Feminisme

Florence Nightingale

Feminisme

Het woord feminisme – uit het Frans féminisme, van het Latijnse woord femina = vrouw – is een verzameling van politieke en maatschappelijke bewegingen of stromingen.

Een feminist is iemand die opkomt voor vrouwenbelangen en streeft naar gelijke behandeling tussen mannen en vrouwen op economisch, politiek, sociaal en persoonlijk vlak.

Belangrijke vrouwen binnen het Nederlandse feminisme zijn Aletta Jacobs, Henriëtte van der Mey en Wilhelmina Drucker. In de 19e eeuw werd Florence Nightingale een van de belangrijkste voorvechters van het doorbreken van de rollenpatronen tussen man en vrouw door in de Krimoorlog te zorgen voor een nieuwe organisatie rond de verpleging van gewonde soldaten. Rond de jaren 60 en 70 van de 20e eeuw kwam hier de beweging van de "Dolle Mina's" uit voort.

Algemeen

Al eeuwenlang worden vrouwen op een andere manier beoordeeld, gewaardeerd en behandeld door mannen. Dit is terug te zien in: het onderwijs, salaris, eigendom, vererving, seksualiteit, deelname aan het openbare leven en kiesrecht. Vrouwen werden gezien als “anders” en daarom kregen zij een andere rol en plaats in de maatschappij dan mannen.

Om maar een aantal voorbeelden te noemen:

Vrouwen werden in landen op grond van wetten of gewoonten eeuwen lang niet toegelaten tot school of universiteit, tot ambachtelijke beroepen of tot de politiek of openbaar bestuur. Ook kon een vrouw niet zonder een man bepaalde dingen kopen, zoals een huis. Vererving liep via de mannelijke lijn, waardoor vrouwen en dochters vrijwel niets kregen bij het overlijden van hun man of vader.

Het werk dat vrouwen deden werd vaak niet beschouwd als werk, en zelden beloond.

Niet zo lang geleden, in de jaren zestig van de twintigste eeuw, was het in Nederland zelfs nog gebruikelijk dat vrouwen automatisch hun baan verliezen, zodra zij trouwen. Voor vrouwelijke ambtenaren was dit zelfs wettelijk vastgelegd.

In de jaren 80 van de vorige eeuw hadden vrouwen in Europa aanzienlijk minder rechten dan mannen. Sociale zekerheid was er niet. Ook was geweldpleging, zoals verkrachting, niet strafbaar wanneer dit door de echtgenoot gebeurde en bestond er voor vrouwen nog geen recht op gelijke lonen aan die van mannen

Aletta Jacobs en het feminisme in Nederland

In 1871 is Aletta Jacobs een van de eerste vrouwen in Nederland die wordt toegelaten tot de ‘Hoogere Burgerschool’. En in 1878 was zij de eerste vrouwelijke Nederlandse arts. Er is zelfs nog bewijs dat Aletta Jacobs toestemming aan minister Thorbecke vroeg om aan de universiteit te mogen studeren. Dit is in het Algemeen Rijksarchief te zien. Ook is daar te zien wat het antwoord van de minister was, dat niet eens aan Aletta Jacobs was gericht, maar aan haar vader. In de kranten werd ze bespot, omdat zij een vrouwelijke arts was. In deze tijd was dat zó gek, dat zelfs haar broer haar voor dood verklaarde!

Algemeen vrouwenkiesrecht

Aan het begin van de twintigste eeuw waren vrouwen – net als meeste mannen – uitgesloten van het kiesrecht. Dit had oorspronkelijk te maken met een loongrens die bepaalde of je mocht stemmen. Aletta Jacobs was arts, voldeed daarmee aan de loongrens, en mocht dus stemmen. Met twee vriendinnen heeft zij toen een poging gedaan om te gaan stemmen en had dit goed voorbereid. Pas nadat zij hadden geprobeerd te stemmen, kwam er een verbod voor vrouwen om te stemmen. Dit is toen in artikel 80 van de Grondwet opgenomen.

Aletta Jacobs was voorzitter van de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht en bezocht allerlei internationale vrouwenbijeenkomsten over de hele wereld. Door haar harde werken is onder andere in 1917 het actief kiesrecht voor mannen en het passief kiesrecht voor vrouwen ingevoerd. In 1919 kregen ook vrouwen actief kiesrecht. Uiteindelijk werd pas in 1922 het algemeen kiesrecht in de Grondwet officieel opgenomen.

Feminisme als beweging

Het feminisme heeft drie algemeen erkende golven:

Eerste feministische golf: (Circa 1850 tot 1940)

Aan het eind van de 19e eeuw, begin 20e eeuw, werd in Nederland vooral gestreden voor het vrouwenkiesrecht, met onder anderen Wilhelmina Drucker. In België was dit Marie Popelin. In het Verenigd Koninkrijk waren de suffragettes met hun ‘temperence movement’ vooral belangrijk.

Tweede feministische golf: (1960-1985)

Vanaf de jaren 60 van de 20e eeuw werd door vrouwen vooral gestreden voor seksuele en financiële mogelijkheden voor vrouwen.

Kritiek: Op de tweede feministische golf kwam veel kritiek. Klachten van vrouwen werden bijvoorbeeld als ‘gezeur’ en ‘vaag’ gezien. Dit werd vervolgens met medicijnen onderdrukt. Verhalen over mishandeling, verkrachting of ander (seksueel) geweld werden niet serieus genomen. Er werd vaak gezegd dat “de vrouw het zelf had uitgelokt, of overdreef”.

In Nederland waren belangrijke actiepunten o.a.:

·        Vrouwen beslissen zelf over abortus.

·        Gelijke beloning voor gelijk werk.

·        Alle beroepen en opleidingen moeten door vrouwen gedaan kunnen worden.

·        Er moet een gelijke verdeling van huwelijks- en goederengemeenschap bij echtscheiding komen.

·        De rol van vrouwen in de geschiedenis moeten meer belicht worden.

·        Vrouwenmishandeling en seksueel geweld moet uitgebannen worden en strafbaar worden gesteld.

Derde feministische golf: vanaf 1990

Vanaf de jaren 90 van de 20e eeuw kwamen er steeds meer stromingen op, die zich benoemden tot de derde feministische golf. Er ontstonden nieuwe vormen van feminisme.

In oktober 2017 is de #MeToo beweging gestart. Dit kan worden gezien als een vierde feministische golf, waarin vrouwen niet langer door mannen seksueel geïntimideerd kunnen worden. Seksueel misbruik van vrouwen (en ook mannen) wordt meer dan ooit een maatschappelijk debat.

Deze beweging heeft een aanzienlijke aanhang, omdat op 15 oktober 2017 al 200.000 keer de hashtag #MeToo was gebruikt. Binnen 24 uur werd dit zelfs door meer dan 4,7 miljoen mensen in 12 miljoen posts gebruikt.

Door het strijden om gelijkheid tussen man en vrouw, zijn ook langzaam LGBT gemeenschappen tot stand gekomen, waardoor mensenrechten in de wereld steeds belangrijker worden.

Videoclip

• Florence Nightingale als grondlegger van de Verpleegkunde

Dit artikel is een beginnetje. Je wordt uitgenodigd op bewerk te klikken om dit artikel aan te vullen. Meer informatie over dit onderwerp vind je hier: Tekst: Wikipedia • NPO Kennis • Google Afbeeldingen: Wikimedia Commons (oud) • WikiKids Beeldbank Clipjes: Schooltv • Beeld & Geluid • YouTube

Dit artikel is een beginnetje. Maak een account aan en help mee!