Aardbei
De aardbei is een rode, beetje hartvormige schijnvrucht. Bij de meeste (echte) vruchten zitten de zaden binnenin, maar bij de aardbei zitten ze aan de buitenkant. Deze zaadjes liggen een beetje in een kuiltje, om te beschermen. De zaadjes zijn meestal groenachtig.
Is een aardbei een vrucht, ja of nee?
Op deze simpele vraag zullen 98 van de 100 mensen antwoorden dat het inderdaad een vrucht is. Toch is dat niet zo. Hoewel de rode dingen die aan de aardbeienplant groeien eruitzien als vruchten, zijn het in feite alleen maar schijnvruchten. Wat wij de aardbei noemen is in werkelijkheid het opgezwollen sappige en gekleurde weefsel van de bloembodem. De werkelijke vruchten zijn de zaadjes die aan de buitenkant op het rood gekleurde weefsel liggen. Het antwoord is dus: nee.
Geschiedenis
In de bronstijd werd de aardbei al door mensen gebruikt, maar pas vanaf de 14e eeuw werden aardbeiplanten vanuit het wild in tuinen aangeplant. In die tijd werden ze vooral gebruikt als sierplant. De aardbei zoals wij die kennen is ongeveer 200 jaar oud. In de 17e en 18e eeuw zijn uit de beide Amerika's de octoploïde soorten Fragaria Virginia (Noord-Amerika) en Fragaria chiloensis (Zuid-Amerika) ingevoerd. In 1766 werd de aardbei voor het eerst uitvoerig beschreven door Antoine Nicolas Duchesne en gaf hij aan zijn beschreven soort de Latijnse naam Fragaria ananassa. Deze soort had ook veel kenmerken van de ingevoerde soorten. In Californië werden vooral aardbeien geteeld met een zeer harde vrucht, vergelijkbaar met een appel. De in Europa geteelde vruchten waren daarentegen zacht. Kruisingen tussen deze twee typen aardbeisoorten hebben de tegenwoordige, stevige soorten opgeleverd. Die kunnen goed worden verhandeld en over grote afstanden vervoerd.
Aardbeienrassen
Het meest geteelde ras in Nederland is: 'Elsanta'. Zeer goed smakende rassen zijn 'Korona', 'Vima Zanta' en 'Lambada'. Het aller-vroegste ras is 'Karina', maar geeft weinig vruchten. Doordragende rassen zijn onder andere 'AVA', 'Rapella', 'Evita', 'Everest', 'Selva', 'Koning Kim', 'Everglade' en 'Ostara'.
Aardbeienrecepten
Er zijn vele soorten recepten met aardbeien. Hier een paar:
Aardbeientaartjes
Ingrediënten (10 taartjes)
- 500 gram brokkeldeeg, zandtaartdeeg of bladerdeeg
- ½ liter banketbakkersroom
- 500 gram verse aardbeien
- 10 koffielepels aardbeienjam
Bereiden
Rol het deeg met de deegroller uit. Snijd er met uitsteekvormpjes onderlaagjes van deeg uit, zo groot als de vormen. Smeer de vormpjes in met een beetje boter en leg in ieder vormpje een deeglaagje. Prik in de bodem met een vork wanneer u brokkeldeeg of zandtaartdeeg hebt gebruikt. Strijk de randen van de taartjes in met een beetje melk met behulp van een klein penseel of met de top van de wijsvinger. Laat in de hete oven tien tot vijftien minuten bakken. Haal de taartjes uit de oven en neem ze uit de vormpjes. Leg ze op een rooster. Vul ze met een theelepeltje banketbakkersroom. Schik de aardbeien zorgvuldig op de room van elk taartje. Bedek ze met een dun laagje aardbeienjam.
Aardbeienijstoetje
Ingrediënten
- 3 bakjes aardbeien
- 250 gram basterdsuiker
- 0,5 liter slagroom
- cake
Bereiden
Giet de slagroom in een kom en klop deze stijf. Was de aardbeien en verwijder de kroontjes. Prak de aardbeien fijn. Roer het aardbeienmengsel en de basterdsuiker erdoorheen. Beleg de bodem van een cakevorm met de plakken cake. Giet hier overheen het aardbeien-slagroommengsel. De cakevorm afdekken met aluminiumfolie en 12 uur in de diepvries zetten. Haal na 12 uur de folie eraf en dompel de vorm drie tellen in een bak met heet water. Geen water in de vorm laten lopen. Keer de vorm op een schaal om en versier de staaf met verse aardbeien en slagroom.
Suikerwafel met slagroom
Ingrediënten
- 2 suikerwafels
- 1 dl vanillevla
- 1 dl slagroom
- 100 gram aardbeien
- scheutje aardbeien diksap
- 3 theelepels johannesbrood pitmeel
Bereiden
Verwijder de kroontjes van de aardbeien en was ze. Houd twee aardbeien apart en snijd de rest in hele kleine stukjes. Klop de slagroom stijf. Meng vla, diksap, aardbeien, johannesbroodpitmeel en slagroom. Zet het een uur in de koeling zodat het goed op kan stijven. Doe het mengsel in een slagroomspuit en spuit een mooie rozet op de suikerwafel. Versier met een aardbei.
Zelf aardbeien in potten telen
Planten
Het planten van de aardbeienplantjes kan vanaf april.
- Neem een bloempot of een plantenbak en zorg er voor dat er voldoende ontwateringsgaten in zitten.
- Gebruik goede potgrond of speciale aardbeien potgrond.
- Vul de bloempot of plantenbak voor 3/4 met potgrond.
- Leg de planten met het blad op de rand van de pot, met de wortels naar binnen wijzend.
- Vul nu de pot verder aan met potgrond, zodat enkel de wortels bedekt zijn.
Verzorgen
- Zet de potten of bakken op een zonnige plaats, maar niet in de volle wind.
- Geef in de bloeitijd dagelijks water. Potten kunnen bij warm weer zeer snel uitdrogen.
- Als de plant rijkelijk bloeit, mag je wat kunstmest geven.
- Span eventueel een netje om de plant. Vogels zijn ook gek op aardbeien!
- Geef de plant na de bloeiperiode verse potgrond, dan komt hij volgend jaar nog veel voller op.
- Plaats in de winter de bloempotten of bloembakken binnen.
De oogst
Afhankelijk van de soort kan je al oogsten vanaf eind juni tot in augustus. Pluk de rijpe volledig rode aardbeien. Neem altijd het kroonblaadje mee, dit voorkomt ziekte aan de plant en houdt de aardbei langer vers.
De aardbeienplant stekken
- Op den duur groeien er lange uitschieters aan de aardbeien plant.
- Zet een bloempotje met potgrond naast de moeder plant en leg hier de uitschieter boven op.
- Laat de verbinding met de moederplant zitten.
- Als de uitschieter goede wortels vertoont, kan je de verbinding met de moederplant doorknippen.
- Het plantje groeit nu op eigen kracht door en zal volgend jaar ook aardbeien geven.