Individuele wijzigingen onderzoeken

'[[Bestand:Lodewijk XIV.jpg|thumb|300px|Het officiële portret van de Zonnekoning]] '''Lodewijk XIV''', of in het [[Frans]] '''Louis XIV''' ([[Saint-Germain-en-Laye]], 5 [[september]] 1638 - [[Versailles]], 1 [[september]] 1715), ook wel bekend als de '''Zonnekoning''' ([[Frans]]: ''le Roi-Soleil''), was de [[koning]] van [[Frankrijk]] en [[Navarra]]. Hij was de opvolger van [[Lodewijk XIII van Frankrijk]] en werd zelf opgevolgd door [[Lodewijk XV van Frankrijk|Lodewijk XV]]. Hij kwam uit het [[huis Bourbon]]. Toen hij 4 jaar oud was werd hij koning en dit bleef hij tot zijn 77e; in totaal heeft hij tweeënzeventig jaar, drie maanden en achttien dagen op de troon gezeten. Hij begon persoonlijk als koning in 1661 na de dood van zijn [[eerste minister]], [[Jules Mazarin]], een Italiaanse kardinaal. Hij was een voorstander van de theorie van het [[droit divin]] (het goddelijke recht). Frankrijk vocht tijdens zijn bewind in 3 grote oorlogen: de [[Hollandse Oorlog]], de [[Negenjarige Oorlog (1688-1697)|Negenjarige Oorlog]] en de [[Spaanse Successieoorlog]] en was de belangrijkste Europese macht. == Biografie == === Jeugd === [[Bestand:Lodewijk XIV 1.jpg|thumb|200px|left|Lodewijk als zevenjarige jongen in 1645]] Zijn geboorte in 1638 was voor zijn ouders geheel onverwachts. Dit was omdat zijn ouders al drieëntwintig jaar getrouwd maar eerder nog geen kinderen hadden gekregen. In 1640 werd zijn broer, [[Filips I van Orléans|Filips]], geboren. Hij kreeg [[Latijn]], [[Italiaans]], [[wiskunde]], [[geschiedenis]] en [[tekenen]] als kind, maar hij werkte niet echt hard. Ze zeggen vaak dat hij niet begaafd was, of bijna niet leerde lezen, maar dat zijn leugens. Hij hield erg veel van kunst en dansen. Hij speelde ook gitaar. In 1643, toen hij koning werd, was hij amper 5 jaar. Zijn moeder werd benoemd tot koningin-regentes en ze behield [[kardinaal]] [[Jules Mazarin]] als belangrijkste minister. Eigenlijk zou je kunnen zeggen dat hij regeerde. Van 1648 tot tot 1653 duurde er een opstand van de Franse adel en het [[Parijs]]e volk, beter bekend als "La Fronde". Jules Mazarin onderdrukte de opstandelingen. Het was een triomf voor het koningshuis. Hierdoor kweekte Lodewijk ontzag voor de kardinaal. === Huwelijk en relaties === [[Bestand:Lodewijk XIV 2.jpg|thumb|200px|Lodewijk als de Romeinse god [[Jupiter (god)|Jupiter]]]] Hij had een had een heftige, maar wel [[platonische relatie]] met [[Maria Mancini]], maar trouwde niet met haar. In plaats van haar trouwde hij in 1660 met [[María Teresa van Spanje]]. Omdat hij geen huwelijksschat kreeg toen hij trouwde met María Teresa, eistte hij een deel van de [[Spaanse Nederlanden]] op. Dit leidde tot zijn eerste oorlog, de [[Devolutieoorlog]], die van mei 1667 tot mei 1668 duurde. Hij besteedde zeer weinig aandacht aan zijn vrouw, hoewel zij haar plicht goed vervulde. Toch kregen ze samen zes kinderen, waarvan ze allemaal, behalve de kroonprins, op jonge leeftijd stierven. Hij had vele maîtresses, zoals [[Louise de La Vallière]], [[Françoise-Athénaïs de Rochechouart|Françoise-Athénaïs, Madame de Montespan]] en [[Henrietta Anne van Engeland]], de dochter van de Engelse koning [[KareI van Engeland|Karel I]] en de vrouw van zijn broer Philippe. In 1680 brak zijn relatie met Madame de Montespan, en hij begon een affaire met [[Françoise d'Aubigné|Françoise, Madame de Maintenon]]. Zij was zeer [[katholiek]]. Toen María Teresa in 1683 stierf, trouwde hij met haar. === Gezondheid === Hij werd erg vaak ziek. Ook trokken ze ooit een [[kies]] van hem; bijna zijn hele bovenkaak kwam mee! Hierdoor werd even voor zijn leven gevreesd. Hij doorstond al deze dingen echter moedig. Ook ging hij tot zijn vijftigste mee op veldtocht. Nadien kreeg hij last van overgewicht. Hij stierf vier dagen voor zijn 77ste verjaardag. Hij zei, deze woorden zijn legendarisch, tegen de rouwende [[hoveling]]en: "''Dacht je dat ik onsterfelijk ben?''". Men weet wel niet zeker of het écht waar is dat hij dat zei. lodewijk leefde daarna nog lang en gelukkig met zn dildo == Politiek == === Begin === Toen hij pas begon, riep hij zichzelf uit tot koning bij de gratie van God, plaatsvervanger van God op aarde; duidelijk het ''[[droit divin]]''. Hij vond dat de koning boven de wet stond. Dit verklaarde hij aan de hand van ideeën van het [[Romeins recht]]; [[Jacques-Bénigne Bossuet]] 'goot' dit in theologische vormen en werd als beloning [[bisschop]]. De Zonnekoning wilde absolute macht hebben. Voor een eerste minister met zo'n enorme macht als Jules Mazarin was er geen plaats. [[Nicolas Fouquet]], die hierop gehoopt had, werd met behulp van [[Jean-Baptiste Colbert]] beschuldigd van verduistering. Eerst werd hij verbannen, maar Lodewijk XIV veranderde dit naar een levenslange gevangenisstraf. Ze zeggen ook dat hij ''"L'État, c'est Moi"'' ([[Nederlands]]: ''"De Staat, dat ben Ik"'') gezegd zou hebben, maar dit klopt niet. === De Hollandse Oorlog === In 1672 brak de [[Hollandse Oorlog]] uit omdat de [[republiek]] niet wou meewerken aan zijn plan om de [[Spaanse Nederlanden]] te verdelen onder Frankrijk en de republiek. Dat jaar ging voor de Nederlandse republiek vooral als [[Rampjaar]] de geschiedenis in door de Franse invasie. Het [[stadhouder]]loze regime van [[Johan de Witt]] stortte in en prins [[Willem III van Oranje-Nassau|Willem III]] kwam aan de macht als stadhouder. Die laatste zou de rest van zijn leven een anti-Franse politiek voeren. Mede dankzij zijn bekwame ministers [[Jean-Baptiste Colbert]], minister van financiën en handel, en [[François-Michel le Tellier|de markies de Louvois]] kwam Lodewijk XIV tijdens deze oorlog aan het hoogtepunt van zijn macht. === Colberts dood === Toen Colbert stierf in 1683 stierf, leidde dat tot grote gevolgen. Voor zijn dood zorgde hij door zijn politiek en [[mercantilisme]] voor dat de economische slagkracht van Frankrijk verbeterde tegenover die van de twee grootste vijanden, [[Engeland]] en de [[Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden]]. Zij waren toen een machtige handelsnatie. Maar, ook voor zijn dood, leidden oorlogen en dure hofhouding tot groet problemen. === Laatste 25 jaar === Nadat ook de markies de Louvois was gestorven, verliep het erg slecht. De Zonnekoning kon geen goede vervangers vinden. In 1688 barstte de [[Negenjarige Oorlog (1688-1697)|Negenjarige Oorlog]] uit, omdat de Zonnekoning zich "alleen maar" met de opvolging van de bisschop van Keulen. Deze oorlog liep af in 1697, en eindigde als 'een gelijkspel', dat voor alle landen nog een staartje zou krijgen. Dit einde werd vastgelegd met de [[Vrede van Rijswijk]]. Dit 'staartje' kwam er toen Lodewijk een van zijn kleinzoon op de Spaanse troon probeerde te krijgen, die 'vrijgekomen' was. Dat was in 1700. De tegenstanders van Frankrijk, zowel de protestanten als katholieken, waren bang dat als Spanje en Frankrijk één werd dat Frankrijk té machtig zou worden. Hierdoor ontstond de [[Spaanse Successieoorlog]], die duurde van 1701 tot 1713. Hierin speelde Willem III, die inmiddels koning van Engeland geworden was, weer een grote tegenstander van hem. Vanaf 1704 leed Frankrijk weer grote verliezen. Dit waren ze niet meer gewoon! Uiteindelijk kwam zijn kleinzoon wel op de troon als [[Filips V van Spanje]]. Maar, hun belangrijkste doel, Frankrijk en Spanje samenvoegen tot één groot rijk mislukte. Alle landen die mee oorlog voerden raakten uitgeput, maar Frankrijk bleef wel het machtigste land van Europa. == Paleis van Versailles == [[File:Schloss-Versailles.jpg|thumb|250px|Het Paleis van Versailles in 1715]] Eerst liet zijn vader dit bouwen als een jachtslot. Hij breidde het [[Kasteel van Versailles]] enorm uit: 800 [[hectare]] groot werd het! Behalve de oorlogen die hij voerde, de vele maîtresses die hij had enzovoorts, is Lodewijk ook hier erg bekend door. == Testament == Lodewijk XIV schreef vlak voor zijn dood een [[testament]]. Hierin zei hij dat zijn [[bastaard]]zonen, Lodewijk Augustus en Lodewijk Alexander, alle twee moesten worden opgenomen in de rij van troonopvolgers én ze moesten lid worden van de [[regentschapsraad]]. De hertog van Maine (Louis Auguste) kreeg ook toezicht op de huishouding en opvoeding van de jonge koning. Dit vond men niet kunnen, en ze kregen het [[Parlement van Parijs]] en de [[Prins van den bloede|prinsen van den bloede]] zo ver dat het [[codicil]] ongeldig werd verklaard. == Kinderen == In totaal kreeg hij 18 kinderen, bij 4 verschillende vrouwen. De kinderen met zijn vrouw, [[María Teresa van Spanje]], waren de enige '''wettige kinderen'''. Ze kregen er zes, waarvan er maar één volwassen werd: * [[Lodewijk van Frankrijk (1661-1711)|Lodewijk]] (1 [[november]] 1661 - 14 [[april]] 1711), beter bekend als ''le grand dauphin''. * Anne Elisabeth (18 november 1662 - 30 december 1662). * Marie Anne (16 november 1664 - 26 december 1664). * Marie Thérèse (2 januari 1667 - 1 maart 1672), bijgenaamd ''la petite madame''. * Filips Karel (5 augustus 1668 - 10 juli 1671), hertog van Anjou. * Lodewijk Frans (14 juni 1672 - 4 november 1672), hertog van Anjou. Voor de rest had hij met zijn maîtresses velen '''onwettige''' kinderen, waarvan er een paar officieel erkend werden: Met [[Louise de La Vallière]] kreeg hij 4 kinderen; * Karel (19 november 1663 - 1665) * Filips (7 januari 1665 - 1666) * [[Marie Anne de Bourbon|Marie Anne]] (2 [[oktober]] 1666 - 3 [[mei]] 1739) * Lodewijk (3 oktober 1667 - 1683), graaf van Vermandois Met [[Françoise-Athénaïs de Rochechouart|Madame de Montespan]] kreeg hij 7 kinderen; * Louise Françoise (1669 - 1672) * [[Lodewijk August van Bourbon|Lodewijk August]] (31 [[maart]] 1670 - 14 [[mei]] 1736), graaf van Eu en hertog van Maine. * Lodewijk Caesar (1672 - 10 januari 1683), graaf van Vexin * [[Louise Françoise van Bourbon|Louise Françoise]] (1 [[juni]] 1673 - 16 [[juni]] 1743) * Louise Marie Anne (12 november 1674 - 15 september 1681) * [[Françoise Marie de Bourbon|Françoise Marie Anne]] (25 [[mei]] 1677 – 1 [[februari]] 1749) * [[Lodewijk Alexander van Bourbon|Lodewijk Alexander]] (6 [[juni]] 1678 - 1 [[december]] 1737), hertog van Toulouse Al zijn zonen bij Madame de Montespan werden vernoemd naar beroemde heersers: Lodewijk Augstus naar [[Imperator Caesar Augustus|Augustus]], Lodewijk Caesar naar [[Julius Caesar]] en Lodewijk Alexander naar [[Alexander de Grote]]. Ook werden ze natuurlijk vernoemd naar hun vader, ook een groot heerser! Hij kreeg er ook één bij Marie Angélique de Scoraille de Roussille, namelijk een zoon in 1679. Zijn naam is onbekend. {{KoningenFrankrijk}} [[Categorie:Frans koningshuis]] [[Categorie:Koning van Frankrijk]] [[fr:Louis XIV de France]] [[en:Louis XIV of France]]'