Individuele wijzigingen onderzoeken

'{{Nederland}} hgrhjew,;l.rkljthhhhdenm , haahahahahhahahahahahah[[Bestand:Holbein-erasmus.jpg|thumb|[[Erasmus]] wordt beschouwd als een van de grootste Nederlanders aller tijden]] '''Nederland''' is een West-[[Europa (werelddeel)|Europees]] [[Land (staat)|land]]. Het ligt in de [[Benelux]] en is een land binnen het Koninkrijk der Nederlanden, samen met [[Curaçao]], [[Sint Maarten (land)|Sint Maarten]] en [[Aruba]]. Aan de grenzen liggen de [[Noordzee]], [[Duitsland]] en [[België]]. De [[hoofdstad]] van het land is [[Amsterdam]], de regeringszetel en {{wbwoord|1|hofstad}} is [[Den Haag]]. Andere belangrijke Nederlandse steden zijn: [[Rotterdam]], met één van de grootste havens ter wereld (heel lang de grootste ter wereld), [[Utrecht (stad)|Utrecht]], het grote verkeersknooppunt van het land, [[Groningen (stad)|Groningen]], een studentenstad en [[Eindhoven]], de vijfde stad van het land. De oudste steden van Nederland zijn: [[Maastricht]] en [[Nijmegen]] die allebei door de [[Romeinen]] zijn gesticht, al meer dan tweeduizend jaar geleden. De officiële talen in Nederland zijn het [[Nederlands]] en het [[Fries (taal)|Fries]]. De oudste steden van Nederland zijn [[Maastricht]] en [[Nijmegen]], die allebei door de [[Romeinen]] zijn gesticht, al meer dan tweeduizend jaar geleden. Nederland staat bekend als een {{wbwoord|2|tolerant}} en {{wbwoord|3|liberaal}} land. Nederland is erg mild tegen over ''softdrugs'' en voert een uniek ''gedoogbeleid'' (zie kopje [[#Hoofdstad|Hoofdstad]]). Ook was Nederland het eerste land waar [[Homoseksualiteit|homo's]] mochten trouwen en [[euthanasie]] en [[abortus]] {{wbwoord|4|legaal}} is. Nederland staat ook bekend om zijn tolerantie ten aanzien van vreemde [[godsdienst]]en en [[cultuur in Nederland|culturen]]. Lees meer over [[#Geloof|godsdienst]] en [[#Cultuur|cultuur]]. Daarnaast staat Nederland bekent om schilders zoals [[Rembrandt van Rijn]] en [[Vincent van Gogh]] en om de molens van Kinderdijk deze staan ook op de werelderfgoed lijst. Netzo als [[Schokland]]. Lees meer over [[#Werelderfgoed|Werelderfgoed]] en over [[#Schilders|schilders]] Verder kent Nederland een rijke geschiedenis, waarin het [[koningshuis (Nederland)|koningshuis]] een belangrijke rol speelt. Nederland heeft bijna het oudste volkslied ter wereld: Het [[Wilhelmus]]. == Naam == Vroeger was Nederland nog verdeeld in allemaal staten. Pas in de [[vijftiende eeuw]] werd de naam 'Nederlanden' gebruikt. Het was een naam die bij het land paste. Het was het ''lage''land van [[Europa (werelddeel)|Europa]]. Het was lager dan Duitsland, Frankrijk en België. Later is die naam ingekort naar Nederland. == Geschiedenis == {{Zie hoofdartikel|Geschiedenis van Nederland}} {{zijbalk geschiedenis Nederland}} === Het Romeinse rijk === In 57 [[voor Christus|v. Chr.]] veroverden de [[Romeinen]] de Zuidelijke Nederlanden, en in 50 na Christus maakten de Romeinen van de [[Rijn]] een grens tussen hun rijk en het noorden van Nederland. Het noordelijke deel werd toen beheerd door de [[Friezen]], dat was een machtig volk. Dit konden de Romeinen niet te veroveren, omdat de Friezen, [[Cananefaten]], [[Tubanten]] en [[Bataven]] allemaal dapper krijgsvolk waren. De Romeinen hadden 3 grote steden in Nederland: Noviomagus (Nijmegen), Mosae Trajectum (Maastricht) en Forum Hadriaum ([[Voorburg]], in de buurt van [[Den Haag]]). == De Middeleeuwen == Aan het eind van de 4e eeuw vertrokken de Romeinen uit Nederland, waarna de Friezen, de [[Franken]] en de [[Saksen]] Nederland overnamen. In de 8e eeuw was Nederland alleen maar van de Franken, al leefden de Friezen er nog altijd. Die leefden toen alleen nog maar in het Noorden, in wat nu de provincies [[Groningen (provincie)|Groningen]] en [[Friesland]] zijn. Ze werden in de 7e en 8e eeuw grotendeels bekeerd tot het [[christendom]], ofwel gekerstend. De meest bekende predikers van het geloof waren [[Willibrord]] en [[Bonifatius]]. [[Karel de Grote]] was daarna de heerser over het rijk van de Franken. Hij bevorderde het christendom met het laten stichten van veel [[klooster]]s. Daar werden veel geschriften uit de tijd van de Grieken en de Romeinen overgeschreven. Het is iets waar we nu nog steeds gebruik van maken. Na zijn dood is het rijk in drie delen verdeeld omdat zijn zonen alle drie wilden regeren. De Nederlanden waren een waterige uithoek van Europa, maar dat veranderde in de loop van de [[Middeleeuwen]]. De handel kwam op Na het uiteenvallen van het rijk van de Franken behoorde Nederland toe aan de Spaanse koning, van het "''Heilige Romeinse Rijk''" en aan de [[Huis Habsburg|Habsburgers]]. == De Reformatie == In de 16e eeuw werden de Nederlanden steeds belangrijker. [[Erasmus]] was een van de belangrijkste geleerden in de 16e eeuw. De enige Nederlandse paus ooit leefde in die tijd. Aan het eind van de 16e eeuw kwam Nederland in opstand. Toen bestond het nog uit allemaal verschillende staten. In de [[Tachtigjarige Oorlog]] vocht Nederland, onder leiding van [[Willem van Oranje]] voor zijn vrijheid. Aan het begin van de 80-jarige oorlog is het huidige volkslied ontstaan: Het [[Willhelmus]]. Na de moord op Willem van Oranje werd hij dan uitgeroepen tot de ''Vader des Vaderlands''. Alle leden van het Nederlands koningshuis stammen dan ook van hem af. Vanaf ongeveer 1600 was Nederland een republiek en pas in 1648 erkende [[Spanje]] dat, tijdens de [[Vrede van Munster]]. Rond die tijd had Nederland een periode van grote economische bloei (Dit is het wanneer het heel goed gaat met de economie dus met de handel en dergelijke), die halverwege de 17e eeuw zijn hoogtepunt had bereikt; Nederland was de grootste handelsstaat in de wereld geworden en heerste over de wereldzeeën. [[Bestand:William I, Prince of Orange by Adriaen Thomasz. Key Rijksmuseum Amsterdam SK-A-3148.jpg|thumb|left|250px|[[Willem van Oranje]], ''Vader des Vaderlands'']] === De Gouden Eeuw === Deze periode noemen we ook wel de ''[[Gouden Eeuw]]''. Niet alleen was Nederland rijk aan overzeese gebieden en grondstoffen, ook de kunst deed het goed. Beroemde kunstenaars zoals [[Jan Steen]], [[Rembrandt van Rijn]] en [[Johan Vermeer]] leefden in deze tijd. In de Gouden Eeuw heerste Nederland over de wereldzeeën. [[Frankrijk]] en [[Engeland]], die dat daarvoor deden, hadden te veel problemen in eigen land. Omdat Nederland veel handel dreef in verre landen, en er veel kostbaarheden stal, nam de [[welvaart]] alleen maar toe. De bevolkingsaantallen bleven klein. Er woonden in Nederland rond 1750 maar een paar miljoen mensen. De meesten van hen woonden in Amsterdam en Rotterdam – het platteland was erg dunbevolkt en vol boerderijen en veehouderijen. En er was meer: ook de wetenschap deed het goed in deze tijd. [[Antoni van Leeuwenhoek]] was een bekende uitvinder uit die tijd, hij ontdekte onder andere de [[microscoop]]. De verschillende staten en provincies van Nederland werden in 1800 samengevoegd tot één staat. Het Koninkrijk der Nederlanden werd een monarchie in 1815 toen koning [[Willem I der Nederlanden|Willem I]] regeerde. Hij had veel macht, veel meer dan zijn latere opvolgers zouden hebben. Van de regering hoefde hij zich niks aan te trekken. Het gebied van Nederland, [[België]] en [[Luxemburg (land)|Luxemburg]] hoorde allemaal bij Nederland. Dat was zo bepaald nadat Napoleon was verslagen en een grote sterke staat naast Frankrijk moest zijn: Groot Nederland. === Tiendaagse Veldtocht === [[Bestand:Tiendaagseveldtocht.jpg|300px|thumb|right|De [[Tiendaagse Veldtocht]] - [[Willem II der Nederlanden|Willem II]], Prins van Oranje, voert de troepen van Nederland aan tegen de Belgische opstandelingen]] De Belgen waren het hier natuurlijk niet mee eens. Zij wilden zelfstandigheid. Het Nederlandse leger viel België binnen. De [[Tiendaagse Veldtocht]] begon en duurde van 2 augustus tot 12 augustus 1831. Nederland won de oorlog. De Fransen dreigden Nederland toen aan te vallen als ze de Belgen niet met rust lieten, want België had Frankrijk om hulp geroepen. Nederland wilde niet óók nog een [[oorlog]] met Frankrijk riskeren en in 1839 erkende Nederland de Belgische onafhankelijkheid, hoewel Willem I hier niet blij mee was. De "Belgische" provincies [[Limburg (België)|Limburg]] en [[Luxemburg (provincie)|Luxemburg]] werden verdeeld in een Belgisch en Nederlands deel. [[Luxemburg (land)|Luxemburg]] werd pas in 1890 een zelfstandig land. === Eerste Wereldoorlog === Tijdens de [[Eerste Wereldoorlog]] bleef Nederland [[neutraal]], vooral ook omdat de Nederlandse koningin [[Wilhelmina der Nederlanden|Wilhelmina]] familie was van de Duitse keizer Wilhelm de II. Toch was één hele bekende vrouw uit die tijd een Nederlandse. Haar naam was [[Mata Hari]], en ze was een dubbel[[spion]] in [[Parijs]] die voor de Fransen en de Duitsers werkten. In het buitenland is ze erg bekend. In de Eerste Wereldoorlog vluchten ongeveer één miljoen Belgen over de grens naar Nederland over [[Dodendraad|de Draad]] die de Duitsers hadden gebouwd. === Tweede Wereldoorlog === [[Bestand:The German ultimatum ordering the Dutch commander of Rotterdam to cease fire was delivered to him at 10-30 a.m. on... - NARA - 535917.tif|left|300px|thumb|Een gebombardeerd [[Rotterdam]] in [[1940]]]] Tijdens de [[Tweede Wereldoorlog]] wilde Nederland weer neutraal blijven. Ondanks alle pogingen van de Nederlandse regering om zich buiten de oorlog te houden, vielen de Duitsers Nederland binnen. Het verouderde Nederlandse leger wist zich vijf dagen te verdedigen tegen de Duitsers. Toen de Duitsers [[Bombardement op Rotterdam|Rotterdam hadden gebombardeerd]] en het oude centrum werd verwoest, gaf de opperbevelhebber van het Nederlandse leger, generaal [[Henri Winkelman|Winkelman]], zich over. Hij wist dat Nederland anders nog meer steden zou verliezen. Hierna werd Nederland vijf jaar bezet door de Duitsers. Er werden meer dan {{formatnum:100000}} Nederlandse [[joden]] en [[zigeuners]] vermoord, en veel Nederlanders gingen staken, omdat ze niet voor de Duitsers wilden werken. Duizenden Nederlanders zaten in Jappenkampen in [[Nederlands-Indië]]. De schade was heel erg groot. === Na de Tweede Wereldoorlog === Na de oorlog begon, met hulp uit de [[Verenigde Staten|Verenigde Staten van Amerika]], de wederopbouw. Nederland kreeg de "Marshallhulp", waarmee de Nederlandse welvaart toenam, en Nederland werd een modern land met veel industrie. Tegelijkertijd werden veel koloniën van Nederland zelfstandig. [[Indonesië]] verklaarde zich al in 1945 onafhankelijk. Er werd een oorlog gevoerd in Indonesië. Tijdens de twee ''politionele acties'' vocht het Nederlandse leger tegen de Indonesische rebellen van Soekarno. Tweeduizend Nederlandse soldaten {{wbwoord|5|sneuvelden}}, en tussen de {{formatnum:200000}} en {{formatnum:2000000}} Indonesiërs werden door de Nederlanders vermoord. In 1949 erkende de Nederlandse regering de Indonesische onafhankelijkheid. Dat gebeurde onder druk van de VS die zeiden dat als Nederland zich niet uit Indonesië terugtrok, ze de Marshallhulp zouden stopzetten. In 1999 kwam Koningin [[Beatrix der Nederlanden|Beatrix]] zelfs naar Indonesië ter ere van het vijftigjarig jubileum van het land. In 1980 was [[Suriname]] de laatste Nederlandse kolonie die zelfstandig werd. Veel Surinamers waren het daar zelf niet mee eens: ze vonden het jammer voor de economie, die erg werd geholpen doordat ze onderdeel van Nederland waren. Na de zelfstandigheid van Suriname kwamen dan ook erg veel Surinamers naar Nederland toe. Veel van hen wonen nog steeds in Nederland. In 1951 was Nederland medeoprichter van de [[Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal]], die uiteindelijk uitgroeide tot de [[Europese Unie]]. Dat bracht een nog grotere welvaart en een betere economie met zich mee. De relatie tussen Nederland en haar buurlanden werd hierdoor ook beter. Op 1 [[januari]] [[2002]] ging Nederland in plaats van de eigen munt, de [[Nederlandse gulden|gulden]], net als de meeste andere EU-landen met de Europese munt, de [[euro]] betalen. In veel opzichten ontstond er zo één Europese markt, zonder al te veel {{wbwoord|6|belemmeringen}}. Sinds de jaren 60 hebben ook veel immigranten uit het buitenland zich in Nederland {{wbwoord|7|gevestigd}}. Dat begon met Italianen, Hongaren en Turken, maar later ook veel Marokkanen, Algerijnen, Noord- en Midden-Afrikanen, Antillianen, Surinamers en Polen. Allemaal brachten ze hun eigen [[Cultuur in Nederland|cultuur]], [[godsdienst]] (vooral de [[islam]]), keuken, [[taal]] en gewoonten mee naar Nederland. Tot op de dag van vandaag is Nederland dan ook een {{wbwoord|8|multiculturele samenleving geworden}}. == Waterland == [[Bestand:Watersnoodramp 1953.gif|300px|thumb|De [[Watersnoodsramp]] van '53]] Nederland wordt ook wel waterland genoemd, omdat er altijd grote overstromingen zijn geweest. Eeuwen zijn Nederlanders al bezig om dijken en dammen te bouwen en meren droog te leggen. In de Gouden Eeuw was men daar al mee bezig. Een bekende waterbouwkundige uit die tijd was [[Jan Adriaanszoon Leeghwater]]. Hij legde onder meer de [[Schermer]] en de [[Wormer]] droog. Zijn doel was om het [[Haarlemmermeer]] droog te leggen, maar dat lukte pas in 1837. In Nederland zijn er twee grote projecten geweest in het teken van waterbouwkunde. De [[Zuiderzeewerken]] en de [[Deltawerken]]. Daarnaast zijn er nog kleine waterbouwwerken. Denk maar eens aan de [[Tweede Maasvlakte]] en de [[Hondsbossche Zeewering]]. Nederland is nu het best beschermde land tegen overstromingen van heel de wereld, ook al loopt Nederland wel gevaar, vanwege de ligging aan zee. Omdat Nederland relatief laag onder de zeespiegel ligt (NAP) en veel vlak land heeft, zou een overstroming grote gevolgen kunnen hebben. === Deltawerken === [[Bestand:Zuiderzeewerken-NL.png|left|250px|thumb|Een kaartje met de [[Zuiderzeewerken]].]] {{Zie hoofdartikel|Deltawerken}} Bij de laatste grote overstroming in 1953, de [[Watersnoodramp van 1953]], kwamen maar liefst 1800 mensen om in het kolkende water. Duizenden dieren verdronken en duizenden mensen werden dakloos. Zoiets mocht niet weer gebeuren. Vooral [[Zeeland]] was hard getroffen en sommige delen van [[Zuid-Holland]]. Hierdoor kwam er een netwerk van dijken en dammen, de Deltawerken. Onder de Deltawerken vallen onder meer de [[Maeslantkering]], de [[Oosterscheldekering]] en de [[Brouwersdam]]. === Zuiderzeewerken === {{Zie hoofdartikel|Zuiderzeewerken}} Naast de Deltawerken, zijn er ook de Zuiderzeewerken. Onder de Zuiderzeewerken valt onder meer de [[Afsluitdijk]], Het [[IJsselmeer]] en de provincie [[Flevoland]]. De [[Afsluitdijk]] vormt een buffer tussen aan de ene kant de Noordzee en Waddenzee en aan de andere kant het [[IJsselmeer]] en [[Markermeer]]. Het IJsselmeer was vroeger, toen Flevoland nog niet bestond, veel groter en zouter en heette de [[Zuiderzee (water)|Zuiderzee]]. Het IJssel- en Markermeer worden gescheiden door de [[Houtribdijk]]. Door de Zuiderzeewerken zijn [[Wieringen]], [[Marken (Nederland)|Marken]], [[Urk]] en [[Schokland]] geen eilanden meer. Door de Zuiderzeewerken kwam er ook een twaalfde provincie, Flevoland. == Geografie == [[Bestand:Creil-landscape.jpg|right|250px|thumb|Een typisch Nederlands landschap. Met akkerbouw en in de verte een dorp. Foto genomen in [[Creil]], [[Flevoland]].]] Nederland ligt in het westen van Europa. In het oosten grenst Nederland aan [[Duitsland]] met een grens van 577&nbsp;[[kilometer|km]], en in het zuiden aan [[België]] met een grens van 450&nbsp;[[kilometer|km]]. In het westen en het noorden ligt de [[Noordzee]]. Aan de andere kant van die zee liggen [[Noorwegen]] in het noorden en het [[Verenigd Koninkrijk]] in het westen. In het midden van Nederland liggen het [[IJsselmeer]] en het [[Markermeer]]. De scheiding tussen het Markermeer en het IJsselmeer heet de [[Houtribdijk]]. Boven het IJsselmeer ligt de [[Waddenzee]]. Aan de rand van de Waddenzee liggen de [[Waddeneilanden]]. De grootste daarvan zijn [[Texel]], [[Vlieland]], [[Terschelling]], [[Ameland]] en [[Schiermonnikoog]]. Dit is te onthouden via het ezelsbruggetje ''Tv-tas''. === Landschap === Nederland is een plat land. het grootste deel ligt onder de zeespiegel Het laagste punt is {{formatnum:6.76}}&nbsp,meter onder het zeeniveau dat is in [[Nieuwerkerk aan den IJssel]]. Het hoogste punt is 322,4 meter boven het zeeniveau dat is in de buurt van het drielandenpunt. In ons land zijn verschillende vulkanen waarvan de grootste in de gemeente [[Saba]] is. Dat is op [[#Caribisch Nederland|Caribisch Nederland]]. De grootste rivier in Nederland is de [[Rijn]], deze komt uit de bergen van [[Zwitserland]] en mondt uit in de [[Noordzee]]. === Natuur === [[Bestand:Kootwijkerzand 1.jpg|250px|thumb|Het [[natuurgebied]] de [[Veluwe]]: een goed voorbeeld van de Nederlandse natuur]] ==== Planten ==== Er komen heel veel [[planten]] in Nederland voor, die verschillen in grootte. Er zijn ook veel verschillende [[landschap]]pen te zien, waarvan sommige zelfs uniek zijn voor [[Europa (werelddeel)|Europa]], zoals de [[duin]]landschappen aan de [[kust]]en en de zogenaamde [[laagveenmoeras]]sen. De laagveenmoerassen komen zelfs nergens anders in Europa voor. Ook komen er gewoon bekende [[Bloem (plant)|bloem]]en en planten voor, zoals de [[boterbloem]] en het [[madeliefje]]. De [[paardenbloem]] komt ook regelmatig voor in weides en in open plekken met veel gras. Ook zijn er vele wilde [[fruit|vruchten]] in het wilde Nederland te vinden, zoals de [[framboos]] en de [[braam]]. ==== Dieren ==== [[Bestand:Sus scrofa ies.jpg|250px|thumb|Wilde zwijnen zoals je ze op de [[Veluwe]] tegen kunt komen]] In Nederland komen enorm veel dieren in het wild voor. Veelvoorkomende zoogdieren zijn: herten, konijnen en op bepaalde plekken vleermuizen, met name in grotten en oude ruïnes. Ook komen er veel vogels voor, zoals mussen, vinken en mezen. Ook zijn er veel merels, kraaien en reigers in Nederland te spotten, en soms zijn er zelfs ooievaars. Op bepaalde plekken zijn er ook roofvogels te zien. Dat zijn dan meestal buizerds en valken. Vanwege de vele vogelsoorten die in Nederland leven, en de vele die er in bepaalde seizoenen leven omdat het klimaat mild is, is Nederland een geliefd land bij vogelspotters. In natuurgebieden is dan ook bijna altijd een hutje te vinden voor de echte ''vogelspotters'', meestal goed gecamoufleerd (gaat op in het landschap. Reptielen zijn er ook in Nederland, hoewel dat meestal kleine slangen of hagedissen zijn. Veelvoorkomende amfibieën zijn de kikker, de pad en de salamander. En natuurlijk zijn er erg veel ongewervelden. Meestal zijn dat muggen, mieren, vliegen, bijen, wespen, wormen, lieveheersbeestjes en slakken. In gebieden als de [[Veluwe]] en enkele natuurgebieden in het Noorden van het land (zoals bijvoorbeeld de provincie [[Groningen (provincie)|Groningen]] zijn naast herten ook vossen en wilde zwijnen te vinden. Op konijnen, hazen, zwijnen en soms herten mag door jagers met een jachtvergunning worden gejaagd: de dieren worden geschoten en opgegeten, de vacht vaak opgezet voor de sier. Op welk dier mag je [[Jacht (activiteit)|jagen]]? Dat hangt af van het seizoen. In het ene seizoen zijn het zwijnen, dan weer herten en konijnen mag je vaak het jaar door jagen. Er wordt bijgehouden hoeveel er wordt geschoten. Zo blijft de natuur in balans. In [[2011]] is er zelfs een [[wolf]] gespot in het oosten van Nederland. ==== Natuurgebieden ==== In Nederland zijn er twintig nationale parken. Op Zuid-Holland en Flevoland na heeft iedere provincie één nationaal park. Onder nationale parken vallen onder meer [[De Hoge Veluwe]], de [[Utrechtse Heuvelrug (stuwwal)|Utrechtse Heuvelrug]] en de [[Oosterschelde]]. 5 van de nationale parken liggen in Caribisch Nederland. Bij de benoeming van nationale parken, worden sommige parken weleens afgewezen. Hierdoor zijn [[Terschelling]], de [[Oostvaardersplassen]] en het [[Groene Hart]] geen nationaal parken. === Klimaat === Nederland heeft een [[gematigd zeeklimaat]] (volgens het Köppen-systeem, een systeem voor de verschillende klimaattypes), wat inhoudt dat er milde [[winter]]s, koele [[zomer]]s zijn en het hele jaar door neerslag. In de zomer ligt de gemiddelde temperatuur rond de 18&nsp;°[[Celsius|C]]. 's Zomers zijn het oosten van [[Noord-Brabant|Brabant]] en uiterste noorden van [[Limburg (Nederland)|Limburg]] gemiddeld de warmste plekken. De warmste en de koudste maanden zijn [[juli]] en [[januari]]. Limburg is de droogste [[provincie]] van Nederland. In Nederland valt er neerslag in de vorm van sneeuw, hagel, regen en ijzel. Gemiddeld valt er zo'n 780&nbsp;mm [[neerslag]] per jaar. Op 8 maart 2013 is er een neerslagrecord gemeten in de Bilt. Alle 24 uren waarop er een meting uitgevoerd wordt, heeft het geregend. Om de tien minuten wordt er een meting uitgevoerd in de Bilt. Tijdens elke meting werd elke keer ten minste 0,1 millimeter neerslag gemeten. De warmste temperatuur in Nederland ooit was 38,6&nbsp;°C, terwijl de koudste temperatuur in Nederland ooit -27.8&nbsp;°C was. Het gemiddelde aantal zomerdagen boven de 25 graden varieert heel erg, op de [[Waddeneilanden]] is dat gemiddeld 5 dagen, terwijl het er gemiddeld 25 in het zuiden zijn. De droogste maand is meestal [[maart]]. Vanaf [[mei]] tot [[Augustus (maand)|augustus]] is het het zonnigst en van juni tot [[september]] is het het warmst. [[Hagel]] valt het meest in de zomer, terwijl [[Regen (neerslag)|regen]] vaak voorkomt in de winter. In [[oktober]] en [[november]] komen de meeste [[storm]]en voor. In Nederland wordt het klimaat beïnvloed door de [[Noordzee]]. op zee warmt het veel minder snel dan op het land. Het hele jaar wordt de Noordzee opgewarmd door de zon. Dit duurt heel lang, want de zee is erg groot. Wanneer het de hele zomer lekker warm weer is geweest, heeft de Noordzee kunnen opwarmen. De wind die vanaf de zee het land op wordt geblazen, is warmer dan het land zelf. Dit zorgt ervoor dat in Nederland er zachte winters zijn. Andersom zorgt het er ook voor dat er zachte zomers zijn. De Noordzee heeft dan de hele periode vanaf de herfst en de winter kunnen afkoelen en blaast in de zomer koele lucht vanaf zee het land op. === Hoofdstad === {{Zie hoofdartikel|Amsterdam}} [[Bestand:Dampaleis.jpg|300px|thumb|right|[[Paleis op de Dam]] in [[Amsterdam]]]] Amsterdam is de hoofdstad van Nederland. Het is in Nederland de stad met het meeste toerisme. Amsterdam staat bekend om zijn vele winkels en restaurants. Er zijn ook veel clubs (nachtclubs). Veel buitenlanders gaan naar Amsterdam vanwege de drugs: Nederland is het enige land ter wereld waar softdrugs legaal mogen worden gekocht, verkocht en gebruikt. Dat trekt veel mensen aan uit landen als de VS, Engeland en het Midden-Oosten, waar de wetten over drugs veel strenger zijn en drugshandel streng wordt bestraft. De softdrugs mogen niet onbeperkt worden verkocht: je mag niet met meer dan zoveel gram over straat en telen van wiet, hennep en marihuanaplanten mag alleen voor eigen gebruik. Amsterdam is ook erg bekend van de "''Wallen''" Er is zelfs eens een film van [[James Bond]] opgenomen in Amsterdam: "''Diamonds are forever''", met [[Sean Connery]] als James Bond. Ook [[Baantjer (televisieserie)|Baantjer]], een Nederlandse detectiveserie over inspecteur ''Jurriaan de Cock'' (met "''Cee-oo-cee-kaa''"), wordt (grotendeels) opgenomen in Amsterdam. Vooral het café waar Baantjer altijd heengaat en het politiebureau (aan de Warmoesstraat) zijn bekend. == Bevolking == Veel inwoners van Nederland komen eigenlijk uit het buitenland. Nederland is aantrekkelijk, het staat op de 7de plaats van de beste landen om in te wonen. De nieuwkomers kun je naar herkomst verdelen in drie groepen: * Immigranten uit voormalige Nederlandse kolonies * Arbeidsimmigranten * Vluchtelingen [[Bestand:BevolkinsdichtheidNederland.png|right|250px|thumb|De bevolkingsdichtheid per provincie.]] De meesten van deze nieuwe Nederlanders zijn allochtonen. Een allochtoon is iemand die zelf, of van wie een van de ouders in het buitenland geboren is. Van alle mensen die in Nederland wonen, heeft 20% tenminste een ouder die in het buitenland is geboren, maar vrijwel alle Nederlanders hebben wel mensen in hun familie die uit het buitenland kwamen. Veel Nederlanders stammen af van vluchtelingen uit Vlaanderen die aan het eind van de 16 eeuw naar Nederland kwamen omdat zij [[protestants]] waren en dat mocht niet van de Spaanse koning. Andere Nederlanders hebben voorouders die als gastarbeiders uit Duitsland kwamen om landarbeid te verrichten. In plattelandsgebieden wonen minder allochtonen, in steden veel meer. Dit komt omdat daar in de jaren 60 en 70 het werk voor de gastarbeiders was geconcentreerd. Allochtonen worden door de overheid onderverdeeld in: Westerse Allochtonen (45%) zijn mensen met een ouder uit [[Europa (werelddeel)|Europa]], [[Noord-Amerika]], [[Australië (continent)|Australië]], [[Nieuw-Zeeland]], [[Japan]] of [[Indonesië]]. Niet westerse allochtonen (55%) hebben een ouder uit [[Afrika]], [[Azië]], [[Oceanië]] of [[Zuid-Amerika]]. In Nederland komt die ouder dan vooral uit [[Suriname]], de [[Nederlandse Antillen|Antillen]], [[Turkije]] of [[Marokko]]. De eerste generatie had vaak een lagere opleiding en gemiddeld hebben deze groepen nogsteeds een lager inkomen dan gemiddeld in Nederland. De ontwikkeling van het herkomstgebied heeft ook een invloed op de groepen in Nederland. === Bevolkingsgroepen === [[Bestand:Sint-Jans-Hertogenbosch.jpg|250px|right|thumb|Het [[Sint-Janskathedraal]] in [['s-Hertogenbosch]] in [[Noord-Brabant]].]] Er zijn ongeveer {{formatnum:800000}} Europese allochtonen in Nederland. Hoe langer ze in Nederland wonen, hoe minder buitenlander ze zich voelen. Westerse allochtonen komen hier meestal via hun werkgever en blijven maar enkele jaren. De grootste groep allochtonen in Nederland zijn Indonesiërs, bijna {{formatnum:400000}} mensen. De meesten wonen hier al meer dan 50 jaar. De grootste bevolkingsgroepen met meer dan {{formatnum:100000}} mensen in Nederland zijn: * De autochtone Nederlanders * [[Indonesië]]rs * [[Duitsland|Duitsers]] * [[Turkije|Turken]] * [[Marokko|Marokkanen]] * [[Suriname]]rs * [[Nederlandse Antillen|Antillianen]] * [[Polen]] * [[Volksrepubliek China|Chinezen]] === Grote steden === {{Zie hoofdartikel|Lijst van grote Nederlandse steden}} [[Bestand:Rijksmunt.jpg|right|250px|thumb|De [[Rijksmunt]] in [[Utrecht (stad)|Utrecht]].]] [[Bestand:Nijmegen.jpg|250px|thumb|De Grote Markt in [[Nijmegen]].]] Nederland heeft 21 steden met meer dan {{formatnum:100000}} inwoners. Dit is de top 15: {| class="wikitable sortable" |- ! Naam ! Inwoners ! Provincie |- |[[Amsterdam]] |{{formatnum:859732}} |[[Noord-Holland]] |- |[[Rotterdam]] |{{formatnum:641326}} |[[Zuid-Holland]] |- |[[Den Haag]] |{{formatnum:534158}} |[[Zuid-Holland]] |- |[[Utrecht (stad)|Utrecht]] |{{formatnum:349234}} |[[Utrecht (provincie)|Utrecht]] |- |[[Eindhoven]] |229.637 |[[Noord-Brabant]] |- |[[Tilburg]] |{{formatnum:215946}} |[[Noord-Brabant]] |- |[[Almere]] |{{formatnum:205058}} |[[Flevoland]] |- |[[Groningen (stad)|Groningen]] |{{formatnum:203954}} |[[Groningen (provincie)|Groningen]] |- |[[Breda]] |{{formatnum:183851}} |[[Noord-Brabant]] |- |[[Apeldoorn]] |{{formatnum:161569}} |[[Gelderland]] |- |[[Haarlem]] |{{formatnum:160287}} |[[Noord-Holland]] |- |[[Enschede]] |{{formatnum:157907}} |[[Overijssel]] |- |[[Arnhem]] |{{formatnum:157660}} |[[Gelderland]] |- |[[Amersfoort]] |{{formatnum:150943}} |[[Utrecht (provincie)|Utrecht]] |- |} === Geloof === [[Bestand:Elfstedentocht-Plaatsnamen.png|right|250px|thumb|De route van de [[Elfstedentocht]].]] Nederland was in de Middeleeuwen een katholiek land. Veel mensen geloofden toen in de [[Rooms-Katholieke Kerk]]. Na de middeleeuwen veranderde dit en gingen steeds meer mensen kritisch zijn op de kerk. Veel mensen werden toen [[Protestantisme|protestants]]. Dit is nog steeds te merken. In het noorden zijn de meeste mensen nog altijd protestants. Vooral in [[Friesland]] en [[Groningen (provincie)|Groningen]] is dit te merken. In het zuiden, vooral in [[Limburg (Nederland)|Limburg]] en [[Noord-Brabant]], zijn veel mensen katholiek. Uit een onderzoek uit 2017 bleek dat {{formatnum:50.7}}% van de Nederlandse bevolking geen geloof aanhangt. {{formatnum:23.6}}% is rooms-katholiek en {{formatnum:14.9}}% is protestants. {{formatnum:5.1}}% van de bevolking gelooft in de [[islam]] en de overige {{formatnum:5.7}}% is andere godsdiensten. Denk maar aan bijvoorbeeld het [[jodendom]] en het [[hindoeïsme]]. === Taal === In Nederland is Nederlands de officiële taal. Met in Friesland het Fries als officiële taal. In Caribisch Nederland zijn er weer andere talen die officieel zijn. Zoals op Bonaire; [[Papiaments]] en op Sint Eustatius en Saba; Engels. Daar zijn dat de voertalen dus je leert het '' gewoon '' als moedertaal. Naast de officiële talen zijn er ook nog dialecten zoals het [[Nedersaksisch]] en het [[Zeeuws]]. == Cultuur == [[Bestand:Kibbeling 001.JPG|right|250px|thumb|Een bakje [[kibbeling]].]] Nederland heeft een unieke [[Cultuur in Nederland|cultuur]]. Nederland staat erom bekend erg tolerant te zijn, bijvoorbeeld tegenover [[Homoseksualiteit|homo's]], drugs en drank. Nederland is het enige land waar softdrugs geteeld, verkocht en gekocht mag worden. Ook worden in Nederland veel dialecten gesproken, zoals het [[Gronings]] en zijn er drie officiële talen: het [[Nederlands]], het [[Fries (taal)|Fries]] (in Friesland) en het [[Papiaments]] (op Bonaire). ===Eten en drinken=== Nederland kent een paar typisch Nederlandse gerechten. De Hollandse Pot van aardappels, vlees en groente is ook in het buitenland bekend als een gezonde basisregel voor een gezonde maaltijd, al zijn de buitenlanders vaak niet te spreken over de smaak. Ook typisch Nederlands is de "''Hollandse nieuwe''", de eerst gevangen haring van het seizoen, gezouten en geserveerd met uitjes. Rauw gegeten, schoongemaakt en erg gezond. Elk jaar wordt het eerste vaatje Hollandse Nieuwe in de haven van [[Scheveningen]] geveild. Dan is er de ''[[kibbeling]]'', gefrituurde witvis, soms gegeten met knoflook- of remouladesaus. In de Nederland worden ook veel soorten stamppotten gegeten, zoals hutspot, een stamppot van aardappelen, uien en wortelen, gegeten met spekjes en rookworst. Ook staat Nederland bekend om de vele soorten kaas, zoals Goudse kaas en Edammer kaas. Ander eten dat als typisch Nederlands wordt gezien, is bijvoorbeeld de oliebol, de kroket, de stroopwafel en poffertjes. In Nederland zijn maar een paar [[restaurant]]s met [[Michelinster]]ren. Er zijn maar drie restaurants met drie sterren. De Librije, De Leest en de Inter Scaldes. === Feestdagen === [[Bestand:Koninginnedag amersfoort 2008 16.jpg|300px|right|thumb|Een kraampje met alleen maar oranje spulletjes op [[Koningsdag (Nederland)|Koningsdag]], toen nog ''Koninginnedag''.]] Er zijn 8 officiële feestdagen waarvan 2 Nationale feestdagen je hebt daarnaast ook nog ''on''officiële feestdagen bijv. ''[[Sinterklaas]]'', ''[[Prinsjesdag]]'' en [[Carnaval]]''. [[Nationale dodenherdenking]] is geen feestdag maar een herdenking.'' Vooral Koningsdag is erg bekend, binnen en buiten Nederland. {| class="wikitable-blauw sortable" ! class="unsortable" |Datum !Feest !Nationaal? |- |1 jan.||[[Nieuwjaar]]sdag||[[Bestand:Kruisje.png|25px]] |- ||varieert || [[Goede Vrijdag]]||[[Bestand:Kruisje.png|25px]] |- | varieert|| [[Eerste Paasdag]]||[[Bestand:Kruisje.png|25px]] |- | varieert || [[Tweede Paasdag]]||[[Bestand:Kruisje.png|25px]] |- |27 april||[[Koningsdag (Nederland)|Koningsdag]]||[[Bestand:Vinkje.png|25px]] |- |5 mei||[[Bevrijdingsdag]] (einde [[Tweede Wereldoorlog]])||[[Bestand:Vinkje.png|25px]] |- | varieert||[[Hemelvaartsdag]]||[[Bestand:Kruisje.png|25px]] |- | varieert||[[1e Pinksterdag]]||[[Bestand:Kruisje.png|25px]] |- | varieert||[[2e Pinksterdag]]||[[Bestand:Kruisje.png|25px]] |- |25 dec.||[[1e Kerstdag]]||[[Bestand:Kruisje.png|25px]] |- |26 dec.||[[2e Kerstdag]] ||[[Bestand:Kruisje.png|25px]] |- |31 dec.||[[Oudejaarsdag]] ||[[Bestand:Kruisje.png|25px]] |} === Literatuur === {{Zie hoofdartikel|Nederlandse literatuur}} De Nederlandse literatuur is erg bekend. [[Het Achterhuis]] van [[Anne Frank]] is wereldberoemd. Anne Frank zat tijdens de Tweede Wereldoorlog ondergedoken en schreef circa twee jaar lang haar belevenissen op. Na Tweede Wereldoorlog was Anne overleden en werd haar dagboek gevonden en uitgegeven. Een van de bekendste Nederlandse schrijfsters is [[Annie M.G. Schmidt]]. Zij schreef veel kinderboeken waar veel kinderen in Nederlanden en Vlaanderen zijn mee opgegroeid. Denk maar eens aan boeken als [[Pluk van de Petteflet]] en de verhalen van [[Jip en Janneke]]. Een andere bekende schrijver is [[Dick Bruna]]. Hij is vooral bekent omdat hij [[Nijntje]] schreef. === Media === In Nederland zijn enkele grote mediabedrijven gevestigd. De [[Nederlandse Publieke Omroep]] (NPO) bezit de televisiezenders [[NPO 1]], [[NPO 2]] en [[NPO 3]] en een aantal radiozenders. De NPO maakt zelf geen programma's. Onder de NPO vallen circa 20 omroepen, die allemaal hun eigen doelgroep en genre hebben. Zo verzorgt de [[Nederlandse Omroep Stichting|NOS]] het nieuws en zorgt de [[BNN]] voor programma's voor jongeren. De NPO is een publieke omroep, omdat het wordt betaald door de overheid. Daarnaast heeft twee grote commerciële zendernetwerken. [[RTL Nederland]] en [[SBS Broadcasting]]. De twee mediabedrijven zijn de grootste commerciële televisienetwerken en bezitten vele televisie- en radiozenders. Naast radio en televisie, heeft Nederland nog een aantal bedrijven die kranten verspreiden. In Nederland zijn er verschillende kranten. Zoals [[De Telegraaf]], het [[Algemeen Dagblad]] en [[De Volkskrant]]. Deze zenders en kranten zijn landelijk, maar er zijn er ook die lokaal of regionaal zijn. In Nederland heeft iedere provincie een eigen radiozender en televisiezender, behalve Zuid-Holland want die heeft er twee. Ook hebben veel steden en gemeenten een eigen radio en/of televisiezender en soms delen gemeenten er één. Ook heeft bijna iedere gemeente een eigen krant. Soms wordt deze krant ook in omliggende gemeenten uitgegeven. === Musea === In Nederland zijn er allerlei musea. Het bekendste musea is het [[Rijksmuseum Amsterdam|Rijksmuseum]] in [[Amsterdam]]. Maar ook het [[Van Gogh Museum]], het [[Stedelijk Museum Amsterdam]], het [[Mauritshuis]], de [[Kunsthal]] en het [[Zuiderzeemuseum]] zijn bekende musea. Het Rijksmuseum is bekend om het schilderij de [[De Nachtwacht|Nachtwacht]] van [[Rembrandt van Rijn]]. Het Van Gogh Museum is bekend om de schilderijen van [[Vincent van Gogh]]. In het Stedelijk Museum is veel te vinden over moderne kunst. In het Mauritshuis hangen vooral schilderijen uit de Gouden Eeuw. In de Kunsthal zijn ook schilderijen te vinden. Het Zuiderzeemuseum gaat over de [[Zuiderzeewerken]] en de [[Zuiderzee]]. === Bekende monumenten === [[Bestand:Het loo front.jpg|left|250px|thumb|[[Paleis Het Loo]] in [[Apeldoorn]].]] Naast alle musea, zijn er bepaalde plekken in Nederland die veel mensen trekken. Neem een voorbeeld aan [[Madurodam]], de [[Efteling]], het [[Keukenhof]] en [[Paleis Het Loo]]. Mensen van over de hele wereld komen naar Nederland voor deze monumenten. Madurodam is een miniatuurstad in [[Den Haag]], de Efteling is het grootste attractiepark van Nederland, het Keukenhof is een tuin die in de lente vol met bloembollen staat en Paleis Het Loo is een paleis in [[Apeldoorn]] waar veel van de Nederlandse Koninklijke familie staat. Ook hebben veel steden bekende monumenten. Denk maar eens aan het [[Paleis op de Dam]] in [[Amsterdam]], de [[Martinitoren]] van [[Groningen (stad)|Groningen]], de [[Erasmusbrug]] van [[Rotterdam]] en de [[Pier van Scheveningen|Pier]] van [[Scheveningen]]. Ook worden de nationale parken, de stranden en de waddeneilanden vaak bezocht. === Schilderijen === In de [[Gouden Eeuw]] zijn veel schilderijen gemaakt door bijvoorbeeld [[Jan Steen]] en [[Rembrandt van Rijn]]. Het bekendste Nederlandse schilderij is waarschijnlijk [[De Nachtwacht]]. Maar er zijn nog veel meer Nederlandse schilderijen bijvoorbeeld ''het huishouden van Jan Steen'' of ''de zonnebloemen'' van [[Vincent van Gogh]]. Ook kennen heel veel mensen het ''[[Melkmeisje]]'' dat geschilderd is door [[Johannes Vermeer]]. <gallery> Bestand:Johannes Vermeer - Het melkmeisje - Google Art Project.jpg|Het Melkmeisje Bestand:Jan Steen 022 colour version 01.jpg|het Huishouden van ''Jan Steen'' Bestand:Vincent Willem van Gogh 128.jpg|de Zonnebloemen Bestand:The Night Watch - HD.jpg|De Nachtwacht </gallery> === Architectuur === Amsterdam staat bekend om zijn unieke architectuur: de vele grachten, en de historische grachtenpanden uit de Gouden Eeuw en de tijd van de [[Verenigde Oostindische Compagnie|VOC]] die er haar handelskantoren en pakhuizen had. Nog altijd zitten er kantoren en bedrijven in de grachtenpanden. Die vallen op door hun schitterende gevels, vaak prachtig versierd. Vanwege de vele grachten en de oude binnenstad, staat Amsterdam in het buitenland bekend als het "''Venetië van het Noorden''". Vroeger voor de tweede wereldoorlog had Rotterdam ook heel veel oude architectuur maar door het bombardement op Rotterdam is er heel veel oude architectuur verloren gegaan. === Werelderfgoed === In Nederland zijn staan er 10 gebieden op de [[werelderfgoedlijst]]. Dat is een lijst met dingen die je nergens anders vind. Het is uniek. * De molens van Kinderdijk - Deze zijn beroemd omdat daar de meeste oude molens bij elkaar staan. * Van Nellefabriek in Rotterdam - Een groot bedrijfspand * Grachtengordel van Amsterdam * Waddenzee * Rietveld Schröderhuis in Utrecht - Een huis gebouwd volgens de Stijl. * Droogmakerij De Beemster in Noord-Holland. * ir. D.F. Woudagemaal bij Lemmer - Het grootste stoomgemaal. * De oude binnenstad van Willemstad op Curaçao * Stelling van Amsterdam - Een verdedigingsnetwerk om [[Amsterdam]] te beveiligen. * Schokland en omgeving in de Noordoostpolder === Sport === Nederland is een bekend voetballand, en was één van de beste [[voetbal]]landen ter wereld zelfs. Nederland heeft jaren lang in de wereld top tien gestaan. Nederland stond zelfs ooit in de top 3. Nederland heeft goede hockeyspelers, met name de hockeydames zijn erg bekend, omdat ze vele toernooien winnen. In sporten als [[judo]] zijn Nederlanders vaak ook goed, en heeft Nederland al diverse medailles op zijn naam staan. Enkele van de beste schaatsers aller tijden en van dit moment, komen ook uit Nederland. Vooral het noorden heeft een echte schaatscultuur, met name [[Friesland]], waar men tot 1997 (en misschien in de toekomst weer) de [[Elfstedentocht]] reed. [[Sven Kramer]] is na [[Shauni Davis]] de beste schaatser van dit moment, een Nederlander en een [[Friezen|Fries]]. Wereldberoemde voetballers komen ook uit Nederland. Nederlandse spelers komen uit voor internationale topclubs als [[FC Barcelona]], [[Real Madrid CF|Real Madrid]] en [[Arsenal FC|Arsenal]], soms zijn ze zelfs topscorer. De legendarische voetballers [[Johan Cruijff]] en [[Abe Lenstra]] zijn beiden Nederlanders, verder zijn ook bijvoorbeeld [[Marco van Basten]] en [[Dennis Bergkamp]] zeer bekend. Volgens velen was Johan Cruijff zelfs de beste voetballer aller tijden, anderen vinden dat Pélé de beste voetballer alle tijden is. Voetbal is dan ook populair onder de jeugd. Beroemde coaches komen vaak uit Nederland (Dick Advocaat, Leo Beenhakker, Guus Hiddink, Louis van Gaal, enz.) == Nationale symbolen == === Vlag=== [[Bestand:Flag of the Netherlands.svg|thumb|De Nederlandse vlag]] De [[Vlag van Nederland]] bestaat uit 3 horizontale banen. Van boven naar beneden zijn dit de kleuren rood-wit-blauw. De vlag is een symbool van het hele Koninkrijk der Nederlanden. De vlag wordt meestal op vaste data uitgehangen. Bijvoorbeeld op [[Koningsdag (Nederland)|Koningsdag]], [[Bevrijdingsdag]], [[Nationale Dodenherdenking]], [[Koninkrijksdag]] en de dag van de opening van de Staten-Generaal. Op verjaardagen van leden van het Koninklijk Huis en op [[Koningsdag (Nederland)|Koningsdag]], wappert er boven de vlag ook een oranje wimpel. Dit is het symbool van huis [[Huis Oranje-Nassau|Oranje-Nassau]]. Op [[Nationale Dodenherdenking]] en op rouwdagen, hangt de vlag halfstok. === Wapen === Van het [[Wapen van het Koninkrijk der Nederlanden]] zijn er 3 versies. Hieronder staan ze van groot naar klein: * Het ''Koninklijk wapen'': Dit is het volledige wapen. * Het ''Rijkswapen'': Het Koninklijk wapen zonder wapenmantel. * Het ''Kleine Rijkswapen'': Het Rijkswapen zonder de twee leeuwen naast het wapen, de kroon erop en de wapenspreuk. <gallery> Bestand:Koninklijk wapen van het koninkrijk der Nederlanden.svg|Koninklijk wapen Bestand:Rijkswapen der Nederlanden.svg|Het Rijkswapen Bestand:Wapen van Nederland klein.svg|Het Kleine Rijkswapen </gallery> === Volkslied === [[Bestand:Wilhelmus bladmuziek.jpg|left|250px|thumb|Een stuk tekst van het [[Wilhelmus|Nederlands volkslied]], het Wilhelmus.]] {{zie hoofdartikel|Wilhelmus}} Het [[Wilhelmus]] ging over [[Willem van Oranje]] en zijn worsteling omtrent het bestrijden van de Spaanse overheersers. Het lied is lang populair geweest, maar werd in de 19e eeuw vervangen door een ander lied, namelijk Wien Neêrlands bloed. Het was het Nederlandse volkslied tot 1933. Het lied "Wien Neêrlands bloed" ging over het Nederlandse bloed dat ons Nederlanders door de aderen stroomt, en dat dat van "alle smetten vrij moest zijn". Oftewel: vrij van buitenlands bloed, want buitenlandse volkeren waren minder waard. Eigenlijk was dit volkslied erg racistisch, omdat het zong dat sommige rassen meer waard zijn dan andere. Daarom werd het vervangen door het [[Wilhelmus]]. Dat is nu nog steeds het volkslied van Nederland. Het Wilhelmus vond Koningin Wilhelmina erg leuk: het zong van haar voorvader, de Vader des Vaderlands [[Willem van Oranje]]. Het huidige volkslied stamt uit 1572 en is geschreven door Marnix van st. Aldegonde, een goede vriend van Willem van Oranje. Het is het oudste volkslied ter wereld. Het [[Japan]]se is ouder, maar dat bestaat alleen uit tekst en is in de 19e eeuw veranderd. === Koningshuis === {{Zie hoofdartikel|Koningshuis (Nederland)}} [[Bestand:Fotosessie-lech-2020-koning-koningin-1.jpg|right|250px|thumb|Koning [[Willem-Alexander der Nederlanden|Willem-Alexander]] en Koningin [[Máxima Zorreguieta|Máxima]], de Nederlandse koning en koningin]] Nederland heeft een [[Koningshuis (Nederland)|koningshuis]]. De koning van Nederland is [[Willem-Alexander der Nederlanden|Willem-Alexander]]. Hij volgde zijn moeder [[Beatrix der Nederlanden|Beatrix]] op, nadat die aftrad (met pensioen ging). Hij is de eerste koning van Nederland sinds 1890. Hij is getrouwd met koningin [[Máxima Zorreguieta|Máxima]] en heeft drie dochters, waarvan de oudste, Amalia, hem later zal opvolgen als koningin van Nederland. Daarmee zorgen we ervoor dat Nederland een constitutionele monarchie'' blijft. Een ''constitutionele monarchie'' is een {{wbwoord|10|monarchie}}, die een grondwet heeft. Aan die grondwet moet iedereen zich houden, zelfs de koning en koningin.'' Dat is zo bepaald sinds de regering van Koning Willem II. Zijn vader, Willem I, had nog wel veel meer te zeggen dan de koning nu. In de regering had de koningin tot [[2012]] een belangrijke plaats. Ze koos de ''formateur'', die dan weer het kabinet (de regerende partijen) samen mocht stellen in overleg met ''Hare Majesteit de Koningin van Nederland'' (de officiële titel van Koningin Beatrix). Willem-Alexander doet dit niet meer. In de Nederlandse samenleving heeft het koningshuis een belangrijke rol. De koninklijke familie staat dicht bij het volk, de gewone mensen. Ze laten zich vaak zien. Ze knippen lintjes door, openen [[brug]]gen, [[school|scholen]] en [[ziekenhuis|ziekenhuizen]] en reizen naar het buitenland voor staatsbezoeken. Ze ontvangen buitenlandse presidenten en hun echtgenotes en leiden hen rond door hun paleizen. En doen op [[Koningsdag (Nederland)|Koningsdag]] mee aan allerlei festiviteiten: de prinsen van Oranje doen soms zelfs mee met koekhappen, en koning Willem-Alexander heeft zelfs eens de [[Elfstedentocht]] uitgereden, de [[Friezen|Friese]] "''Tocht der Tochten''". Wanneer een kroonprinses koningin wordt, wordt haar echtgenoot (haar man) de prins-gemaal. Wanneer een kroonprins trouwt (Willem-Alexander) dan wordt zijn vrouw (Máxima) wel de koningin. Lange tijd was Prins Claus, de man van Koningin Beatrix, de prins-gemaal. Willem van Oranje-Nassau was oorspronkelijk Duitser. Zijn kinderen waren half-Duits (hij trouwde met Nederlandse vrouwen). De stamvader van het Nederlandse koningshuis is dus een Duitser. De vader van Juliana, Prins Hendrik, was ook Duits, en haar man prins Bernard van Lippe Biesterveld (de vader van Beatrix) ook. Beatrix trouwde met Claus, ook een Duitser. Koning Willem-Alexander trouwde vervolgens met de populaire Máxima, een [[Argentinië|Argentijnse]]. Verder hebben de Oranjes Franse en Russische voorouders. == Politiek == === Regeringszetel === {{Zie hoofdartikel|Den Haag}} [[Bestand:Binnenhof.jpg|250px|left|thumb|Het [[Binnenhof]] in [[Den Haag]].]] Hoewel Amsterdam de hoofdstad is, wordt Nederland bestuurd vanuit Den Haag. In Den Haag zit de regering in het [[Binnenhof]]. Den Haag is de derde grote stad van Nederland en de hoofdstad van Zuid-Holland. Den Haag is ook bekend vanwege de vele internationale rechtbanken die de stad heeft, waaronder in het [[Vredespaleis]]. Het stadsdeel [[Scheveningen]] hoort ook bij Den Haag, hier gaan veel mensen naar toe voor het strand en de boulevard. In het centrum van Den Haag staan een aantal paleizen. Hier staat onder meer het werkpaleis van de koning, [[Paleis Noordeinde]]. Maar ook [[Paleis Huis ten Bosch]] en [[Paleis Lange Voorhout]] staan hier. In Den Haag staan er 1159 rijksmonumenten. Alleen in [[Amsterdam]], [[Utrecht (stad)|Utrecht]], [[Maastricht]] en [[Leiden]] staan er meer. === Het Rijk === Hoewel [[Amsterdam]] de hoofdstad van Nederland is, bevindt de regering zich in [[Den Haag]]. De Nederlandse koning regeert zelf niet, hij is alleen het staatshoofd. De Nederlandse regering bestaat uit een kabinet. In het kabinet zitten een aantal ministers en één minister-president. Er is voor bijna alles een minister. Bijvoorbeeld Defensie, Justitie, Binnenlandse Zaken, enz. De ministers bedenken wetten. Het Nederlandse parlement bestaat uit twee kamers: de [[Eerste Kamer]] en de [[Tweede Kamer]]. Samen worden ze de [[Staten-Generaal]] genoemd. De Tweede Kamer bestaat uit 150 zetels. Dit is ook de belangrijkste kamer en ze controleert de ministers. De Eerste Kamer controleert de ministers en de Tweede Kamer. De Eerste Kamer vergadert elke dinsdag en ze kan als laatste zeggen of er een beslissing wel of niet doorgaat. Op de Tweede Kamer kan rechtstreeks gestemd worden, de leden van Eerste Kamer worden gekozen door de [[Provinciale Staten]]. === De provincie === [[Bestand:NederlandseProvincies.png|right|400px|thumb|De 12 [[Provincies van Nederland]]. Friesland heet officieel ''Fryslân'' vanwege de [[Fries]]e taal. Hierdoor heeft de provincie twee namen. In [[Noord-Holland]] liggen twee hoofdsteden. Dit zijn de Nederlandse hoofdstad [[Amsterdam]] en de Noord-Hollandse hoofdstad [[Haarlem]].]] {{Zie hoofdartikel|Provincies van Nederland}} Nederland heeft twaalf provincies. De provincies zijn de tweede bestuurslaag. Alle twaalf provincies hebben een hoofdstad. In de hoofdstad zit de raad van de provincie. Elke provincie heeft een [[commissaris van de Koning]]. Die worden gekozen door de ministers en de koning. De [[Provinciale Staten]] zorgen voor het algemeen bestuur in een provincie. De [[Gedeputeerde Staten]] doen het dagelijks bestuur. Hieronder zie je een overzicht van de provincies in Nederland. [[Bestand:2014-NL-Gemeenten-2400px.png|right|250px|thumb|Een kaartje met alle huidige Nederlandse gemeenten.]] {| class="wikitable-rood sortable" ! class="unsortable" |[[Vlag]] ![[Provincie]] ![[Bevolking]] ![[Hoofdstad]] |- |[[Bestand:Flag Groningen.svg|32px]] |[[Groningen (provincie)|Groningen]] |582.944 |[[Groningen (stad)|Groningen]] |- |[[Bestand:Frisian flag.svg|32px]] |[[Friesland]] (Fryslân) |{{formatnum:647268}} |[[Leeuwarden (stad)|Leeuwarden]] |- |[[Bestand:Flag Drenthe.svg|32px]] |[[Drenthe]] |{{formatnum:492100}} |[[Assen]] |- |[[Bestand:Flag Overijssel.svg|32px]] |[[Overijssel]] |{{formatnum:1151501}} |[[Zwolle]] |- |[[Bestand:Flevolandflag.svg|32px]] |[[Flevoland]] |{{formatnum:411670}} |[[Lelystad]] |- |[[Bestand:Gelderland-Flag.svg|32px]] |[[Gelderland]] |{{formatnum:2060103}} |[[Arnhem]] |- |[[Bestand:Utrecht (province)-Flag.svg|32px]] |[[Utrecht (provincie)|Utrecht]] |{{formatnum:1330518}} |[[Utrecht (stad)|Utrecht]] |- |[[Bestand:Flag North-Holland, Netherlands.svg|32px]] |[[Noord-Holland]] |{{formatnum:2831182}} |[[Haarlem]] |- |[[Bestand:Flag Zuid-Holland.svg|32px]] |[[Zuid-Holland]] |{{formatnum:3646010}} |[[Den Haag]] |- |[[Bestand:Flag of Zeeland.svg|32px]] |[[Zeeland (provincie)|Zeeland]] |{{formatnum:382304}} |[[Middelburg (Zeeland)|Middelburg]] |- |[[Bestand:North Brabant-Flag.svg|32px]] |[[Noord-Brabant]] |{{formatnum:2528286}} |[['s-Hertogenbosch]] |- |[[Bestand:NL-LimburgVlag.svg|32px]] |[[Limburg (Nederland)|Limburg]] |{{formatnum:1117198}} |[[Maastricht]] |} === De gemeente === {{Zie hoofdartikel|Nederlandse gemeente}} De Nederlandse gemeente is de derde en laatste bestuurslaag. In Nederland zijn er ongeveer 350 gemeenten. Per provincie verschilt het aantal gemeenten. De meeste gemeenten liggen in [[Zuid-Holland]] en de minste in [[Flevoland]]. Elke gemeente heeft een eigen hoofdplaats. Hier staat het gemeentehuis. Soms heeft de gemeente de naam van de hoofdplaats, bijv. [[Amsterdam]], [[Arnhem]], [[Leeuwarden (stad)|Leeuwarden]]. Soms heeft de gemeente een andere naam dan de hoofdplaats, bijv. [[Leidschendam-Voorburg]], [[Molenlanden]] en [[Aa en Hunze]]. Elke gemeente heeft een burgemeester en een aantal wethouders. Samen vormen zij het [[College van B & W]]. Daarnaast is er nog een gemeenteraad. Eens in de vier jaar wordt die gemeenteraad gekozen door de inwoners van de gemeente. === Politieke partijen === In Nederland zijn er een aantal landelijke politieke partijen. Alle huidige landelijke partijen zijn ontstaan na de Tweede Wereldoorlog. De [[Staatkundig Gereformeerde Partij|SGP]] is de oudste partij en [[Forum voor Democratie]] de jongste. Bijna elke landelijke partij zit in de eerste of tweede kamer. Verder zijn er ook partijen die zich speciaal richten op de provincie of op de gemeente. Denk bijvoorbeeld aan de [[Partij voor het Noorden]] of [[Leefbaar Rotterdam]]. De huidige Nederlandse regering bestaat uit de [[Democraten 66]], de [[Volkspartij voor Vrijheid en Democratie]], de [[Christen-Democratisch Appèl]] en de [[ChristenUnie]]. === Internationale organisaties === Nederland is lid van verschillende internationale organisaties. Nederland vormt samen met [[Luxemburg (land)|Luxemburg]] en [[België]] de [[Benelux]]. In 1944 werd de Benelux opgericht voor het vrij transporteren van goederen en sinds 2010 werken de landen ook samen op het gebied van justitie, binnenlandse zaken en duurzame ontwikkeling. Nederland is ook een van de 6 landen die de Europese Unie is begonnen en is hier nog steeds lid van. Hierdoor wordt in Nederland de [[Euro]] gebruik als munt en Nederland is ook onderdeel van de [[Schengenzone]]. Naast deze twee organisaties is Nederland ook lid van de [[Noord-Atlantische Verdragsorganisatie|NAVO]] en de [[Verenigde Naties]]. === Het Koninkrijk der Nederlanden === In 2010 werden de Nederlandse Antillen opgeheven. Al in 1985 werd [[Aruba]] een onafhankelijk land in Het Koninkrijk der Nederlanden. In 2010 kwamen daar [[Curaçao]] en [[Sint Maarten]] bij. Nu zijn er dus eigenlijk 4 landen in Het Koninkrijk der Nederlanden: Nederland, Aruba, Curaçao en Sint Maarten. Het verschil is dat Nederland meer bestuurslagen heeft dan Curaçao, Sint Maarten en Aruba. In Nederland heb je de gemeentes (de gemeenteraad) , de provincie (de Provinciale Staten) en het land (de Eerste en Tweede kamer). En in die andere landen heb je alleen maar het land (Staten van Aruba/Sint Maarten/Curaçao). Alle mensen die in Het Koninkrijk der Nederlanden wonen zijn dus Nederlander en mogen dus vrij door de Europese Unie reizen. Maar Europeanen mogen niet vrij in Curaçao, Sint Maarten en Aruba reizen want die landen horen niet bij de Europese Unie. === Caribisch Nederland === [[Bestand:BES islands location map.svg|250px|left|thumb|Een kaartje van de BES-eilanden of Caribisch Nederland.]] {{Zie hoofdartikel|Caribisch Nederland}} In 2010 werden de [[Nederlandse Antillen]] opgeheven. De eilanden [[Bonaire]], [[Saba]] en [[Sint Eustatius]] werden een gemeente van Nederland. De drie eilanden kregen de naam ''Caribisch Nederland'', ook wel de ''BES-eilanden''. De BES-eilanden kregen de status ''Bijzondere gemeente''. Hierdoor worden net als een gewone gemeente gestuurd, maar toch net iets anders. == Economie == [[Bestand:Rotterdam erasmusbrug.jpg|left|250px|thumb|De [[Erasmusbrug]] in [[Rotterdam]]. De [[haven van Rotterdam]] is ontzettend belangrijk voor de Nederlandse economie.]] Nederland is een echt exportland. Dit betekent dat Nederland erg veel exporteert. Dit gebeurt via luchtvaatt, zoals via [[Luchthaven Schiphol|Schiphol]]. Maar ook via de haven, bijvoorbeeld die van [[Rotterdam]], maar ook de havens van [[Amsterdam]], [[Vlissingen]], [[Terneuzen]] en de [[Eemshaven]] zijn erg belangrijk. Van de haven kan het via de [[rivier]]en, de [[Rijn]], de [[Maas]] en de [[Schelde]] naar andere landen zoals [[Duitsland]] en [[België]]. Het vliegveld van Rotterdam is erg belangrijk voor koninklijke en diplomatieke ontvangst en ontvangst voor [[staatsbezoek]]en. Zo worden er bijvoorbeeld bloemen over de hele wereld geëxporteerd. Zo gaan ze bijvoorbeeld naar [[New York City|New York]], [[Brussel (stad)|Brussel]], [[Athene]] en [[Rome]]. Ook zijn fietsen en kaas een belangrijk exportproduct. Verder worden er nog [[televisieprogramma]]'s geëxporteerd. == Verkeer en vervoer == ===Autoverkeer=== [[Bestand:Rijkswegenkaart.png|right|250px|thumb|Een kaart met alle rijkswegen.]] {{Zie hoofdartikel|Lijst van Nederlandse rijkswegen}} In Nederland zijn er een aantal soorten wegen. De belangrijkste wegen zijn de Rijkswegen. De Rijkswegen zijn snelwegen die onderhouden en aangelegd zijn door het Rijk. In Nederland zijn er 57 rijkswegen. Er zijn ook weer drie soorten rijkswegen. Je hebt Planwegen, Plaatsvervangende wegen en Geplande wegen. Veel grote steden in Nederlanden hebben ook nog een ringweg. Dit ligt als een soort ring om de stad heen. Ook zijn er provinciale wegen. Deze worden betaald en onderhouden door de provincie. provinciale wegen worden vaak afgekort tot N, bijv. N3. Rijkswegen worden vaak afgekort tot A, bijv A2. Langs de Nederlandse wegens staan vaak wegwijzers, dit zijn borden langs de weg die je informatie geven. Deze borden worden voor een groot deel betaald door de [[Algemene Nederlandse Wielerbond|ANWB]]. De ANWB is hierdoor de grootste organisatie van Nederland. === Spoorwegen === Naast alle autowegen, zijn er ook spoorwegen. Tussen allerlei steden zijn er spoorlijnen. Veel grote steden hebben meerdere stations. Het belangrijkste station heet dan het centraal station. In [[Gelderland]] liggen de meeste spoorlijnen en in [[Flevoland]] de minste. Op de Nederlandse spoorwegen rijden treinen. De [[Nederlandse Spoorwegen]] (NS) zorgt ervoor dat er landelijk veel treinen rijden. Andere internationale treinen rijden ook door Nederland, denk maar eens aan de [[Thalys]]. Het bedrijf [[ProRail]] zorgt voor het onderhoud van de spoorwegen. [[Bestand:Vertekhal Eindhoven airport.jpg|right|250px|thumb|Het vliegveld van [[Eindhoven]].]] ===Luchthavens === De bekendste Nederlandse luchthaven is [[Luchthaven Schiphol|Schiphol]] in [[Amsterdam]]. Een andere bekende luchthaven is de [[Rotterdam The Hague Airport]]. Deze luchthaven ligt tussen de steden [[Den Haag]] en [[Rotterdam]]. De luchthaven wordt gebruikt voor onder meer staatsbezoeken. [[Vliegbasis Eindhoven|Eindhoven Airport]] is een andere bekende luchthaven. De afgelopen jaren breidt deze luchthaven steeds meer uit. Dit komt door de ligging van [[Eindhoven]] in een "driehoek" tussen de [[Randstad]], [[Brussel]] en het [[Ruhrgebied]]. === Scheepvaart === [[Bestand:Rotterdam Waterboot 2.JPG|250px|right|thumb|Een boot in de haven van [[Rotterdam]].]] De grootste haven van Europa (dus ook van Nederland) is de [[Haven van Rotterdam]]. Dit is ook één van de grootste havens ter wereld. De Rotterdamse haven breidt zich nog steeds uit, zo is het meest recentelijk de [[Tweede Maasvlakte]] afgerond. Door de [[Nieuwe Waterweg]] wordt Rotterdam verbonden met de zee. In Amsterdam ligt ook een haven. Vroeger gingen de schepen via de [[Zuiderzee]] het water op, maar sinds de bouw van de [[Afsluitdijk]] kan dit niet meer. De schepen gaan nu via het [[Noordzeekanaal]]. Het Noordzeekanaal mondt uit bij het plaatsje [[IJmuiden]]. Verder hebben veel andere steden ook een haven, zoals [[Harlingen (stad)|Harlingen]], [[Den Helder]], [[Vlissingen]] en [[Lemmer]]. === Fiets === In Nederland wordt ook veel gefietst. Nederland wordt soms ook wel eens ''fietsland'' genoemt. Dit komt omdat Nederland een vrij vlak land is, met veel fietspaden om op te fietsen. Zo zijn er veel fietsrotondes en fietstunnels in Nederland. == Onderwijs == In Nederland heb je leerplicht van 5 jaar tot 16 jaar. Je moet dan naar school. De meeste kinderen gaan als ze 4 zijn al naar school. Daarvoor kan je naar de peuterspeelzaal. In Nederland ga je eerst naar de basisschool deze heeft 8 groepen. Ze heten 'gewoon' groep 1, groep 2, enz. (De norm is dat je 4 bent in groep 1.) Daarna heb je de middelbare school (voortgezet onderwijs) . Daar zit je in een klas. Het ligt eraan welk niveau je doet hoeveel jaar je naar die school moet. VMBO 4 jaar, HAVO 5 jaar en VWO 6 jaar. Daarna beroepsonderwijs MBO en HBO of wetenschappelijk onderwijs (WO). == Fotogalerij == <gallery> Bestand:Map of the Netherlands nl.png|Kaart van Nederland Bestand:Satellite image of the Netherlands in May 2000.jpg|Satellietfoto Bestand:Royal coat of arms of the Netherlands.svg|Het koninklijke wapen van Nederland </gallery> == Video == * [https://www.youtube.com/watch?v=ijPU2l8Nsxc&list=PLi_srCikhtghrNa6Ti1d4aSyPQzQ3JI63&index=34/ Het Wilhelmus en Willem van Oranje] * [https://www.youtube.com/watch?v=iub_5l8T5rY&list=PLi_srCikhtghrNa6Ti1d4aSyPQzQ3JI63&index=37/ Erasmus, een van de grootste Nederlanders ooit] == Externe links == * [http://www.kedg.nl/mont/nl.html Nederland online] * [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/nl.html CIA worldfactbook] {{wbbetekenis|1|Waar de regering is.}} {{wbbetekenis|2|Wij staan heel veel dingen toe.}} {{wbbetekenis|3|Elkaar vrijlaten in hun opvattingen}} {{wbbetekenis|4|Dingen die de wet toestaat}} {{wbbetekenis|5|Als een soldaat in de oorlog sterft.}} {{wbbetekenis|6|Moeilijkheden}} {{wbbetekenis|7|Zijn hier komen wonen}} {{wbbetekenis|8|Veel culturen leven er samen}} {{wbbetekenis|9|Een samenwerking tussen de landen; Nederland, België en Luxemburg}} {{wbbetekenis|10|Een land met één iemand die de macht heeft. In veel landen regeert deze niet, maar het parlement.}} {{Navigatie Koninkrijk der Nederlanden}} {{Navigatie Europese Unie}} {{Navigatie provincies Nederland}} {{Navigatie landen Europa}} [[Categorie:Landen van Europa]] [[Categorie:Landen]] [[Categorie:Lidstaat van de Europese Unie]] [[Categorie:Koninkrijk der Nederlanden]] [[Categorie:Koninkrijk]] [[Categorie:Nederland| ]] [[de:Niederlande]] [[en:Netherlands]] [[es:Países Bajos]] [[eu:Herbehereak]] [[fr:Pays-Bas]] [[it:Paesi Bassi]] [[scn:Paisi Vasci]]'