Vinex-wijk

Vinex

Vinex staat voor Vierde Nota van de Ruimtelijke Ordening Extra. Dit is een nota uit 1991 van het Nederlandse ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (VROM). De nieuwbouw locaties aan de rand van grote steden worden vaak Vinex-locaties of Vinex-wijken genoemd.

Gedachte achter de Vinex-wijken

Van oudsher wordt in Nederland de ruimtelijke ordening van het land, in het bijzonder de verstedelijking, gestuurd. Het beleid in de eerste nota’s over de ruimtelijke ordening richtte zich tijdens de jaren zestig en zeventig in belangrijke mate op de spreiding van mensen en welvaart over het land. Centraal stond zowel het streven naar gelijke kansen voor iedereen als de vrees voor te grote bevolkingsconcentraties in de steden, met name in het westen van het land. Door middel van spreiding van woningen en bedrijven over het land en later de bouw van grote groeikernen op enige afstand van de stad (zoals Nieuwegein) werd dit beleid werkelijkheid. Door de bevolkingsgroei en de dus blijvende groeiende vraag naar nieuwe woningen speelde het verstedelijkingsbeleid altijd een centrale rol in de ruimtelijke ordening. De overheid kon immers bepalen waar wel en waar niet gebouwd mocht worden. Met de in 1988 verschenen Vierde Nota kwam er verandering in het jarenlange spreidingsbeleid. Door de groeikernen was de vitaliteit van de bestaande steden in gevaar gekomen. De wegen tussen de centrale stad en de groeikern raakte overvol omdat de bewoners, in tegenstelling tot wat de beleidsmakers voor ogen stond, niet in hun eigen groeikern gingen werken. Men realiseerde zich bovendien het belang van een krachtige stad, ook in internationaal economisch perspectief. Dat was dan ook de boodschap van de Vierde Nota: Nederland diende zich klaar te maken voor de 21ste eeuw. Gedurende de politieke verkiezingsperiode in die tijd was milieu een belangrijk onderwerp geworden. Het ging om vermindering van de milieubelasting. Het ging hierbij om twee zaken: de beheersing van de groei van de automobiliteit en de gebiedsgewijze aanpak van de milieuproblematiek. De kernboodschap van de Vierde Nota Extra was: zoveel mogelijk bouwen in en aan de bestaande steden, zowel ten behoeve van de stedelijke kwaliteit als in het belang van het milieu. Door de groei hoofdzakelijk op te vangen in de stadsgewesten zouden ecologische en landschappelijke waarden zo min mogelijk worden aangetast, onnodige automobiliteit worden voorkomen en het stedelijke draagvlak worden versterkt. Woningen, werkgelegenheid en voorzieningen moesten zo worden gesitueerd dat de bereikbaarheid per fiets en openbaar vervoer (OV) optimaal zou zijn.

Speerpunten Vinex

Er is sprake van vier speerpunten:

1. De Nederlandse concurrentiepositie moest verbeterd worden.

2. Er moest afstemming komen tussen wonen, voorzieningen en het Openbaar Vervoer (OV).

3. Aanpassing en vernieuwing van het landelijk gebied.

4. Gebiedsgericht beleid, zowel ruimtelijk als ecologisch.

Opbouw Vinex-wijk

Bevolking

De meeste mensen (61%) die in Vinex-wijken wonen zijn tussen de 0 en 44 jaar oud.

Water

Water is een goedkope oplossing om ruimtes op te vullen. Het is goedkoper dan bijvoorbeeld een park, want het is gemakkelijk te onderhouden. Daarnaast biedt het gegarandeerde openheid en ontoegankelijkheid. Sommige woningen zijn dan op ‘eilanden’ gebouwd.

Groen

Beleving van de directe woonomgeving is belangrijk. Er is sprake van twee schaalniveaus: de wijk en de buurt. In de wijk is het openbaar groen versnipperd. Je ziet vooral grote parken en geluidswallen om het geluid tegen te houden. In de buurt zie je groenstroken, bermen, veldjes, plantsoenen, hondenuitlaatzones, speelgroen en gemeenschappelijk groen.

Infrastructuur

Doelstelling van Vinex is: terugdringen van de automobiliteit, ofwel het terugdringen van het aantal auto’s. Je ziet steeds vaker voorstadhaltes voor de treinen, hierdoor zorgen ze ervoor dat de mensen in de Vinex-wijken gebruik kunnen maken van hun eigen station. De wijken zijn vaak verbonden met een snelweg. Hierdoor kunnen mensen snel richting hun bestemming.

Voorzieningen, kantoren en bedrijven

Wonen heeft in de Vinex-wijken de overhand. Wel is er sprake van bedrijven aan de rand van de stad. De bedrijven vinden het belangrijk dat zij op zichtlocaties zijn gevestigd. Dit wel zeggen in de buurt van een snelweg of het station.

Woningen

De meeste woningen lijken wel op elkaar. Als je goed kijkt naar volgorde waarop een Vinex-wijk is opgebouwd is het als volgt: de straat, een parkeerplaats, de stoep, de voortuin, dan de woning, achtertuin en een achterpad. De andere woning is hier direct aan gespiegeld. Dit zorgt ervoor dat de tuinen op elkaar uitkijken. Parkeren Per woning mochten de mensen volgens de Vierde Nota van de Ruimtelijke Ordening maar 1 – 1,5 auto per huis hebben. Dit bleek echter niet voldoende. Hierdoor moeten er nu meer parkeerplaatsen gemaakt worden. Op zich gek, maar niet als je denkt aan de belangrijkste doelstelling van de Vinex-wijken: het terugdringen van de groei van automobiliteit.

Houten-Zuid

Houten-Zuid is een Vinex-locatie. Houten-Zuid bestaat uit zeven wijken: Loerik, Overdam, Hofdstad, Schonauwen, De Hoon, Leebrug en Castellum Houten is bedoeld als groeikern van Utrecht. Uiteindelijk bleek dit niet voldoende en werd Houten-Zuid als Vinex-locatie aangewezen. Houten-Castellum heeft zijn eigen treinstation. Het landschap is zoveel mogelijk bewaard gebleven. Zo zijn er nog oude boerderijen en zijn bestaande wegen omgevormd tot fietspaden. Ook zijn er smalle, dorpse straatjes, ‘waar de auto te gast is’.

Houten-Zuid echt een Vinex-locatie?

Houten-Zuid wordt gerekend onder een echte Vinex-locatie. Er wonen vooral jonge gezinnen. Houten-Zuid heeft verschillende ‘eilanden’ waarop huizen zijn gebouwd. Dit zorgt voor de ruimtelijke sfeer. Daarnaast kijken ook een boel huizen uit op water of deze zijn dicht tegen het water aangebouwd. Daarnaast is er sprake van gestructureerd groen. Al het groen is gepland en daarom zie je overal strakke veldjes en bomenrijen. Als je kijkt naar de infrastructuur kan je wel zeggen dat Houten-Zuid erg centraal ligt. Het ligt dichtbij de snelweg en de locatie is ook omringd door een zogenoemde ‘wijkontsluiting’. Dichtbij het station Houten-Castellum zijn veel kantoren en zij zitten hiermee dus op de zichtlocaties. Ook de volgorde waarom de straten zijn opgebouwd komt overeen met de opbouw van een Vinex-wijk zoals hierboven beschreven. Parkeren kan vaak niet voor de en hiervoor zijn bepaalde centrale parkeerplaatsen aanwezig.