paar bleven de hele oorlog lang, zoals [[het Parool]], en andere waren er maar eventjes. Sommige mensen schreven letters op de muren. Zoals "'''OZO'''" Oranje Zal Overwinnen, de "'''V'''" van Victorie of de "'''W'''" van Wilhelmina. Mensen veranderden de nieuwe Duitse straatnamen weer. Zo werd Berlijnstraat Moffenstraat. Een mof was een scheldnaam voor de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog. Die gebruikten de Nederlanders dan ook vaak. Ook droegen Oranjegezinde Nederlanders dubbeltjes waar een haakje achter zat gemonteerd als knopen. Op het dubbeltje stond namelijk het hoofd van Koningin Wilhelmina. In de oorlog moest iedereen persoonsbewijzen hebben. Vaak werden die door mensen uit het verzet nagemaakt. Die waren dan voor onderduikers of voor zichzelf. Ook werden er vergunningen voor bijvoorbeeld het hebben van een fiets of papieren dat je bij de Duitse politie hoorde allemaal nagemaakt. Heel erg handig voor een overval. Veel mensen uit het verzet hielpen onderduikers aan eten, maar in de oorlog werd het voedsel verdeeld met voedselbonnen. Het was een hele klus om voedselbonnen na te maken. Stelen ging dan een stuk sneller. Het was erg gevaarlijk zo’n overval waar je goed op voorbereid moest zijn en je moet wapens hebben, maar die waren nergens meer in Nederland te vinden. Na de Duitse inval was het verboden om wapens in huis te hebben. Maar in Engeland waren nog wel wapens. Met een speciaal soort apparaat die verbinding maakte met Engeland werd er morsetaal overgebracht. Morsetaal bestaat uit piepjes. Die piepjes werden weer vertaalt naar gewone taal en als alles goed ging werden er vanuit Engeland echt wapens gebracht. Radio Oranje gaf met geheime codes door waar en wanneer die droppingen plaats vonden. Het moest op een afgelegen plek gebeuren waar niemand was. Het gebeurde ’s nachts als het donker was. Dan werd er een teken gegeven met lampen aan de piloot. Dan liet hij zijn lading zakken. Het kwam met parachutes naar beneden. Vaak lukte zo’n dropping, maar soms hadden de Duitsers het in de gaten en schoten ze iedereen dood. Dat kwam vaak doordat ze waren verraden. Maar als zo’n dropping lukte hadden de mensen uit het verzet echt wapens en dan kon de overval beginnen. In Haarlem zat een kantoor die voedselbonnen verdeelde. Het werd vaak overvallen door speciale knokploegen van het verzet. Soms besloot het verzet iemand dood te schieten als er mensenlevens op het spel stonden als er bijvoorbeeld een onderduiker gezien was. Als je betrapt werd voor al deze dingen, kwam je al snel in de gevangenis van Scheveningen. In die tijd heette het “het Oranjehotel.”Zo werden er 20.000 mensen opgepakt voor hun verzet. Veel mensen werden door hun verzet doodgeschoten. Andere zaten maanden vast. Niemand van het verzet heeft beseft hoe gevaarlijk het was wat ze deden. Het zou nog tot 5 mei 1945 duren voordat heel Nederland bevrijd was van de Duitsers. Zuid-Nederland was al in 1944 bevrijd, maar door de geallieerde nederlaag in de [[Slag om Arnhem]] volgden het noorden en westen van het land pas acht maanden later. Het westen moest eerst nog door een barre [[Hongerwinter]] heen. ==Het einde van de oorlog== De [[geallieerden]] hebben in 1942 geprobeerd om aan land te komen in [[Frankrijk]] tijdens [[Raid op Dieppe|Operatie Jubilee]]. Deze actie mislukte volledig. Op 6 juni [[1944]] vielen de geallieerden, na heel veel voorbereiding, de Duitsers aan op de stranden van [[Normandië]] in [[Frankrijk]]. "D-Day" (spreek uit: díédee) wordt die dag genoemd. Dat is Engels voor Decision Day, de dag van de beslissing. Het was de eerste dag van [[Operatie Overlord]], het begin van de bevrijding van [[Europa (werelddeel)|West-Europa]]. Eerst wilde [[Dwight D. Eisenhower|Eisenhower]], de bevelhebber van de geallieerden, de invasie op 5 [[juni]] houden, maar toen woedde er voor de kust een hevige storm. Eerst landden 's nachts parachutisten om een gat in de Duitse linies te maken. En daarna landden er [[infanteristen]] op het [[strand]]. Je hebt ook verschillende spellen en films over D-Day. De parachutisten (paratroepers) moesten in het donker uit een [[vliegtuig]] springen om tegen de vijand te vechten. Dit gaf grote problemen. Ze moesten elkaar eerst allemaal zoeken, maar dat ging niet zo snel. Tegen de tijd dat ze elkaar gevonden hadden was een groot deel al gesneuveld. Maar na verloop van tijd braken ze door de Duitse linies heen en drongen steeds verder op. Toch duurde het nog een jaar, voordat heel Europa was bevrijd. Op 8 mei 1945 tekent veldmaarschalk [[Wilhelm Keitel]] de overgave van Duitsland. Daar zijn officieren van de [[geallieerden]] bij. Hitlers droom van een duizendjarig rijk ging in rook op en hij pleegde vlak voor de bevrijding zelfmoord in zijn ondergrondse bunker in Berlijn. En in het verre oosten capituleerden de Japanners nog later, pas in augustus 1945. Heel [[Nederland]] vierde feest en het leek dat niks de vreugde meer kon verstoren, maar toch gebeurde er nog iets verschrikkelijks. Op de Dam in [[Amsterdam]] waren er nog Duitse soldaten die zich nog niet hadden overgegeven. Op 7 mei (2 dagen na de bevrijding) werd er vanuit een huis in de wilde weg geschoten. Iedereen zocht dekking voor de kogels. Ze schuilden achter lantaarnpalen en een orgeltje dat stond te spelen. Toch vielen er 19 doden en raakten 117 mensen gewond voordat de daders werden gepakt. De slachtoffers die hierbij vielen waren de laatste slachtoffers die de Duitsers maakten in ons land. Het was afgelopen voor de [[Wehrmacht]] en na 5 jaar oorlog voeren sjokten Duitse soldaten over de Afsluitdijk terug naar Duitsland. Op 15 augustus 1945 was de Tweede Wereldoorlog echt ten einde, toen ook Japan zich had overgegeven. === Doden === Er zijn in deze oorlog tussen de 50 en 70 miljoen mensen gestorven. Dat zijn er verschrikkelijk veel. Er zijn ongeveer 22.000.000 militairen gestorven in de strijd, maar er zijn meer onschuldige burgers gestorven. Ongeveer 40 miljoen, waarvan 6 miljoen joden die zijn vervolgd en vermoord. Aan het oostfront zijn er heel veel mensen gestorven. De [[Sovjet-Unie]] verloor ongeveer 25 miljoen mensen, waarvan ongeveer 12 miljoen onschuldige burgers. == Na de oorlog == Na de oorlog werd [[Duitsland]] in eerste instantie in vier stukken verdeeld. De [[Sovjet-Unie]], de [[Verenigde Staten]], het [[Verenigd Koninkrijk]] en [[Frankrijk]] kregen een stuk van Duitsland. Ook de hoofdstad [[Berlijn]] werd onder de 4 overwinnaars verdeeld. Later ontstonden twee delen, [[BRD|West-Duitsland]] en [[DDR|Oost-Duitsland]]. Ook de [[wederopbouw]] begon. Wel bleef er jarenlang spanning rond de twee grootmachten, tussen de [[Sovjet-Unie]] (DDR) en de overige geallieerden (BRD). Dit heet de zogenaamde [[Koude Oorlog]]. In [[Nederland]] wilden de Nederlanders de oorlog zo snel mogelijk vergeten. Het land en de [[economie]] moesten weer opgebouwd worden. De [[wederopbouw]] van ons land heeft in totaal 15 jaar geduurd. Na een heftige oorlog van vier jaar aan de andere kant van de wereld werd [[Nederlands-Indië]] onafhankelijk van ons land. Later werden de [[NAVO]] en de [[Europese Unie]] opgericht. [[Duitsland]] werd in 1990 weer één land, de huidige [[Duitsland|Bondsrepubliek Duitsland]]. ==Externe links== ===Videolinks=== * [http://historiek.net/adolf-hitler-fuhrer-derde-rijk/60303/ Adolf Hitler] * [http://historiek.net/hoe-kwam-adolf-hitler-aan-de-macht-animatie/63953/ De opkomst van Hitler] * [http://cgi.omroep.nl/cgi-bin/streams?/teleacnot/beeldbank/20040130_bommenrotterdam01_high.wmv Nederland in oorlog] * [http://cgi.omroep.nl/cgi-bin/streams?/teleacnot/beeldbank/20040130_bommenrotterdam02_high.wmv Bommen op Rotterdam] * [http://cgi.omroep.nl/cgi-bin/streams?/teleacnot/beeldbank/20040130_bommenrotterdam03_high.wmv Luchtalarm, 14 mei 1940] * [http://cgi.omroep.nl/cgi-bin/streams?/teleacnot/beeldbank/20040224_februaristaking01_high.wmv Februaristaking] * [http://cgi.omroep.nl/cgi-bin/streams?/teleacnot/beeldbank/20040524_februaristaking02_high.wmv Februaristaking 2] * [http://cgi.omroep.nl/cgi-bin/streams?/teleacnot/beeldbank/20030623_brugtever01_high.wmv Een brug te ver, slag om Arnhem] * [http://cgi.omroep.nl/cgi-bin/streams?/teleacnot/beeldbank/20030623_brugtever02_high.wmv Arnhem, september 1944, een ooggetuige] * [http://cgi.omroep.nl/cgi-bin/streams?/teleacnot/beeldbank/20041216_hongerwinter01_high.wmv Honger in de winter 1944-1945] * [http://cgi.omroep.nl/cgi-bin/streams?/teleacnot/beeldbank/20041216_hongerwinter02_high.wmv Een koude hongerige winter] * [http://cgi.omroep.nl/cgi-bin/streams?/teleacnot/beeldbank/20070328_onderduiken01_high.wmv Een onderduiker is iemand die zich verbergt.] ===Informatie links=== * [http://historiek.net/tweede-wereldoorlog/ Artikelen over de Tweede Wereldoorlog] * [[Portaal:Tweede Wereldoorlog]] * [http://www.cijfers.net/wo2.html cijfers.net wo2] {{Navigatie Tweede Wereldoorlog Oostfront}} {{Navigatie Tweede Wereldoorlog Westfront}} [[Categorie:Tweede Wereldoorlog]] [[Categorie:Oorlog]] [[ca:Segona Guerra Mundial]] [[en:Second World War]] [[es:Segunda Guerra Mundial]] [[fr:Seconde Guerre mondiale]] [[it:Seconda guerra mondiale]]'