Gebruiker:Ydenna99
De Koerden zijn een volk, verspreid over verschillende landen, met ruim 35 miljoen[5] mensen die voornamelijk in het Midden-Oosten wonen. Tegenwoordig verblijven er naar schatting ruim één miljoen Koerden in Europa. De Koerden behoren tot de Iraanse volkeren. Ze stammen vermoedelijk af van de Meden en spreken het Koerdisch in meerdere varianten en dialecten.
Inhoud 1 Algemeen 2 Religie 3 De huidige situatie 3.1 Turkije 3.2 Irak 3.3 Iran 3.4 Syrië 4 Westen 5 Zie ook 6 Externe links 7 Noten
AlgemeenDe Koerden wonen onder andere in Turkije, Syrië, Irak (Iraaks-Koerdistan), Iran en in de vroegere Sovjet-Unie. Het is een van de volkeren die een eigen taal en cultuur hebben, maar geen eigen staat. In Irak hebben de Koerden, na de val van het regime van Saddam Hoessein, vergaande autonomie verworven.
Aan het begin van de 20e eeuw, toen het Ottomaanse Rijk werd opgedeeld, was in het Verdrag van Sèvres (1920) autonomie voor de Koerden voorzien, met de mogelijkheid tot onafhankelijkheid na enkele jaren. Hiervan is niets terechtgekomen, door de opstand van Turkse patriotten onder leiding van Atatürk waardoor het verdrag nooit rechtsgeldig werd. De Vrede van Lausanne in 1923, die de grenzen van het moderne Turkije vastlegde, repte met geen woord over de Koerden.
De herkomst van de Koerden is niet geheel duidelijk, mogelijk zijn zij ook verwant aan de Meden uit de Oudheid. Hun taal, het Koerdisch, is een Indo-Iraanse taal, net als het Perzisch.
ReligieDe meeste Koerden zijn religieus. Circa 90% is moslim en ook zijn veel Koerden Jezidi's. Een klein deel, circa 5%, is christelijk en er bestaat zelfs een kleine joodse minderheid. Van deze laatste groep is sinds de onafhankelijkheid van Israël een deel naar dit land geëmigreerd.
In de 7e eeuw hebben de meeste Koerden zich bekeerd tot de islam na de Arabische invasie. Volgens velen[bron?] hadden de Koerden vroeger Zoroastrisme als geloof, vandaar ook dat ze elk jaar het zoroastrische nieuwjaar uitbundig vieren. Newroz is het feest waarbij de komst van de lente gevierd wordt. Het feest is afkomstig uit Centraal-Azië en Voor-Azië. In de Centraal-Aziatische landen en in Iran wordt dit feest ieder jaar uitbundig gevierd. In Turkije wordt dit feest door de Koerden van oudsher al gevierd.
De huidige situatieHet streven te komen tot een Koerdische staat, "Koerdistan", wordt door diverse landen gezien als bedreiging van de integriteit van hun grondgebied en de stabiliteit van deze staten.
TurkijeVeel Turken uit Turkije zijn geëmigreerd naar andere landen zoals landen in West-Europa. In landen als Nederland, België, Duitsland, Zwitserland en Oostenrijk woont een grote Turkse minderheid. Hierbij denkt men vaak met etnische Turken te maken te hebben maar een deel van deze gastarbeiders zijn eigenlijk Koerden. Ook andere etnische minderheden als Pontische Grieken, Arabieren en Assyriërs maken deel uit van de West-Europese "Turken".
De Koerden kennen een moeilijke geschiedenis in relatie tot de Turkse regering. Deze heeft lange tijd ontkend dat ze bestonden. In het Ottomaanse Rijk werden de vele volken binnen het rijk betrekkelijk ongemoeid gelaten als ze zich maar schikten onder het bewind. Na de stichting van het moderne Turkije veranderde dit.
Na de Turkse nederlaag in de Eerste Wereldoorlog werd in 1920 De Vrede van Sèvres getekend tussen de Geallieerden en het Ottomaanse Rijk waarin Turkije enorm veel territorium zou verliezen, er zou onder andere een onafhankelijke Koerdistan bestaan. Turkse patriotten onder leiding van Mustafa Kemal Atatürk vonden het verdrag echter onaanvaardbaar. Er werd een onafhankelijkheidsoorlog gevoerd (1919-1923) en gewonnen. In het nieuwe vredesverdrag, de Vrede van Lausanne was er geen sprake meer van een Koerdistan. Vanaf 1924 was Atatürk het nieuwe staatshoofd en volgens hem pasten Koerden niet binnen zijn ideaal van een "Turkse natiestaat", waarbinnen volgens Atatürk alleen "Turken" woonden. Het woord "Turk" is in de grondwet zo gedefinieerd : Iedereen die in Turkije woont wordt Turk genoemd. De discussie die dit tot gevolg heeft is of het woord "Turk" een nationaliteit is of naar een etnische afkomst refereert. Kemal Atatürk (en zijn opvolgers) was een voorstander van een sterk etnisch Turks nationalisme om hiermee de nieuwe staat te versterken. Hierbij werden minderheden zoals Koerden en ook Armeniërs cultureel onderdrukt en gedwongen zich te assimileren met de Turkse meerderheid. In de volkstellingen tot 1965 werden de etnische minderheden van Turkije geregistreerd. In de jaren '30 en '40 werden de Koerden daarbij als "Bergturken" geregistreerd. Sommige Turkse taalkundigen probeerden -met officiële steun van de Turkse overheid- zelfs aan te tonen dat het Koerdisch een dialect zou zijn van het Turks. In werkelijkheid betreft het een Indo-Europese taal, die verwant is aan het Perzisch. Als Indo-Europese taal is het Koerdisch zelfs meer verwant aan het Nederlands dan aan het Turks. In de jaren '80 werd een nieuw eufemisme bedacht voor de Koerden; ze werden nu geregistreerd als "Oostelijke Turken" (dogulu). Een aantal medewerkers van de SIS (Turks Bureau voor de Statistiek) die bij de volkstelling van 1985 het mogelijk wilden maken aan burgers in de volkstellingslijsten aan te geven dat ze als tweede taal Koerdisch spraken, werden hiervoor door de staat aangeklaagd. In Turkije staan in de wet naast een artikel tegen discriminatie op basis van taal ook een aantal artikelen die het openbaar gebruik van talen die zijn "verboden bij wet" verbiedt (wet nr. 2932, die tussen 1980 en 1991 gold, verbood zelfs het gebruik van de taal thuis). Deze wetten zijn in de praktijk niet ingezet in rechtszaken, maar werden tot 1991 wel ingezet bij de argumentatie voor het arresteren van Koerdische burgers.
De Koerden hebben wel in Turkije de hoogste posities kunnen innemen, zoals premier, vicepremier, legerleider. In 1983 werd Turgut Özal premier van Turkije. Hij was gedeeltelijk van Koerdische komaf[6] en was tussen 1989 en 1993 president van het land. Onder zijn bewind verbeterde de situatie zich enigszins en mocht bijvoorbeeld het woord 'Koerden' weer gebruikt worden. Wel bleef de situatie met betrekking tot de taaldiscriminatie ook onder zijn bewind bestaan. Koerdische gevangenen werden bijvoorbeeld in de jaren '90 nog steeds gedwongen om Turks te gebruiken in hun gesprekken met hun advocaten en bezoekende familieleden; zelfs al spraken ze de taal niet.[7]
Er zijn ook Koerden die streven naar een onafhankelijke staat zoals de Koerdische afscheidingsbeweging PKK en andere afscheidingsbewegingen. In Turkije is de PKK al jaren actief, deze ontstond als gevolg van het harde repressieve beleid van de Turkse generaal Kenan Evren begin jaren tachtig, actief. De onafhankelijkheidsstrijd die de Koerdische PKK sindsdien heeft geleverd, heeft al vele levens gekost, aan beide kanten. Tussen 1984 en 1999 stierven bij de gevechten tussen het Turkse leger en de PKK ruim dertigduizend mensen en werden door het Turkse Leger meer dan drieduizend dorpen van de kaart geveegd.[8]. De PKK is als een terroristische groepering aangeduid in de Verenigde Staten en Turkije. Ook de Europese Unie kwalificeerde de PKK in 2002 als zodanig, in april 2008 werd de EU echter door het Europese Gerechtshof in eerste aanleg gelast deze beslissing ongedaan te maken - niet omdat de organisatie van karakter was veranderd maar omdat er procedurefouten waren gemaakt. In januari 2009 werd de PKK weer opgenomen op de terreurlijst van de Europese Unie. In Nederland komt de PKK nog steeds voor op de door de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding (NCTb) samengestelde lijst van terroristische organisaties.
Nog steeds is het Koerdische gebied erg achtergesteld; het percentage analfabeten is bijvoorbeeld drie keer hoger dan in het westen van Turkije, het BNP is ook een stuk lager en de zuigelingensterfte is er hoger. In de grondwet wordt tot op heden geen melding gemaakt van Koerden. Gebruik van het Koerdisch bij officiële gelegenheden is verboden en voor 1991 was het zelfs helemaal verboden Koerdisch te spreken. Vooral onder druk van Europese mensenrechtenorganisaties en het Turkse verlangen om bij de EU te komen worden er toch langzaam meer vrijheden toegelaten aan de minderheden in Turkije. Inmiddels is de Turkse televisiezender TRT bezig, een Koerdische zender te beginnen.
IrakIn 1970 werd in Irak officieel een autonome regio voor de Iraakse Koerden ingesteld, met een eigen parlement. In werkelijkheid was er geen enkele autonomie: het bestuur werd tot de Golfoorlog (1990-1991) geheel gecontroleerd door getrouwen van Saddam Hoessein.
In de jaren tachtig van de 20e eeuw werden opstandige Koerden door het bewind van Saddam Hoessein met harde hand aangepakt. Het plaatsje Halabja werd het symbool daarvan, vanwege aanvallen op de burgerbevolking met gifgas.
Na Operation Provide Comfort (1991) viel een deel van het door Koerden bewoonde gebied buiten de invloedssfeer van de regering in Bagdad. Na gewelddadigheden tussen regeringstroepen en opstandelingen werd een ongemakkelijke machtsbalans ingesteld; Bagdad trok zijn troepen terug maar legde een blokkade om het gebied. Onder bescherming van Operation Provide Comfort II konden de Koerdische Democratische Partij Irak en de PUK hun machtsbasis uitbouwen. In 1994 en 1996 trokken zij tegen elkaar ten strijde, voornamelijk uit economische motieven. Het einde van het onderlinge geweld werd in 1998 door de Washington Agreement bezegeld.
Tijdens de Irakoorlog van 2003 vochten de Koerdische Peshmarga met de multinationale troepenmacht in Irak tegen het regime van Saddam Hoessein. Na de oorlog werd de Koerdische Autonome Regio ingesteld. Op nationaal niveau werden de Koerden vertegenwoordigd in het parlement. Jalal Talabani werd in 2005 de eerste Koerdische president van Irak.
IranIn Iran wonen ongeveer 4,58 miljoen Koerden[3], voor het grootste deel in het noordwesten van het land.
In de chaos die op de Eerste Wereldoorlog volgde, grepen Koerdische stammen de kans zich autonoom te maken. De strijd kende een hoogtepunt, toen in 1926 een Perzische prins uit de afgezette Qajardynastie vanuit Irak een opstand ontketende in Iraans Koerdistan. Daaraan kwam een einde in 1926-1927 toen de nieuwe sterke man van Iran, Reza Pahlavi, met een modern nationaal leger de tribale strijdkrachten bedwong. De Koerdische nomaden werden gedwongen zich blijvend te vestigen in dorpen in een centraal deel van Iran.
In 1942 richtte een groep Koerden in Mahabad de Komalaye Jiani Kurdistan ("Comité voor de Wedergeboorte van Koerdistan") op, met als voorman de religieuze leider Qazi Mohammed. De invloed van dit comité breidde zich (ondergronds) snel uit. In 1945 ging het op in een Koerdische Democratische Partij. Op 22 januari 1946 werd Qazi Mohammed in Mahabad tot president van de Republiek van Mahabad uitgeroepen. Hij eiste van de centrale regering in Teheran vergaande regionale autonomie. De Iraanse premier Qavam verklaarde dat dit alleen kon gebeuren na vrije verkiezingen onder leiding van Iraanse troepen. Onder dat voorwendsel trokken in december 1946 Iraanse troepen Koerdistan binnen. Qazi Mohammed werd ter dood veroordeeld en werd opgehangen. Koerdistan bleef verdeeld over vier Iraanse provincies.
In 1961 brak in buurland Irak een opstand uit onder de Koerden, onder leiding van moellah Mustafa Barzani. De Iraanse regering wist Barzani zover te krijgen zijn Iraanse bondgenoten tot rust te manen in ruil voor Irans steun aan het Koerdische verzet in Irak. Eind jaren zestig leefde echter in Iran de weerstand weer op tegen het regime. De KDPI kwam onder leiding van radicalen, die op congressen in 1971 en 1973 besloten tot gewapend verzet met Koerdische autonomie als doel.
Na de val van het sjah-regime in 1979 kon de KDPI openlijk als partij functioneren. Inmiddels was de Islamitische Revolutie in volle gang. Veel Koerden, van wie de meerderheid soennieten zijn, verzetten zich tegen deze totalitaire sjiitische beweging, waarop de KDPI opnieuw werd verboden. In april 1980 kondigde de Iraanse regering een economische blokkade van de Koerdische gebieden af.
Toen in september 1980 de Iraans-Iraakse oorlog uitbrak, legerde Iran troepen in Koerdistan. De Koerden verzetten zich en het lukte de KDPI in de bergen enkele 'bevrijde zones' in te stellen. Bagdad steunde de Iraanse Koerdische rebellen en de KDPI kon haar centrale hoofdkwartier dicht bij de grens in Irak vestigen. Teheran steunde daarentegen de Iraakse KDP. Het kwam verscheidene malen tot bloedige conflicten tussen deze aanvankelijk zo met elkaar verbonden groepen. Na de dood van Khomeini zocht KDPI-leider Ghassemlou contact met Teheran. Via bemiddeling van de Weense universitaire docent en Koerd dr. Rasoul kwam het tot een gesprek tussen Ghassemlou en twee Iraanse diplomaten. Tijdens deze ontmoeting op 13 juli 1989 werden Ghassemlou, een medewerker en bemiddelaar Rasoul doodgeschoten. In 1992 werd in Berlijn de opvolger van Ghassemlou tijdens een soortgelijke ontmoeting vermoord. De Iraanse regering ontkende elke betrokkenheid bij de aanslagen, die vrijwel zeker door de Iraanse geheime dienst werden uitgevoerd. Sindsdien is de KDPI verzwakt.
Op dit moment is de overkoepelende partij van de PKK, PJAK (Partij voor het vrije leven van Koerdistan), vooral actief. Deze partij voert de strijd net als de Turks-Koerdische PKK in de bergen, de twee partijen die nauw met elkaar verbonden zijn en vechten voor een vrij Koerdistan, werden eind 2007 zwaar bestookt door Turkije en Iran. Deze partijen worden algemeen als terroristisch bestempeld.