Individuele wijzigingen onderzoeken

[ 0 => 'Een '''vingersprookje''' (ook: vingerversje of vingerrijmpje) is een kort [[vers (gedicht)|vers]]je waarin de [[vinger]]s van de hand allemaal een rol hebben. Tijdens het opzeggen worden ze een voor een aangewezen of opgestoken.', 1 => '', 2 => '== Bekend vingersprookje ==', 3 => '{|', 4 => '|Naar bed, naar bed, zei Duimelot.', 5 => '|= de [[duim (vinger)|duim]]', 6 => '|-', 7 => '|Eerst nog wat eten, zei Likkepot.', 8 => '|= de [[wijsvinger]]', 9 => '|-', 10 => '|Waar kan ik dat vinden? zei Lange Jan.', 11 => '|= de [[middelvinger]]', 12 => '|-', 13 => '|In grootmoeders kastje, zei Ringeling.', 14 => '|= de [[ringvinger]]', 15 => '|-', 16 => '|Dat zal ik verklappen, zei 't Kleine Ding.', 17 => '|= de [[pink (vinger)|pink]]', 18 => '|}', 19 => '', 20 => 'Soms wordt op de andere hand verdergegaan:', 21 => '', 22 => '{|', 23 => '|Duimelot is in het water gevallen', 24 => '|-', 25 => '|Likkepot heeft hem eruit gehaald', 26 => '|-', 27 => '|Lange Jan heeft hem thuisgebracht', 28 => '|-', 29 => '|Ringeling heeft hem in bed gelegd', 30 => '|-', 31 => '|'t Kleine Ding heeft alles tegen moeder gezegd', 32 => '|}', 33 => '', 34 => 'Dit rijmpje komt ook zelfstandig voor. Er zijn nog meer vingerrijmpjes bekend, zoals 'Duimelot had visch gekocht' en 'Deze man heeft een koe gekocht'.', 35 => '', 36 => '=== Varianten ===', 37 => 'Van mondeling overgeleverde liedjes of rijmpjes bestaan vaak vele (regionale) varianten. Voorbeelden uit het eerste rijmpje:', 38 => '', 39 => '* r. 3: Waar zal ik 't halen?', 40 => '* r. 3: Lange Jaap (voor de middelvinger)', 41 => '* r. 4: Uit grootvaârs kastje', 42 => '* r. 4: Korte Knaap (voor de ringvinger)', 43 => '', 44 => '==Ouderdom en vindplaatsen==', 45 => 'De ouderdom en herkomst van bovenstaande vingerrijmpjes is onbekend. In de tweede helft van de negentiende eeuw werden ze opgetekend uit de mondelinge overlevering.<ref>[http://www.liederenbank.nl/resultaatlijst.php?zoek=37325&actie=incipitnorm&lan=nl Tekstnorm 'Naar bed naar bed zei Duimelot'], in de [[Nederlandse Liederenbank]], Meertens Instituut.</ref><ref>[http://www.liederenbank.nl/resultaatlijst.php?zoek=11704&actie=incipitnorm&lan=nl Tekstnorm 'Duimelot is in het water gevallen Likkepot heeft hem er'], in de [[Nederlandse Liederenbank]], Meertens Instituut.</ref>', 46 => '', 47 => '[[Johannes van Vloten|J. van Vloten]] tekende vier vingerversjes uit de mondelinge overlevering op voor zijn kinderliedbundel ''[[Nederlandsche baker- en kinderrijmen]]'' (1871, vermeerderde druk 1894): 'Naar bed, naar bed, zeî Duimelot'; 'Dumeling, / Vingerling'; 'Duimelot is in 't water gevallen'; en 'Die heeft in de sloot gelegen'.', 48 => '', 49 => 'In het [[Friesland (hoofdbetekenis)|Friese]] volksliedboek van [[Waling Dykstra|W. Dykstra]], ''Uit Friesland's volksleven van vroeger en later'' (1895) staat het versje: 'Duimeloot zou naar bed toe gaan, / Slikkepot had geen eten gehad'. En de bundel [[Vlaanderen (hoofdbetekenis)|Vlaamse]] kinderspelen, ''Kinderspelen uit Vlaamsch België'' (verzameld door de Westvlaamschen Onderwijzersbond, 1905), vermeldt het 'vingerdeuntje': 'Me gon gon slapen, zei Dumerloot. / Me 'n en nog niet geten, zei Lekkerpoot'.', 50 => '', 51 => 'De rijmpjes lijken wijdverbreid bekend te zijn geweest, de [[Handschriftencollectie van G.J. Boekenoogen|Collectie Boekenoogen]] (verzameld in de periode 1891-1930) heeft ruim 60 vingerrijmpjes en varianten. Hieronder: 'Naar bed, naar bed zei Duimelotje / 'k Heb nog niet gegeten zei Likkepotje'; 'Te bed te bed zei de bouwer / Eerst nog wat eten zeide de bouwersmaat'; 'Laat ons gaan slapen, zei duimeloot / W'en nog ni' geëten, zei lekkerpoot'; en 'Duimelot heeft in de sloot geleit / Likkepot heeft hem eruit gehaald'.', 52 => '', 53 => '==Trivia==', 54 => '*Vingers hebben vaker een symbolische betekenis in sprookjes. ', 55 => '*Een vinger schoonwrijven of poetsen, betekent soms liegen (denk ook aan de uitdrukking ''iemand een poets bakken'')', 56 => '*Ook bij een [[mudra]] heeft elke vinger, en de houding, een betekenis. ', 57 => '*De wijsvinger staat wel voor [[Likkepot]], voedsel of een geneesmiddel.', 58 => '*Vingersprookjes werden niet altijd "verteld" door ze voor te lezen of op te zeggen. Ze werden symbolisch uitgebeeld, denk hierbij aan [[schimmenspel]]len, bekend over de hele wereld en natuurlijk [[poppenkast]], waarbij de vingers worden verborgen. ', 59 => '*De pink speelt de rol van "verklikker" in het sprookje ''[[De roversbruidegom]]'' van de [[gebroeders Grimm]].' ]