Kasteel Culemborg
Korte informatie
Het kasteel Culemborg is gelegen aan de noordzijde van Culemborg, het is gebouwd rond 1350, de rest van het kasteel is waarschijnlijk daarna gebouwd. Er zijn ook bronnen die zeggen dat de bouw is begonnen in 1270, maar of dat waar is weten we niet. Johan II is met de bouw begonnen in 14e eeuw, hij had een vijfhoekig grondplan. Het gebouw bestond uit een grote zaal, een voorburcht met binnenhof en bijgebouwen en een ronde donjon.
Geschiedenis
Het kasteel werd in de 13e eeuw gebouwd en lag eerst buiten de dijken in de uiterwaarden. Door het aanleggen van een tweetal dijken en de Korte Achterweg (dit heet nu het Bakelbos) kwam het kasteel binnen de dijken te liggen. Het kasteel heeft bestaan uit een voorburcht, de nederhof, de hoofdburcht (ook wel opperhof genoemd), stallen en tuinen. De opperhof is het oudste gedeelte van het kasteel en had de vorm van een vijfhoek met een grote ronde toren (om de opperhof te beschermen tegen vijandelijke aanvallen) en een aantal andere ruimtes zoals een keuken, een kapel en een grote zaal. Later werd de opperhof uitgebreid met twee torens. In de opperhof woonde de grafelijke familie. Tussen de opperhof en de nederhof bevond zich een brug (de Hoge brug). In de Nederhof bevonden zich de leenkamer en de grafelijke raad- en rekenkamer. In dit gedeelte werd gewerkt. De stallen bevonden zich ten oosten van de overige gebouwen. Rond 1500 werd de Lange Brug gebouwd. Over deze brug had je direct toegang tot de stad Culemborg. Er is tot in de 16e eeuw gebouwd aan het kasteel. In deze eeuw werd ook het lusthuis gebouwd. In 1572 werd het kasteel bezet door Spaanse troepen, onder leiding van de hertog van Alva. Dit gebeurde tijdens de Tachtigjarige oorlog, een strijd tegen het Spaanse rijk (Koning Phillips II). De hertog van Alva werd door koning Philips als landvoogd van de Nederlanden geroepen om orde te houden, de bijnaam van de hertog was De ijzeren hertog, dit is omdat hij erg bruut optreden tegen mensen die het niet eens met hem, of de rest van het Spaanse rijk, eens was. De schade die aan het kasteel is gedaan is 4 jaar later hersteld door toenmalige graaf Floris I. In 1672, 100 jaar later, werd Nederland bezet door Frankrijk, het kasteel dus ook. De Franse hebben het kasteel zo erg afgebroken dat het bijna geen zin meer had om het, toen de Franse weg waren, weer op te bouwen. De grafelijke familie (familie van de graaf) vond een nieuwe woonplek, het Nieuwe Hof. Ze begonnen met het afbreken van het kasteel in 1735, de laatste stukken werden afgebroken in 1812.
Verwoesting
Tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568–1648) werd het kasteel in 1572 bezet door de Spanjaarden onder hertog Alva. De toenmalige bewoner van het kasteel, Graaf Floris I van Pallandt, trok naar Duitsland en leefde tijdens de bezetting. Toen de Spanjaarden waren verdreven en Floris I was teruggekeerd heeft hij het kasteel hersteld. Tussen 1672-1673 werd Nederland bezet door de Fransen en Franse soldaten namen hun intrek in het kasteel. Het kasteel raakte daardoor zwaar beschadigd. De grafelijke familie ging toen de Fransen waren vertrokken in het middeleeuwse klooster Mariënhof in de stad wonen. De opperhof werd in 1735 afgebroken. De stenen werden gebruikt om een dijk te verstevigen. De gebouwen van de nederhof zijn nog een tijd als raadskamer gebruikt. Toen het graafschap in de 18e eeuw in handen was gekomen van het huis van Oranje werd er in de gebouwen van de stallen een geweerfabriek gevestigd. In de 19e eeuw werd de nederhof en de over gebleven gebouwen afgebroken .
Kasteel Culemborg nu
Van het kasteel zijn alleen de fundamenten nog over. In 1985 is Stichting Kasteeltuin opgericht. Deze Stichting zet zich in voor onderzoek naar de fundamenten, toont de vondsten die gedaan zijn bij opgravingen en heeft als doel de kasteeltuin voor het publiek open te stellen. Op de plek waar vroeger kasteel Culemborg stond, is nu een cultureel stadspark. Het stadspark is op elke zaterdag van 10.00 tot 16.00 open. Elk jaar is er van 1 april tot 1 oktober een wisselende tentoonstelling. Het monumentnummer is 11611. Wat nu nog overeind staat is dus een muur van de laatste aanbouw, het is dus een soort parkje. In het midden staat een waterput. Als je in Culemborg bent is het wel de moeite waard om het te bezoeken.
Vrouwe Elisabeth
In de tuin van het kasteel staat nu ook een beeld van Vrouwe Elisabeth. Vrouwe Elisabeth was de opvallendste bewoner van dit kasteel, ze was ook erg sociaal. Ze regeerde van 1504 tot 1555 over Culemborg. Zij en haar 2de man, Anthonie de Lalaing hebben het stadhuis gebouwd. na haar dood werd van haar geld een weeshuis gebouwd: het Elisabeth Weeshuis. Daar hebben tot 1952 kinderen gewoond. Het weeshuis wordt nu gebruikt als museum en als openbare bibliotheek.
Weetjes
-Stichting Kasteeltuin Culemborg had eerst archeologisch onderzoek verricht naar de precieze ligging.
-Als je van boven zou kijken, zou je de resten van het oude kasteel kunnen zien.
-Het kasteel werd gesloopt in opdracht van Kwartier van Nijmegen.
