Droom

Schilderij: A Dream of a Girl Before a Sunrise door Karl Brjoellov

Een droom is een opeenvolging van beelden, geluiden, gevoelens en gedachten tijdens je slaap. Deze beelden komen er door activering in verschillende delen in de hersenen tijdens het slapen. Het is nooit helemaal duidelijk gemaakt wat het precies is, niemand weet de weg, maar iedereen komt in de droomwereld. Eigenlijk is ons hoofd tijdens het dromen net een grote speelfilm. De wetenschap die zich bezighoudt met het bestuderen en interpreteren van dromen heet oneirologie.

Iedereen droomt en sommige mensen kunnen hun dromen ook gemakkelijk onthouden. Voor mensen kunnen dromen voelen als een soort tweede wereld. In dromen wordt vaak verwerkt wat iemand die dag heeft meegemaakt.

Geschiedenis

Al 3000 jaar geleden waren mensen al aan het nadenken over de betekenis van dromen. Dromen hadden volgens de volkeren in die tijd een voorspelende betekenis. In religies (zoals het christendom, islam, boeddhisme) waren dromen een belangrijk onderdeel. Dromen hadden volgens hen uit die tijd betekenis als boodschap van God/van de Goden. De Egyptenaren, ook zo'n 3000 jaar geleden, begonnen symbolen van dromen te registreren en over de betekenis na te denken. Dit was het eerste volk waar geschrifte van gevonden zijn, waaruit blijkt dat ze dromen serieus namen. Zij dachten dat dromen een directe verbinding is met de godenwereld. Ze ontwierpen zelfs tempels die gericht waren op het opwekken van dromen. De Egyptenaren legden hun dromen vast in hiërogliefen. Mensen met bijzondere levendige dromen werden hier als bijzonder bestempeld.

Aristoteles is een filosoof en dacht ruim 2000 jaar geleden ook na over dromen. Hij beschouwde dromen meestal niet als verbinding met god maar zag verbanden tussen dromen en herinneringen aan gebeurtenissen in het dagelijks leven van de dromer. Ook schreef Aristoteles over dromen die worden veroorzaakt door menselijke zintuigen. Als iemand het tijdens het slapen bijvoorbeeld erg warm krijgt, kan hij of zij gaan dromen van hitte of vuur.

Later, vanaf de 19e eeuw, begonnen filosofen en psychologen als Sigmund Freud er ook over na te denken. In veel culturen hebben dromen een voorspellende betekenis, een betekenis in de zin van een boodschap van God/van goden, of als als echte reizen in andere werelden. Hiervoor is echter geen bewijs gevonden.

Stadia

Gemiddelde slaapcyclus

Iedereen droomt en komt tijdens het dromen vier tot vijf keer in de REM-slaap terecht. REM staat voor 'Rapid Eye Movement' ([[Nederlands: snelleoogbeweging) en dit betekent eigenlijk dat de ogen dan heen en weer bewegen tijdens de slaap, terwijl het lichaam stilligt. Tijdens deze REM-slaap wordt er gedroomd, waarna de dromer weer ontwaakt. Soms kan iemand die vlak na de REM-slaap ontwaakt zich zijn dromen herinneren.

Tijdens de slaap zijn er verschillende stadia. In alle stadia kan er gedroomd worden.

• stadium 1 (doezelen): je bent nog wakker, je wordt rustig en je benen worden zwaar en slap, je ogen draaien langzaam rondjes.
• Stadium 2 (lichte slaap): je droomt nog niet, je ogen draaien geen rondjes, je lichaamstemperatuur daalt, je hartslag daalt, dit duurt ongeveer een half uur.
• stadium 3 (diepe slaap): je slaapt, als iemand je nu wakker maakt, kost dat moeite, dit duurt ongeveer een uur.
• stadium 4 (REM-slaap): je ogen bewegen in dit stadium heel snel heen en weer (Rapid Eye Movement). Je hersenen zijn erg actief en bijna net zo actief als overdag. Niet ons hele brein wordt wakker tijdens de REM-slaap maar een klein deel, daardoor bewegen we niet tijdens het slapen. Alles wat we tijdens het dromen meemaken, heeft geen effect op onze lichaamshouding tijdens het slapen. Eerst dachten wetenschappers dat dromen alleen in dit stadium kan plaatsvinden, maar dat is niet zo. Dromen worden wel beter onthouden als de proefpersoon in de REM-slaap gewekt wordt. Na elke REM-slaapfase ontwaak je soms kort (vaak onbewust) en begint de hele slaapcyclus van lichte slaap naar diepe slaap, naar droomslaap, weer van voren af aan tot het tijd is om te ontwaken (zie afbeelding).

Zo komt het dat iemand ongeveer vijf dromen in één nacht heeft, hoewel de meeste mensen ze snel weer vergeten.

Onthouden

Voor het opslaan van herinneren hebben de hersenen een kortetermijngeheugen en een langetermijngeheugen. Tijdens het dromen werkt maar een klein deel van de hersenen. Het deel dat verantwoordelijk is voor de opslag van gegevens, het kortetermijngeheugen, zou bijna niet of helemaal niet werken tijdens het dromen. We kunnen ons om die reden de droom maar heel even herinneren, of vaak helemaal niet meer.

Geheugen

Als iemand de dromen toch zou willen willen onthouden, dan is het van belang dat het droombewustzijn (het onthouden van dromen) wordt verbeterd. De beste tijd om dromen te herinneren zou in de eerste 90 seconden zijn nadat iemand wakker is geworden, voordat de herinnering verdwijnt. Het zou bevorderend zijn voor het droomgeheugen om het lichaam in precies dezelfde positie te houden als bij het ontwaken. Hierna is het van belang om – na twee minuten te hebben nagedacht – de volgorde, beelden en gevoelens van de droom op te schrijven. Het bijhouden van een dromendagboek kan hierbij helpen, waarin iemand de datum, een bijzondere gebeurtenis van de dag, een vraag over de droom en zoveel mogelijk van de droom kan opschrijven. Het geeft niet als iemand niet veel onthouden heeft, want veel oefenen helpt beter bij het onthouden van de dromen.