Slag bij Jutland

De Britse slagkruiser "Invincible", die bij de Slag bij Jutland verging

De Slag bij Jutland (31 mei / 1 juni 1916), ook de Slag voor het Skagerrak genoemd, was een grote zeeslag tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) tussen Engelse en Duitse oorlogsschepen. Het was ook de grootste zeeslag uit de hele geschiedenis van de oorlog op zee.

Een toevallige ontmoeting

Dat beide vloten elkaar troffen, was min of meer toevallig. De Duitsers waren met hun voltallige vloot uitgevaren om een kleiner Brits onderdeel, de verkenningseenheid, te onderscheppen en te vernietigen. De Britten hadden er lucht van gekregen dat de Duitsers op zee waren, maar wisten niet met hoeveel schepen. Voor alle zekerheid zetten ze toen ook hun hele vloot in. Verkenning vanuit de lucht was toen nog in een pril stadium en had gefaald. Zo kwam het, dat de twee enorme oorlogsvloten elkaar ter hoogte van het Skagerrak, de zeestraat tussen Noorwegen en Denemarken, op de late middag van 31 mei 1916 plotseling in het oog kregen. Er ontstond een zeeslag, die de hele dag en een deel van de nacht duurde.

Groot Brits overwicht

De Britten waren verre in de meerderheid. Ze hadden ca. 150 schepen waaronder 37 dreadnought-slagschepen en -slagkruisers en de Duitsers ongeveer 100 (waaronder 21 dreadnoughts). Maar het Duitse kanonvuur was superieur. Evenals de granaten. Die boorden zich eerst door het centimeters dikke stalen pantser van de vijandelijke schepen heen om vervolgens in het inwendige van het schip hun verwoestende werk te doen. Want als ze terecht kwamen tussen de daar opgestapelde kardoezen (zakken met kruit), dan begrijp je wel, wat er gebeurde. De Britse granaten daarentegen detoneerden (ontploften) al, als ze de scheepswand raakten, wat meestal niet fataal was. Al spoedig zou blijken, wat hiervan de gevolgen waren.

Het gevecht

Omstreeks half vijf in de middag begon het gevecht. De onderlinge afstand tussen de gevechtslinies varieerde tussen de 9 en 15 kilometer. Het is dus niet zo, zoals wel eens wordt gedacht, dat de schepen vlak tegenover elkaar lagen. Dat was misschien in de tijd van De Ruyter zo, maar nu allang niet meer. Met richtapparatuur werden de granaten als het ware naar het beoogde doel geleid.

De ondergang van de "Indefatigable"

Om 3 minuten over vijf werd de Britse slagkruiser "Indefatigable" getroffen en verdween na enorme explosies in een zwarte rookwolk. Brokstukken werden 300 m hoog de lucht in geslingerd, het schip kapseisde en verdween in de golven, ruim 1000 man met zich mee de diepte insleurend.

De ondergang van de "Queen Mary"

Hetzelfde lot trof om 17.26 uur de Britse slagkruiser "Queen Mary". Het schip brak onder geweldige explosies doormidden, het voorschip verdween in de diepte, het achterschip bleef nog even drijven, tot ook dit door de zee werd verzwolgen. Van de 1266 opvarenden konden slechts 8 overlevenden door Britse torpedoboten uit het water worden gevist.

Maar ook de Duitsers moesten klappen incasseren. Zo werd "Seydlitz" om 17.57 uur in het voorschip getroffen door een torpedo, waardoor het voorste elektriciteitsstation uitviel. De waterdichte schotten bezweken echter niet, zodat het schip slechts geringe slagzij vertoonde. Ook andere Duitse schepen werden getroffen, werden zwaar beschadigd, maar konden het gevecht voortzetten.

De ondergang van de "Invincible"

Om half acht 's avonds trof het noodlot een ander Brits schip, de slagkruiser "Invincible". Een Duitse granaat drong door het pantser tussen de middelste twee geschutstorens, explodeerde binnenin het schip en bracht de daar aanwezige munitie tot ontploffing. Een honderden meters hoge zuil van rook en vuur schoot op uit het schip, dat daarna snel zonk. Meer dan 1000 opvarenden kwamen om; slechts 6 man konden worden gered.

Einde van de slag

Wat de grootste schepen betreft, beperkten de Duitse verliezen zich tot een nieuwe slagkruiser, die zo zwaar was beschadigd, dat hij 's nachts door de eigen bemanning tot zinken moest worden gebracht en een ouder slagschip, dat door een Britse torpedo werd getroffen en met man en muis verging.

Tegen het ochtendkrieken maakten de beide vloten zich van elkaar los en begaven zich naar hun thuishavens, sommige ervan op halve kracht of half onder water, zoals de Duitse slagkruiser "Seydlitz".

Wie won?

Weldra kwam de discussie op gang wie nu had gewonnen. De Duitsers claimden onmiddellijk de zege. Tenslotte hadden zij drie Britse "dreadnoughts" vernietigd en totaal 115.000 ton aan oorlogsschepen. 6700 Britten kwamen bij de zeeslag om. De Duitse verliezen bedroegen 2400 man en 60.000 ton, half zoveel dus. De Duitse kranten schreven dat "de Engelse ratten hun holen hadden verlaten, maar vernietigd werden door Duitse doelmatigheid, heldenmoed en vastberadenheid".