Vulkaan: verschil tussen versies
| Regel 1: | Regel 1: | ||
| + | |||
| − | Een vulkaan is een vuurspuwende berg, die uit zijn opening (krater) gesteente en as en gloeiende vloeibare massa's (lava) uit het binnenste van de aarde naar buiten slingert. De uitbarsting van een vulkaan noem je eruptie. |
||
| + | Vulkanen |
||
| − | [[Vulkanen]] barsten uit als het hete, gesmolten gesteente uit de aardmantel door de harde aardkorst naar buiten komt. Het gesmolten gesteente heet magma; zo gauw het aan het oppervlak komt wordt het lava genoemd. Elk ogenblik is er wel ergens op het aardoppervlak sprake van vulkanische activiteit en bijna altijd daar waar de [[aardplaten]] op elkaar botsen of juist uit elkaar drijven. |
||
| + | Ik doe mijn spreekbeurt over vulkanen. |
||
| − | Niet alle vulkaanuitbarstingen zijn gevaarlijk. Sommigen zijn eerder spectaculair dan gevaarlijk. Waar platen uit elkaar drijven in plaats van te botsen, spuit het gesmolten gesteente omhoog. Meestal heeft zo'n uitbarsting plaats op de oceaanbodem. |
||
| + | Waarom heb ik dit onderwerp gekozen? |
||
| − | Als aardplaten met elkaar botsen, schuift de ene plaat onder de andere en smelt. Dit gesmolten stuk aardkost breekt uiteindelijk dwars door de bovenliggende plaat en er ontstaat een vulkaan. |
||
| + | Omdat ik meer over vulkanen wou weten en ik heb er zelf ook een gezien. |
||
| + | Waar heb ik de informatie vandaan? |
||
| + | Van de boeken: Vulkanen en Kijklijster vulkanen. |
||
| + | En van internet. |
||
| + | De samenvatting: |
||
| − | Er zijn slapende en actieve vulkanen. Uit sommige actieve vulkanen komt lange tijd achter elkaar magma, maar anderen barsten alleen nu en dan uit. Als ze actief zijn maar niet uitbarsten worden ze slapende vulkanen genoemd. Vulkanen die nooit zijn uitgebarsten worden dood genoemd. Dat betekent dat verwacht wordt dat ze niet meer uit zullen barsten. |
||
| − | Tot de actieve vulkanen die steeds opnieuw tot uitbarsting komen, behoren de [[ Vesuvius]] die ook Pompei verwoeste) en de Etna in Italie, bovendie de Popocatepetl in Mexico en de Foedsjijama in Japan. |
||
| + | 1:Hoe ontstaat een vulkaan? |
||
| − | Vulkaanuitbarstingen kunnen enorme schade veroorzaken, maar de grond die door vulkanische as gevormd wordt, is erg vruchtbaar. Vulkanisch gesteente wordt onder andere in de bouw en in de chemische industrie gebruikt. |
||
| + | Magma is een vloeibare aarde die midden in de wereldbol zit en wel 2500 graden Celsius is. |
||
| + | De magma barst steeds uit, als dat opdroogt is het heel hard. |
||
| + | Als de magma heel veel uit barst dan ontstaat er een berg. |
||
| + | Als er binnenin veel magma is gespaard, dan moet het er uit want magma heeft heel veel energie. |
||
| + | Dan gaat die magma door de berg heen naar boven, meestal maakt de magma meer gangetjes bijvoorbeeld opzij. |
||
| + | Dan komt er een uitbarsting. |
||
| + | Bij de uitbarsting komen er meestal ook steentjes, as en gas mee in plaats van alleen maar lava. |
||
| + | 2: De soorten vulkanen. |
||
| − | bron: Lannoo's jeugdencyclopedie 1975, Encyclopedie van vragen en antwoorden, 1000 vragen en antwoorden |
||
| + | Op de wereld zijn veel soorten vulkanen. |
||
| + | De vorm van de vulkaan is afhankelijk van de samenstelling van het magma en van de plaats waar dit naar buiten stroomt. |
||
| + | Zo zorgt de dikke lava voor een hoge berg omdat de dikke lava op een hoop blijft, dunne lava zorgt voor een platte berg omdat de dunne lava weg loopt. |
||
| + | Er zijn ook onderwater vulkanen, Kraters meren, vulkanische eilanden bijv. Krakatau in Indonesië en vulkanen op andere planeten. |
||
| + | Grote vulkanen zijn op Mars, de maan van Jupiter , de Maan van de Aarde en op Venus. |
||
| − | De tekst hieronder komt van het artikel Vulkanen. Dit artikel zal verwijderd worden. De tekst hieronder moet nog worden samengevoegd met de tekst hierboven. Dit mag je zelf doen. |
||
| ⚫ | |||
| + | Een slapende vulkaan is een vulkaan die jaren of eeuwen niet uitgebarsten is. |
||
| − | Vulkanen zien er vaak uit als flinke [[berg]]en. Soms stroomt er vuur of [[lava]] uit, met veel [[wolk]]en eromheen . Op de top van de berg is een gat, de krater, en daar komt lava uit bij een uitbarsting . Dan is dat een werkende vulkaan. Maar vulkanen hoeven lang niet altijd mooie bergen te zijn . Ze kunnen er ook heel anders uitzien: als gewone scheuren in de grond of als ronde [[meer]]tjes met helder water . Eigenlijk is een vulkaan alleen maar een gat of een scheur in de grond, waar gloeiend vloeibaar [[gesteente]] en [[gas]] uitkomt. Dit vloeibare gesteente heet de lava. In de wolken die bij een vulkaanuitbarsting te zien zijn, zitten as en losse stenen die tot heel hoog in de lucht geschoten kunnen worden. Alle lava, as en stenen die eruit komen liggen om het eigenlijke [[krater]]gat heen en een vulkaan stapelt steeds hoger op. Zo groeit na een tijd een echte berg omhoog. Vroeger deelde mensen vulkanen in drie soorten in: werkende vulkanen, slapende vulkanen en uitgebluste vulkanen. |
||
| + | En mensen weten niet of zij nog tot uitbarsting komt. |
||
| + | Een dode vulkaan is een vulkaan die niet is uitgebarsten in de tijd dan wij leven. |
||
| + | Een actieve vulkaan is een vulkaan die de hele tijd borrelt en waar rook uit komt. |
||
| − | + | 4: Waar komt de naam vulkaan vandaan? |
|
| − | Als een vulkaan uitbarst, borrelt en vliegt er vanuit de krater alles omhoog: lava gloeiende stenen en gloeiende gassen. Magma zit in de krater en het heet lava als het eruit stroomt. Het is heel heet wel 600-1200 graden. Na zo ’n uitbarsting zie je dat materiaal op verschillende plekken rond een vulkaan weer terug. Gloeiende stenen vliegen vanuit een krater omhoog en vallen meestal vlak bij de krater weer op de grond. Bij een goede vulkaanuitbarsting kan de lava wel 15 tot 18 kilometer de lucht ingeschoten worden. Weggestroomd materiaal kan lava zijn, maar ook as en kleinere steentjes. De lava stroomt van een vulkaanhelling en koelt af. Soms liggen ze er als gestolde rivieren bij, wel kilometers lang. As en kleinere steentjes vliegen bij een uitbarsting hoog de lucht in. Vulkaanas is erg vruchtbaar, daarom liggen er vaak vlak onder een vulkaan velden waar de boeren allerlei groenten en granen op verbouwen. |
||
| + | Het woord ‘vulkaan’ komt van de ‘Romeinse god van het vuur’ Vulcanus. |
||
| − | ==Wat gebeurt er bij een vulkaan?== |
||
| + | Hij was een hele goede smid, die van metaal slaven maakte, die net echte mensen leken. |
||
| − | Magma is een vloeibaar gesteente, dat vanuit de aarde naar boven, dwars door de aardkorst heen komt. Doordat de aarde er nog op drukt word de kracht onder de grond erg groot, daardoor vermengt zich ook gas met de vloeibare magma. Op dat moment is de kracht zo groot dat de aarde het niet meer houdt en barst dan open. Dit noemen we een vulkaan uitbarsting. De magma (wat nu dan lava heet), de as en kleinere en grotere stenen worden met zeer grote kracht eigenlijk uit de aarde gespuugd. De lava loopt dan uit de vulkaan naar beneden en verbrand alles wat hij tegen het lijf loopt. Lava is eigenlijk gesmolten gesteente en dus heeeeeeeeeeeeeeeel heet. Het verwoest huizen en bomen alsof ze er niet staan. Soms kan zo’n uitbarsting wel weken duren en loopt de lava dus ver het land in. En is de schade door de vulkaan ook enorm groot. |
||
| + | In de middeleeuwen geloofden de mensen dat de god Vulcanus diep in de aarde woonde en dat de lava, rook en vuur uit zijn werkplaats kwam. |
||
| + | Zo een borrelende berg noemden zij een Vulkaan. |
||
| + | 5: De beroemdste uitbarsting ter wereld. |
||
| − | ==Soorten vulkanen== |
||
| − | Uit werkende vulkanen komt vaak nog lava en as omhoog. Deze zijn vaak al van verre te zien omdat er een grote rookwolk uit komt. Slapende vulkanen houden zich al jaren of soms wel eeuwenlang rustig. Deze vulkanen hebben in onze geschiedenis al eens of meerdere keren een uitbarsting gehad. Uitgebluste vulkanen hebben in de ons bekende geschiedenis nog geen uitbarsting gehad . Alleen aan de vorm van de berg en het materiaal om de berg weten we dat het een vulkaan uitbarsting is geweest. De meeste vulkanen liggen trouwens heel diep in de oceanen en zijn dan meestal plat en breed van vorm. De grootste nog werkende vulkaan ter wereld ligt in Ecuador (zuid Amerika ). Deze is maar liefst 5897 meter hoog. |
||
| + | De beroemdste uitbarsting heeft de vulkaan Vesuvius getroffen in 79 na Christus bij Napels in Italië. |
||
| ⚫ | |||
| + | Door de uitbarsting zijn de Romeinse steden Pompeji en Herculaneum onder de lava, as en stenen bedekt. |
||
| − | Vulkanen kunnen tussen de uitbarstingen jarenlang en zelfs eeuwenlang slapen. In zo'n rustperiode borrelen soms vulkanische gassen op uit het afkoelende magma onder de vulkaan. Terwijl de gassen door de gesteenten van de berg opstijgen, reageren ze met de mineralen in het gesteente waardoor nieuwe mineralen ontstaan. Die zijn vaak fel gekleurd, met grote kristallen. Eenmaal aan de oppervlakte stijgen de gassen in kalm tempo omhoog in de atmosfeer. De krater die na de laatste uitbarstingen overblijft, begint in de loop der tijd te verweren. Op de nieuwe rotsen verschijnen planten en door uitslijting van wind en water worden de hellingen minder steil. Als de rustperiode tienduizenden jaren aanhoudt, is het soms nauwelijks meer mogelijk in de berg een vulkaan te herkennen. Pas in die fase kan het veilig zijn om aan te nemen dat de vulkaan echt uitgewerkt is. |
||
| + | Er zijn meer dan 2000 mensen gedood, in hun huis of toen ze op de vlucht rende. |
||
| + | In de 20ste eeuw is veel opgegraven, veel gebouwen zijn onder de as en de lava tevoorschijn gekomen. |
||
| + | Anderen bekende uitbarstingen waren: |
||
| + | In 1815 op het Indonesische eiland Sumbawa, door de uitbarsting van de vulkaan Tambora zijn er z’n 90.000 mensen gedood. |
||
| + | In 1902 is de vulkaan Peleé uitgebarsten op het Caribische eiland Martinique. |
||
| + | Er zijn alle 30.000 inwoners gedood. |
||
| + | 6: De grootste vulkanen. |
||
| − | ==De grote uitbarsting van de Vesuvius== |
||
| − | De beroemdste uitbarsting aller tijden is waarschijnlijk die Vesuvius, bij Napels in Italie, in 79 na Christus. Toen de altijd zo rustige berg op 24 augustus begon te schudden, werden de bewoners van de Romeinse steden Pompeji en Herculaneum volledig verrast. Hete as regende urenlang op Pompeji neer, tot de stad onder een metersdikke laag bedolven was. Veel mensen ontkwamen, kuchend en strompelend door de duisternis van de aswolk. Iedereen die zich in de stad was, werden overvallen door een grote stormvlaag van as en gas (een gloedwolk). De ramp werd precies beschreven door Plinius de Jongere. Hij heeft een brief geschreven naar zijn vriend Tactius , waarop stond hoe de vulkaan uitbarsting eruit zag. De bedolven steden raakten bijna vergeten, tot in de 18e eeuw een begin werd gemaakt met de opgravingen. |
||
| + | De grootste vulkaan van de hele wereld is Llullaillaco, die ligt op de grens van Chile en Argetinië. |
||
| − | ==Een nieuw Pompeji: Sint Pierre== |
||
| + | Hij is 6723 m. hoog hij is actief en is laatst uitgebarsten in 1877. |
||
| − | Een van de ergste vulkaanrampen van de 2Oe eeuw was op 8 mei 1902 op het Caribisch eiland Martinique. Het was Hemelvaartsdag en de meeste inwoners van Sint Pierre besteedden geen aandacht aan de Pelee, de vulkaan die hoog boven hun stad uitkwam. Toen de uitbarsting kwam, even voor 8 uur 's morgens, spuwde de berg een wolk gloeiend gas over het schilderachtige havenstadje uit. Sint Pierre werd met al zijn bewoners overspoeld. Ooggetuigen op schepen in de haven beschreven hoe de wolk alles verschrompelde en verschroeide. Een man zei: "De golf van vuur kwam op ons toe en over ons heen als een bliksemflits. Het klonk als duizend kanonschoten" Binnen enkele minuten was Sint Pierre verkoold, totaal onherkenbaar. Het enige dat de gruwelijke wolk achterliet was een dunne laag as over de resten. Een paar zeelieden op de schepen overleefden het; de 29.000 inwoners van het stadje waren op twee na allemaal dood. |
||
| + | Ojos del Salado is eigenlijk de grootste vulkaan hij is 6885 m. hoog en ligt in Argentinië, maar hij is niet actief. |
||
| + | De grootste in Europa is Etna hij ligt op het eiland Sicilië dat bij Italië hoort. |
||
| + | Hij is 3323 m. hoog hij is actief en is laatst uitgebarsten in 1991. |
||
| + | Vragen: |
||
| − | [[Categorie:Natuurverschijnselen]] |
||
| + | |||
| + | 1. Hoe ontstaat een vulkaan? |
||
| + | 2. Waar komt de naam vulkaan vandaan? |
||
| + | 3. Wat zijn de beroemdste uitbarstingen ter wereld? |
||
| + | |||
| + | Antwoorden: |
||
| + | 1. Door dar de magma steeds uitbarst en dan droogt de magma op en komt er een berg. |
||
| + | 2. Van de ‘Romeinse god van het vuur’ Vulcanus. |
||
| + | 3. In Pompeij, Herculaneum, Sumbawa en Matinique. |
||
Versie van 14 mrt 2007 15:48
Vulkanen
Ik doe mijn spreekbeurt over vulkanen. Waarom heb ik dit onderwerp gekozen? Omdat ik meer over vulkanen wou weten en ik heb er zelf ook een gezien. Waar heb ik de informatie vandaan? Van de boeken: Vulkanen en Kijklijster vulkanen. En van internet.
De samenvatting:
1:Hoe ontstaat een vulkaan?
Magma is een vloeibare aarde die midden in de wereldbol zit en wel 2500 graden Celsius is. De magma barst steeds uit, als dat opdroogt is het heel hard. Als de magma heel veel uit barst dan ontstaat er een berg. Als er binnenin veel magma is gespaard, dan moet het er uit want magma heeft heel veel energie. Dan gaat die magma door de berg heen naar boven, meestal maakt de magma meer gangetjes bijvoorbeeld opzij. Dan komt er een uitbarsting. Bij de uitbarsting komen er meestal ook steentjes, as en gas mee in plaats van alleen maar lava.
2: De soorten vulkanen.
Op de wereld zijn veel soorten vulkanen. De vorm van de vulkaan is afhankelijk van de samenstelling van het magma en van de plaats waar dit naar buiten stroomt. Zo zorgt de dikke lava voor een hoge berg omdat de dikke lava op een hoop blijft, dunne lava zorgt voor een platte berg omdat de dunne lava weg loopt. Er zijn ook onderwater vulkanen, Kraters meren, vulkanische eilanden bijv. Krakatau in Indonesië en vulkanen op andere planeten. Grote vulkanen zijn op Mars, de maan van Jupiter , de Maan van de Aarde en op Venus.
3:Slapend, dood of actief.
Een slapende vulkaan is een vulkaan die jaren of eeuwen niet uitgebarsten is. En mensen weten niet of zij nog tot uitbarsting komt. Een dode vulkaan is een vulkaan die niet is uitgebarsten in de tijd dan wij leven. Een actieve vulkaan is een vulkaan die de hele tijd borrelt en waar rook uit komt.
4: Waar komt de naam vulkaan vandaan?
Het woord ‘vulkaan’ komt van de ‘Romeinse god van het vuur’ Vulcanus. Hij was een hele goede smid, die van metaal slaven maakte, die net echte mensen leken. In de middeleeuwen geloofden de mensen dat de god Vulcanus diep in de aarde woonde en dat de lava, rook en vuur uit zijn werkplaats kwam. Zo een borrelende berg noemden zij een Vulkaan.
5: De beroemdste uitbarsting ter wereld.
De beroemdste uitbarsting heeft de vulkaan Vesuvius getroffen in 79 na Christus bij Napels in Italië. Door de uitbarsting zijn de Romeinse steden Pompeji en Herculaneum onder de lava, as en stenen bedekt. Er zijn meer dan 2000 mensen gedood, in hun huis of toen ze op de vlucht rende. In de 20ste eeuw is veel opgegraven, veel gebouwen zijn onder de as en de lava tevoorschijn gekomen. Anderen bekende uitbarstingen waren: In 1815 op het Indonesische eiland Sumbawa, door de uitbarsting van de vulkaan Tambora zijn er z’n 90.000 mensen gedood. In 1902 is de vulkaan Peleé uitgebarsten op het Caribische eiland Martinique. Er zijn alle 30.000 inwoners gedood.
6: De grootste vulkanen.
De grootste vulkaan van de hele wereld is Llullaillaco, die ligt op de grens van Chile en Argetinië. Hij is 6723 m. hoog hij is actief en is laatst uitgebarsten in 1877. Ojos del Salado is eigenlijk de grootste vulkaan hij is 6885 m. hoog en ligt in Argentinië, maar hij is niet actief. De grootste in Europa is Etna hij ligt op het eiland Sicilië dat bij Italië hoort. Hij is 3323 m. hoog hij is actief en is laatst uitgebarsten in 1991.
Vragen:
1. Hoe ontstaat een vulkaan? 2. Waar komt de naam vulkaan vandaan? 3. Wat zijn de beroemdste uitbarstingen ter wereld?
Antwoorden: 1. Door dar de magma steeds uitbarst en dan droogt de magma op en komt er een berg. 2. Van de ‘Romeinse god van het vuur’ Vulcanus. 3. In Pompeij, Herculaneum, Sumbawa en Matinique.