Vulkaan: verschil tussen versies

Uit Wikikids
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
k
(Tekst vervangen door 'Trol')
Regel 1: Regel 1:
−
[[Afbeelding:Augustine_Vulkaan.jpg|right|thumb|Augustine-vulkaan in Alaska (Noord-Amerika).]]
+
Trol
−
 
 
−
'''Vulkanen''' zien er vaak uit als flinke [[berg]]en. Soms stroomt er vuur of [[lava]] uit. Op de top van de berg is een gat, de krater, en daar komt lava uit bij een uitbarsting. Maar vulkanen hoeven lang niet altijd mooie bergen te zijn. Ze kunnen er ook heel anders uitzien: als gewone scheuren in de grond of als ronde [[meer]]tjes met helder water. Eigenlijk is een vulkaan alleen maar een gat of een scheur in de grond, waar gloeiend vloeibaar [[gesteente]] en [[gas]] uitkomt. Dit vloeibare gesteente heet de lava. In de wolken die bij een vulkaanuitbarsting te zien zijn, zitten as en losse stenen die tot heel hoog in de lucht geschoten kunnen worden. Alle lava, as en stenen die eruit komen liggen om het eigenlijke [[krater]]gat heen. Bij elke uitbarsting stapelt de vulkaan dus steeds hoger op. Zo groeit na een tijd een echte berg omhoog. Vroeger deelden mensen vulkanen in drie soorten in: werkende vulkanen, slapende vulkanen en uitgebluste vulkanen.
 
−
 
 
−
==Wat komt er uit een vulkaan?==
 
−
Als een vulkaan uitbarst, borrelt en vliegt er vanuit de krater vanalles omhoog: lava, gloeiende stenen en gloeiende gassen. Wanneer de lava nog binnenin de vulkaan zit heet het magma. Het heet pas lava als het magma er bij een uitbarsting uikomt. De lava is heel heet. Wel 600-1200 graden. Na zo ’n uitbarsting zie je het uitgestoten materiaal op verschillende plekken rond een vulkaan weer terug. Gloeiende stenen vliegen vanuit een krater omhoog en vallen meestal vlak bij de krater weer op de grond. Bij een goede vulkaanuitbarsting kan de lava wel 15 tot 18 kilometer de lucht ingeschoten worden. Weggestroomd materiaal kan lava zijn, maar ook as en kleinere steentjes. De lava stroomt van een vulkaanhelling en koelt af. Soms liggen ze er als gestolde rivieren bij, wel kilometers lang. As en kleinere steentjes vliegen bij een uitbarsting hoog de lucht in. Vulkaanas is erg vruchtbaar, daarom liggen er vaak vlak onder een vulkaan velden waar de boeren allerlei groenten en granen op verbouwen.
 
−
 
 
−
==Wat gebeurt er bij een vulkaan?==
 
−
Magma is een vloeibaar gesteente, dat vanuit de aarde naar boven, dwars door de aardkorst heen komt. Doordat de  aarde er nog op drukt word de kracht onder de grond erg groot, daardoor vermengt zich ook gas met de vloeibare magma. Op dat moment is de kracht zo groot dat de aarde het niet meer houdt en open barst. Dit noemen we een vulkaanuitbarsting of [[eruptie]]. De magma (dat nu dan lava heet), de as en kleinere en grotere stenen worden met zeer grote kracht als het ware uit de aarde gespuugd. De lava loopt dan uit de vulkaan naar beneden en verbrand alles wat hij op zijn pad tegenkomt. Lava is eigenlijk gesmolten gesteente en dus héél heet. Soms wel 1200 graden celcius. Het verwoest huizen en bomen alsof ze er niet staan. Soms kan zo’n uitbarsting wel weken duren en loopt de lava dus ver het land in. Dan is de schade door de vulkaan ook enorm groot.
 
−
 
 
−
==Soorten vulkanen==
 
−
Uit werkende vulkanen komt vaak nog lava en as omhoog. Deze zijn vaak al van verre te zien omdat er een grote rookwolk uit komt. Slapende vulkanen houden zich al jaren of soms wel eeuwenlang rustig. Deze vulkanen hebben in onze geschiedenis al eens of meerdere keren een uitbarsting gehad. Uitgebluste vulkanen hebben in de ons bekende geschiedenis nog geen uitbarsting gehad. Alleen aan de vorm van de berg en het materiaal om de berg weten we dat het een vulkaanuitbarsting is geweest. De meeste vulkanen liggen trouwens heel diep in de oceanen en zijn dan meestal plat en breed van vorm. De grootste nog werkende vulkaan ter wereld ligt in [[Ecuador]] (Zuid-Amerika ). Deze is maar liefst 5897 meter hoog.
 
−
 
 
−
==Slapend of dood?==
 
−
Vulkanen kunnen tussen de uitbarstingen jarenlang en zelfs eeuwenlang slapen. In zo'n rustperiode borrelen soms vulkanische gassen op uit het afkoelende magma onder de vulkaan. Terwijl de gassen door de gesteenten van de berg opstijgen, reageren ze met de mineralen in het gesteente waardoor nieuwe mineralen ontstaan. Die zijn vaak fel gekleurd, met grote kristallen. Eenmaal aan de oppervlakte stijgen de gassen in kalm tempo omhoog in de atmosfeer. De krater die na de laatste uitbarstingen overblijft, begint in de loop der tijd te verweren. Op de nieuwe rotsen verschijnen planten en door uitslijting van wind en water worden de hellingen minder steil. Als de rustperiode tienduizenden jaren aanhoudt, is het soms nauwelijks meer mogelijk in de berg een vulkaan te herkennen. Pas in die fase kan het veilig zijn om aan te nemen dat de vulkaan echt uitgewerkt is.
 
−
 
 
−
==De grote uitbarsting van de Vesuvius==
 
−
De beroemdste uitbarsting aller tijden is waarschijnlijk die van de vulkaan [[Vesuvius]] bij [[Napels]] in [[Italië]], in 79 na Christus. Toen de altijd zo rustige berg op 24 augustus begon te schudden, werden de bewoners van de Romeinse steden [[Pompeï]] en Herculaneum volledig verrast. Hete as regende urenlang op Pompeji neer, tot de stad onder een metersdikke laag bedolven was. Veel mensen ontkwamen, kuchend en strompelend door de duisternis van de aswolk. Iedereen die zich in de stad bevond, werd overvallen door een grote stormvlaag van as en gas (een gloedwolk). De ramp werd precies beschreven door Plinius de Jongere. Hij heeft een brief geschreven naar zijn vriend Tactius, waarop stond hoe de vulkaanuitbarsting eruit zag. De bedolven steden raakten bijna vergeten, tot in de 18e eeuw een begin werd gemaakt met de opgravingen.
 
−
 
 
−
==Een nieuw Pompeii: Sint Pierre==
 
−
Een van de ergste vulkaanrampen van de 2Oe eeuw was op 8 mei 1902 op het Caribische eiland Martinique. Het was Hemelvaartsdag en de meeste inwoners van Sint Pierre besteedden geen aandacht aan de Pelee, de vulkaan die hoog boven hun stad uitkwam. Toen de uitbarsting even voor 8 uur 's ochtends kwam, spuwde de berg een wolk gloeiende gas over het schilderachtige havenstadje uit. Sint Pierre werd met al zijn inwoners overspoeld. Ooggetuigen op schepen in de haven beschreven hoe de wolk alles verschrompelde en verschroeide. Een man zei: "De golf van vuur kwam op ons af en over ons heen als een bliksemflits. Het klonk als duizenden kanonsschoten". Binnen enkele minuten was Sint Pierre verkoold, totaal onherkenbaar. Het enige dat de gruwelijke wolk achterliet was een dunne laag as over de resten. Een paar zeelieden op de schepen overleefden het. De 29.000 inwoners van het stadje waren op twee na allemaal dood.
 
−
 
 
−
== vulkanen die uit barsten ==
 
−
vulkanen die uit barsten zijn erg gevaarlijk (dan heb ik het wel over de as) vulkanen maken ook wel een lava stroom die erg heet is maar is niet gevaarlijk omdat je ervoor kunt vluchten een lava stroom gaat ongeveer 40 tot 50 km per uur. Er zijn ook vulkanen die heel erg gevaarlijk zijn! de vulkanen waar ik het net over had gaat zo: als deze vulkaan uitbarst dan zal er 80% van de mensheid sterven! het zal ook donker en koud worden. Er zijn maar drie vulkanen van dit soort op aarde. Er is verspeld dat er tussen volgend jaar en 10.000 jaar uitzal barsten oppassen dus!
 
−
 
 
−
 
 
−
== geizers ==
 
−
magma zit onder de grond heel erg diep magma is hééééél erg heet ales zal smelten als je er iets in zal gooien.
 
−
Maar magma zorgt ook voor[[geizers]]dat warme water kun je goed gebruiken!Handig hé.
 
−
maar magma zorgt helaas ook voor vulkaan uitbarstingen niet leuk.
 
−
 
 
−
 
 
−
== Externe link ==
 
−
* [http://www.vulkanisme.nl/ www.vulkanisme.nl - vulkanen en vulkaanuitbarstingen]
 
−
* [http://webje-vulkanisme.yurls.net/ Webje vulkanisme]
 
−
* [http://www.vulkanen.nl www.vulkanen.nl]
 
−
 
 
−
==Externe videolinks==
 
−
[http://cgi.omroep.nl/cgi-bin/streams?/teleacnot/beeldbank/20060208_vulkaan01_high.wmv Ontstaan van vulkanen en eilanden]<br>
 
−
[http://cgi.omroep.nl/cgi-bin/streams?/teleacnot/beeldbank/20060208_vulkaan02_high.wmv Vulkanen]
 
−
 
 
−
==Spelletje==
 
−
* [http://www.toporopa.eu/nl/vulkanen_van_europa.html Vulkanen van Europa]
 
−
 
 
−
 
 
−
[[Categorie:Natuurverschijnselen]]
 

Versie van 19 mrt 2014 12:02

Trol

Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "https://wikikids.nl/index.php?title=Vulkaan&oldid=321392"