Loeki de Leeuw
Loeki de Leeuw is een soort stripfiguur dat vroeger en sinds 2019 weer tijdens de reclameblokken op televisie bij wat nu NPO heet te zien was en is.
Tussen diverse programma's heb je reclamespotjes. Tot 2004 keken veel kinderen naar die reclamespots, omdat er soms een grappige filmpje voorbijkwam met een leeuwtje. Dat leeuwtje heette Loeki. Veel kinderen keken alleen maar naar de reclame omdat Loeki erbij was. Hij kwam op 1 dag soms wel meer dan vijftig keer op tv.
Leeuw
Joop Geesink (overleden in 1984) heeft Loeki bedacht in 1972. Je noemt zo iemand de geestelijk vader. Hij koos voor een leeuw, omdat in het wapen van Nederland ook een leeuw staat. Vroeger herkende men een stad of land aan het wapen. Nederland herkende je aan de leeuw. In voetballiedjes komt deze leeuw ook voor: "Hup Holland, hup, laat de leeuw niet in zijn hempie staan!"
Kleiner dan je denkt
Loeki lijkt totaal niet op de leeuw in het wapen. Loeki is tamelijk onhandig en laat regelmatig dingen sneuvelen. De animatiepop is maar 25 centimeter klein. De buitenkant van Loeki is gemaakt van oranje vilt. Vilt is een zachte stof. Onder dat vilt zit een lijf van hout, waaraan armen, benen en de staart zit. Daarin zit een metaaldraad dat je alle kanten op kunt buigen. Je kunt zijn benen niet bewegen, je ziet hem in de filmpjes dan ook niet echt lopen. De oogjes van Loeki kunnen iets naar boven en opzij om zo boos, blij of verbaasd te kijken. Dit zijn stukjes vilt in verschillende vormen die verwisseld kunnen worden. Ook zijn bek kan hij bewegen en op zijn kop heeft Loeki oranje piekhaar. Bij animatie ontstaan de bewegingen door een deel van het lichaam telkens een stukje te verplaatsen en er een foto van te maken. Speel je al deze foto's achter elkaar af, dan ontstaat er een vloeiende beweging. Voor 1 seconde film, heb je 24 plaatjes nodig. De makers hebben er dan ook heel veel werk aan.
STER
De filmpjes van Loeki zag je tussen de reclamespotjes door. Die spotjes worden door de STER uitgezonden. STER staat voor Stichting Ether Reclame. De STER is een organisatie die voor de NPO voor de reclame op TV zorgt.
Het eerste reclameblok werd op 2 januari 1967 uitgezonden en in 1972 kwam Loeki voor het eerst op tv. De meeste kinderen vonden Loeki heel erg leuk. Ze keken daardoor vaker naar de reclame en dat wil de STER graag en natuurlijk ook de fabrikanten die reclamezendtijd kopen bij de STER.
Fabrieken die iets nieuws hebben gemaakt, willen dit verkopen. De fabrikant gaat naar een reclamebureau en die mensen gaan dan een reclamefilmpje maken. Zij bedenken een manier die de aandacht van het publiek moet trekjen om ze ertoe te verleiden het producht te kopen. Dat kan een foto zijn voor in de krant, een liedje voor de radioreclame of een spotje op tv. Als de fabrikant het spotje goedvindt, gaat het spotje naar de STER. Elke keer als het reclamespotje op tv is, moet de fabrikant geld betalen aan de STER voor de zendtijd.
Hoe werden de filmpjes gemaakt?
Iedere dag kon je Loeki zien. Meestal helemaal alleen, maar soms ook met Piep de muis, het leeuwinnetje Roosje, het eendje Guusje of met de blauwe olifant. Het filmpje duurde maar 4 seconden. Dat is niet lang, maar toch waren er een heleboel mensen nodig om het filmpje te maken. Eerst moeten de grapjes worden bedacht en getekend. Dat noem je een storyboard. Eerst deed Joop Geesink dat zelf. Na zijn overlijden nam zijn dochter Louise het over.
Per jaar werden er 300 grapjes bedacht en het werd steeds moeilijker om nieuwe dingen te bedenken. Er zijn duizenden Loeki-filmpjes gemaakt. Allereerst tekende Louise de grapjes als een soort strip in een boek. De STER bekijkt de tekeningen en als ze goed werden bevonden, ging het boek (storyboard) naar de filmstudio. Daar werd van ieder grapje een filmpje gemaakt.
Eerst werden er werktekeningen gemaakt, zoals tekeningen van de decors en de kleertjes van Loeki. Op die tekeningen kon je zien hoe Loeki eruit moest zien en waar hij moest staan. En hoe groot het decor moest worden.
Bijvoorbeeld als Loeki gaat bowlen. Het decor moet er dan als een echte bowlingbaan uitzien. De mensen van de decorafdeling maakten alles wat bij een bowlingbaan hoort, een goot, een bowlingbal en kegels natuurlijk. En alles in het klein en zo echt mogelijk. He hele decor is ongeveer zo groot als een eettafel.
Op de poppenafdeling werd Loeki aangekleed. Hij kreeg speciale schoentjes aan en natuurlijk een bal in zijn hand.
Als alles klaar is, werd het grapje gefilmd. Zoals hievoor beschreven is dat een geduldwerkje. Dan komt er nog geluid en muziek bij. Die geluiden zijn voor ieder filmpje opnieuw gemaakt. De stem van Joop Geesink is ook na zijn overlijden gebruikt. Hij heeft veel woorden, zinnen en klanken op een geluidsband gezet. Later zijn al deze zinnetjes (fragmenten) gedigitaliseerd en op de computer bewaard. Zo kan Loeki jaren later opniew een stemmetje krijgen.
Bij Loeki gaat er vaak wat fout. Loeki zegt dan "Asjemenou!". Als het filmpje dan af was, kon het op tv. Een van de vele poppen werd 4 jaar gebruikt en daarna verdween het in de kast.
Als het filmpje gemaakt is, wordt alles opgeruimd. Op de poppenafdeling hadden/hebben ze een kast vol kleertjes, schoentjes, pruikjes en petjes. Alles lag netjes bij elkaar in dozen. Soms werden ze voor een tweede keer gebruikt.
Leeuwtjes en mensen
In een jaar werden honderden filmpjes opgenomen. Meestal waren de mensen in de studio met meerdere filmpjes tegelijk bezig. Er waren dus meer poppen nodig. De poppenafdeling had Loeki steeds nodig om zijn kleertjes te passen. Daarom waren er dus meer Loeki's die er precies hetzelfde uitzagen. Soms kreeg Loeki een heel ingewikkeld kostuum aan, bijvoorbeeld een harnas. Dat pak ging heel moeilijk aan en uit. Die Loeki werd alleen gebruikt bij grapjes over ridders.
In de jaren '70 en '80 zagen we Loeki wat langer dan 4 seconden in beeld. Het beginfilmpje, de zogenaamde leader, duurde negen seconden. In het eindfilmpje, de zogenaamde outro, was Loeki 7 seconden in beeld. Die twee filmpjes werden een half jaar vertoond. Er was een zomerfilmpje en een winterfilmpje. De muziek voor die filmpjes werden ergens anders opgenomen. Dat muziek maken gebeurde heel precies. Er werd veel zorg aan besteed. Die filmpjes werden iedere avond gedraaid en er mocht dus echt geen valse noot in zitten. Er werkten 11 mensen aan de Loeki-filmpjes:
- bedenker van de grapjes
- iemand die een werktekening maakt en alles regelt voor de film
- iemand die van alles doet wat te maken heeft met het decor
- nog iemand die van alles doet wat te maken heeft met het decor
- iemand die poppen aankleedt
- nog iemand die poppen aankleedt
- iemand die het filmpje opneemt
- nog iemand die het filmpje opneemt
- iemand die het beginliedje en het eindliedje van de STER verzorgde
- iemand die de geluiden voor de korte filmpjes maakte
- iemand die het geluid monteerde in het filmpje
Loeki in het buitenland
Het begin- en eindfilmpje werd speciaal gemaakt voor de STER. In deze lange filmpjes stond ergens wel het STER-logo. De tussendoor-grapjes hadden niks met de reclame te maken. Ze konden dus ook gedraaid worden zonder de reclame.
Loeki was bekend in landen als Portugal, Griekenland, Engeland en Oostenrijk en hier en daar zelfs in Amerika. Loeki was in deze landen te zien in kinderprogramma's. De grapjes waren voor iedereen hetzelfde, waar je ook woonde.
Toen iemand van de Nederlandse Loeki-studio in een Frans café was, stond de tv aan. De reclame was voorbij een Loeki kwam in beeld. Alle mensen staken hun glas omhoog en riepen "Asjemenou", zoals wij proost zouden zeggen.
Strips
In de allereerste Loeki-filmpjes speelde Piep de muis ook al mee. Er waren veel meer grapjes te verzinnen als er twee poppen zijn. Na een paar jaar kwam Roosje erbij, het vriendinnetje van Loeki. Deze figuurtjes waren niet alleen op tv te zien. Louise Geesink tekende ook strips van Loeki. Daarin wordt een verhaal plaatje na plaatje getekend. Guusje het eendje speelt daar ook mee en de lezers van die strips vonden Guusje erg leuk.
Louise besloot toen om Guusje ook op tv te laten optreden. Ook Filiep, de blauwe olifant komt uit de stripverhalen. Maar Loeki blijft de hoofdrol spelen en is dus het meest bekend. Er waren zelfs mappen, T-shirts en kleurboeken van Loeki te koop! Dat wordt merchandising genoemd.
Einde? Nee!
In 1989 werden de laatste lange begin- en eindfilmpjes vertoond, die speelden zich af in een speeltuin. Na 1989 duurden ook deze filmpjes maar 4 seconden. Eind 1999 werdwenen ook deze filmpjes en begon gewoon het STER-blok. In 2003 verdwenen ook de filmpjes tussendoor, er werden er alleen nog een aantal vertoond tussen de STER-blokken op Z@ppelin. Maar na 31 december 2004 verdween Loeki ook daar van de buis. Heel veel mensen waren tegen, en er werd geprotesteerd, maar dat was allemaal tevergeefs: Loeki vertrok voor langere tijd uit de STER-blokken en verhuisde naar het Carnaval Festival, de door Joop Geesink (de bedenker van Loeki) ontworpen attractie in de Efteling. Loeki voelt zich daar als een vis in het water en mocht zelfs zijn vriendje Guusje meenemen!
Sinds Juni 2019 keerde Loeki tijdelijk terug en per juni 2021 zijn de filmpjes met Loeki en Guusje daarin aan het begin en eind van een reclameblok en tussendoor weer te zien.