Heksenwaag
Om beter te kunnen begrijpen wat een Heksenwaag is en waar het voor gebruikt werd geven we eerst antwoord op de volgende vragen:
- In welke tijd speelde dit zich af?
- Waarom werden heksen vervolgd?
- Wat zijn heksenvervolgingen?
De heksenvervolgingen speelden zich af in de periode 1400 - 1700 na Chr. Als je de tijdbalk bekijkt op de afbeelding dan kun je zien dat de periode drie tijdvakken heeft geduurd. Namelijk de tijd van steden en staten, de tijd van ontdekkers en hervormers en de tijd van regenten en vorsten.
In die periode waren de mensen heel gelovig en ze waren bang voor de duivel. Ook waren ze erg bijgelovig en dachten dat heksen samen werkten met de duivel. Toen in de tweede helft van de veertiende eeuw de verschrikkelijke ziekte de pest uitbrak dachten de mensen dat het het werk van de duivel was, en dus van heksen. De ziekte was heel besmettelijk en dodelijk, niemand begreep hoe je besmet kon worden. Ook was er oorlog, hongersnood en armoede. Omdat de duivel zich het liefst via heksen onder de mensen mengde moesten de heksen eraan! Zij waren ten slotte de oorzaak dat alles misliep in de wereld. Er ontsond een waandenkbeeld, iedereen geloofde heel sterk dat het de schuld van heksen was en dus werden zij opgespoort en veroordeeld. Er waren verschillende manieren om te bewijzen dat iemand een heks was. Er was de drijfproef, de vuurproef en de weegproef. De weegproef werd uitgevoerd in een heksenwaag.
Wat is een Heksenwaag?
Heksen waren meestal vrouwen van wie men dacht dat ze op bezemstelen door de lucht vlogen. Om te kunnen vliegen moesten heksen licht van gewicht zijn. Om te bewijzen dat iemand een heks was, waren verschillende proeven bedacht, waaronder de weegproef. De verdachte (de heks) werd dan op een weegschaal gewogen.
De Heksenwaag in Oudewater
In Oudewater stond zo'n heksenwaag. Dit was een gewone marktwaag die bestemd was voor het wegen van allerlei landbouwproducten, zoals kaas en graan. Maar in de late middeleeuwen werd deze dus ook gebruikt om heksen te wegen.
Het wegen gebeurde volgens strenge regels en kostte in die tijd heel veel geld. Wanneer er iemand werd gewogen was er vaak veel publiek aanwezig. Wanneer de verdachte het juiste gewicht had, kreeg zij een certificaat mee. In het certificaat stond beschreven dat de verdachte geen heks was. Zo kon zij weer veilig terug naar haar woonplaats. Wanneer een verdachte te licht was, werd zij op de brandstapel gegooid.
De Heksenwaag in Oudewater was heel populair omdat hier nooit een echte heks is ontdekt. Dit was heel zeldzaam, omdat de meeste heksenwagen in Europa niet eerlijk waren. Vaak werden de waagmeesters omgekocht en beschuldigden mensen onterecht voor heks. Uit heel Europa trokken vervolgens mannen en vrouwen, die in hun stad of dorp van hekserij werden beschuldigd, naar Oudewater om eerlijk te worden gewogen.
Opgelucht keerden zij altijd weer na bewezen onschuld naar huis met in hun hand een certificaat waarop stond dat zij geen heks waren. Dit certificaat was goedgekeurd door Karel V, die aan het begin van de 16e eeuw de baas was over Nederland. Het certificaat kreeg de naam: Certificaet van Weginge.
Wat is de heksenwaag nu?
Nu is de Heksenwaag een museum. Je kunt je hier laten wegen en een Certificaet van Weginge ontvangen. Ook kun je een rondleiding volgen waarin je alles te weten komt over de geschiedenis van de Heksenwaag.