Individuele wijzigingen onderzoeken

'@@ -1,91 +1,2 @@ -[[Bestand:Biker at bikeway 401 in Třebíč, Czech Republic.jpg|thumb]] - -Een '''fiets''' of rijwiel is een [[voertuig]] voor een of meerdere personen dat door [[spierkracht]] wordt voortgedreven. Meestal bestaat een fiets uit twee [[wiel]]en, een [[frame]], een [[zadel]], een [[Stuur (vervoer)|stuur]], een [[ketting]] en een [[trapas]] met [[pedalen]]. - -Wanneer je met twee personen kan trappen noem je die fiets een [[tandem]]. - -Het is verplicht om in het donker met je [[licht]] aan te rijden. Ook moet je in Nederland op de [[weg]] rechts rijden en anderen [[voorrang]] geven als dat volgens de [[verkeersregels]] moet. Je mag niet aan de rechter kant van een fietser deze inhalen/voorbij fietsen. - -Een elektrische fiets is het zelfde als een E-Bike, alleen is E-Bike het Engelse woord voor elektrische fiets. - -==Soorten== -Je hebt allerlei verschillende soorten fietsen, bijvoorbeeld stadsfietsen, racefietsen, mountainbikes, sportfietsen, fatbikes, bakfietsen, elektrische fietsen, driewielers, tandems, enz. - -== Geschiedenis == -[[Bestand:Durkopp fiets ca. 1910.jpg|miniatuur|Fiets van Durkopp uit 1910]] -De Duitser Karl Drais wordt gezien als de [[uitvinder]] van de fiets. In 1816 maakte hij een loopfiets, ook wel velocipede en draisine genoemd. De allereerste fiets zag er zo uit: hij had 2 houten wielen, met een hout frame, een zadel en een stuur. - -Vervolgens ontstond de eerste fiets met [[Trapper|trappers]]. De trappers zaten vast aan het voorwiel en één rondje rond trappen zorgde ervoor dat het wiel ook één rondje draaide. - -Daarna werd de handrem uitgevonden, waarbij je het wiel liet stoppen met draaien door te knijpen in een hendel. - -In 1870 ontstond het type fiets met hoog voorwiel: de hoge bi. Om ervoor te zorgen dat je sneller kon fietsen, maakten ze het voorwiel met de jaren groter. Als je 1 keer rond trapt gaat het wiel ook 1 keer rond. Door het wiel groter te maken kon je dus harder vooruitkomen. Uiteindelijk kon je door 1 keer te trappen 4 meter vooruitkomen. Het was niet fijn, want het voorwiel zwabbert, het frame is enorm zwaar en je kan je voeten niet op de grond zetten. Het was dus zelfs erg gevaarlijk! - -Het loodzware frame werd vervangen door holle stalen buizen, deze waren makkelijk te bewerken. - -De banden werden gemaakt van schapendarmen, maar ook dit werd verbeterd door de komst van de rubberen banden. - -De komst van de ketting was de technische oplossing, waardoor de fiets laag kon zijn en ook hard vooruit kon gaan met weinig kracht. - -Er zijn tegenwoordig in Nederland meer fietsen dan mensen. [[Nederland]] heeft ruim 17 miljoen inwoners en 23 miljoen fietsen! De fiets is vervoersmiddel nummer 1. - -== Waar komen de woorden 'fiets' en 'stalen ros' vandaan? == -Er is veel discussie over waar de naam fiets vandaan kwam. - -De eerste fiets met ketting had zijn naam te danken aan de veiligheid: Safety [uit het Engels; spreek uit: See-fie-tie]. - -Vroeger werd een fiets ook wel eens een 'stalen ros' genoemd. Twee professoren van de Universiteit Gent denken het nu te weten hoe die uitdrukking is ontstaan. Een ros is een paard. Het woord zou verwijzen naar het Duitse ‘Ersatzpaard’, ofwel vervangingspaard. - -== Dynamo == -[[Bestand:Dynamo-Cantihalter.jpg|miniatuur|120x120px]] - -Een [[dynamo]] is een extra uitvinding op de fiets waarmee de (voor)verlichting kan gaan branden. De energie wordt opgewekt met behulp van een magnetisch krachtveld. Het loopwiel wordt in een rotatiebeweging gezet zodra de fietser het wiel laat draaien. Deze beweging wordt omgezet in energie doordat de noord- en zuidpool van de magneet langs elkaar beginnen te draaien. De loskomende energie wordt vervolgens opgevangen door de spoel, die de energie opvangt. - -== Kettingaandrijving == -[[Bestand:Roller Chain Render (with numbers).png|miniatuur|189x189px]] -Zoals eerder genoemd is de uitvinding van de [[fietsketting]] een oplossing voor veel problemen bij het gebruik van de fiets. - -De ketting zelf bestaat uit scharnierende delen die verbonden zijn door pennen. Deze pennen vallen in de inkepingen van het blad en brengen de kracht over. - -Er zijn verschillende soorten kettingen: - --       Penkettingen: de goedkoopste en eenvoudigste kettingen: de schalmen roteren rond de bus; - --       Buskettingen: de schalmen zitten op de bus geperst, maar roteren t.o.v. een pen. Nadeel is dat de pen telkens op dezelfde plaats belast wordt. - --       Rollenkettingen: identiek aan de busketting, maar rond de pen is een rol aangebracht, die vrij kan roteren, en ervoor zorgt dat de belasting gelijkmatig op de rol wordt verdeeld. - -== Voordelen van een fiets == -- Fietsen maken minder geluid dan auto's - -- Fietsen zorgt voor minder [[File (verkeer)|files]] en minder aanleg van nieuwe wegen - -- Meer fietsen betekent minder [[broeikasgassen]]. - -== Fietsen maakt je gelukkiger == -Het is in onderzoeken bewezen, dat fietsen op veel verschillende manier goed is voor je gezondheid: - -- Door dagelijkse beweging kan men 3 tot 14 maanden langer leven. - -- Regelmatig fietsen verhoogt de fitheid en is vergelijkbaar met 1 tot 2 keer per week fitnessen. - -- Ook roept fietsen goede positieve gevoelens op bij kinderen. Fietsen maakt je blijer. Het geeft je een vrij gevoel. - -== Weetjes == -- Er worden in Nederland wel 450.000 fietsen per jaar gestolen! dat zijn per dag wel 1.230 fietsen! - -- Door inademen van vervuilde lucht kan 1 tot 40 dagen minder lang leven. - -- Door grotere kans op verkeersongevallen kan men 5 tot 9 dagen minder lang leven.{{Navigatie vervoersmiddelen}} - -<!-- LAAT STAAN A.U.B. --> -[[Categorie:Woordenschat]] -[[Categorie:Basiswoordenlijstgroep1]] -[[Categorie:Rijwiel]] - -[[en:Bicycle]] -[[es:Bicicleta]] -[[fr:Vélo]] -[[Categorie:Vervoer]] -[[Categorie:Kerndoel35]] -[[Categorie:Verkeer]] + +het vshgwswgwdhswgdw het mooie dag '