Brontekst bekijken van Hawaï

{{zie artikel|Dit artikel gaat over de [[staat]]/eilandengroep Hawaï. Wil je informatie vinden over het eiland dat Hawaï heet? Klik dan [[Hawaii Island|hier]]!}}
{{Hawaii}}
[[Bestand:Four Seasons Hualalai pool at sunset.jpg|300px|right|miniatuur|[[Zonsondergang]] in Hawaï]]
[[Bestand:Maui coast.jpg|400px|right|miniatuur|De [[kust]] van het Hawaïaanse [[eiland]] [[Maui]]]]
[[Bestand:Rainbow over palms at Big Island of Hawaii.jpg|400px|right|miniatuur|[[Palmboom|Palmbomen]] in Hawaï]]
[[Bestand:Hula Kahiko Hawaii Volcanoes National Park 02.jpg|400px|right|miniatuur|[[Hula]]-danseressen in Hawaï]]
[[Bestand:Taro burger.jpg|400px|right|miniatuur|Een [[hawaïburger]]]]
[[Bestand:Honolulu01.JPG|400px|right|miniatuur|De [[skyline]] van [[Honolulu]], de grootste stad en hoofdstad van Hawaï]]
[[Bestand:Royal Hawaiian.jpg|400px|right|miniatuur|Een hotel in [[Honolulu]], Hawaï]]

'''Hawaï''' (Engels: ''Hawaii'') is de 50e staat van de [[Verenigde Staten van Amerika]] en bestaat ook als enige uit alleen maar eilanden.
De eilanden zijn gelegen in het midden van de [[Grote Oceaan]] en de hoofdstad is [[Honolulu]].
In totaal had Hawaï 1.288.200 inwoners in het jaar [[2009]].
Geografisch ligt Hawaï ten zuidwesten van de VS, ten zuidoosten van [[Japan]] en ten noordoosten van [[Australië (land)|Australië]].

Hawaï behoort tot één van de kleinste staten van de hele VS.
De grootste stad hier is ook Honolulu dat gelegen is op het eiland [[Oahu]].
Oorspronkelijk waren hier vroeger erg veel vulkanen.
Daarom is een groot deel van de eilanden ook vruchtbaar.
Hawaï is bekend als een populaire vakantiebestemming met prachtige stranden en dure hotels.

Het militaire leger van de VS heeft hier een grote vestiging.
De officiële talen hier zijn [[Engels]] (van de hele VS) en [[Hawaïaans]] (de lokale taal van Hawaï).
Een leuk weetje over Hawaï is dat een Amerikaanse president, namelijk [[Barack Obama]], hier een groot deel van zijn leven heeft doorgebracht. Hij was hier namelijk geboren, maar etnisch is hij niet echt Hawaïaans.

== Symbolen ==
De symbolen van Hawaï zijn:

* Voedsel: [[Kokosnoot]]-[[muffin]]s, [[hawaïburger]]s
* Vis: [[Rif-trekkervis]]
* Bloem: [[Hawaïaanse hibiscus]]
* Zoogdier: [[Bultrug]]
* Reptiel: [[Gouden dag-gekko]]
* Boom: [[Kaarsen-notenboom]]
* Steen: [[Zwart koraal]]
* Slogan: ''De eilanden van Aloha''
* Bodem: [[Hilo-bodem]]
* Lied: [[Hawaiʻi Ponoʻi]]
* Sport: [[Surfen (op de zee)|Surfen]], [[outrigger kanoën]]
* Tartan: [[Hawaïaanse tartan]]
* Kleding: [[Hula-rokje]], [[hawaïhemd]]
* Dans: [[Hula]]

== Geografie & Klimaat ==
Heel Hawaï bestaat uit 137 verschillende eilanden.
Allemaal bij elkaar noem je zoiets een [[archipel]].
De Hawaïaanse archipel van 137 eilanden heeft slechts 8 belangrijke eilanden: [[Hawaii Island]], [[Maui]], [[Kahoolawe]], [[Lanai]], [[Molokai]], [[Oahu]], [[Kauai]] en [[Niihau]].
Hawaï Island is het grootste eiland, maar het meest dichtbevolkte eiland is Oahu.

Oahu is het meest dichtbevolkt, omdat daar de hoofdstad/grootste stad van Hawaï (Honolulu) ligt.
[[Alaska]] en Hawaï zijn de westelijkste staten van de VS.
Het hoogste punt oftewel de hoogste berg van Hawaï is de [[Mauna Kea]] met 4205 meter.
Eigenlijk is deze berg hoger dan de [[Mount Everest]], maar een groot deel van de Mauna Kea ligt onder de zeespiegel.

Er komen vaak natuurrampen voor in Hawaï.
Voorbeelden zijn uitbarstingen van vulkanen, orkanen of tsunami's.
Omdat Hawaï heel ver is gelegen van de rest van de wereld, zijn er verschillende soorten dieren die nergens voorkomen.
Vissen, zoogdieren en vogels vormen de belangrijkste soorten dieren rond en op de eilanden.

Sommige dieren zijn zelfs bedreigde diersoorten.
Het klimaat is hier lekker warm en tropisch.
Daarom komen hier ook veel palmbomen voor en schijnt de zon volop.
Er zijn hier heel veel stranden en vaak liggen die vol met toeristen die aan het zonnen zijn.
Hoewel Hawaï niet zo groot is, heeft het wel twee nationale parken.

Die heten [[Haleakala National Park]] (gelegen op het eiland Maui) en [[Hawaii Volcanoes National Park]] (gelegen op Hawaii Island).
Continentaal is Hawaï gelegen in [[Oceanië]] net zoals de landen Australië, [[Nieuw-Zeeland]] en [[Fiji]].
Zonsondergang in Hawaï is heel erg mooi, daarom maken toeristen er heel erg graag foto's van.
Vooral op Hawaï Island is de zonsondergang extra mooi.
De gemiddelde temperatuur van Hawaï is ongeveer 24 graden.

== Geschiedenis ==
=== Begin-geschiedenis ===
De geschiedenis van Hawaï begint met de ontdekking door de [[Polynesië]]rs.
Zij kwamen oorspronkelijk uit de [[Salomonseilanden]], [[Nauru]], [[Tonga]] enzovoort.
Het was een volk dat ervaren over zee voer.
De Polynesiërs kenden vele andere volken en handelden ook veel.
Op een dag kwamen ze aan op de Hawaïaanse eilanden.

Het land was hier vruchtbaar en er was genoeg eten te vinden.
Daarom gingen ze hier zich vestigen.
Deze Polynesiërs verlieten hun eigen land en vergaten het trouwens ook nog.
Vanaf toen ontwikkelde hier zich een nieuw volk, namelijk de Hawaïanen.
Hun cultuur werd ook prachtig.

Elk eiland van Hawaï (behalve Kahoolawe) werd bestuurd door een bepaald stamhoofd.
Die werd beschouwd als een echte koning en iedereen moest naar hem luisteren.
Hij droeg ook de mooiste kleren op het eiland waar hij het stamhoofd van was.
In het jaar [[1778]] kreeg Hawaï voor het allereerst contact met Europeanen.
Namelijk door de wereldberoemde Britse/Engelse ontdekkingsreiziger [[James Cook]].

Toen hij de eilanden voor het eerst zag, noemde hij ze de "Sandwich Eilanden".
Hawaï had zich toen al flink ontwikkeld.
De stamhoofden bestonden niet meer en nu waren er echte koningen.
Elk eiland was nu een constitutionele monarchie.
Er zijn vele verschillende boeken geschreven over de prachtige en verbazingwekkende reis van James Cook naar Hawaï.

Daarom interesseerde dit vele andere mensen.
Er kwamen enorm veel Europeanen naar het eiland toe om te handelen, te vissen of te ontdekken.
Omdat er zoveel nieuwe mensen hier waren, werd er ook een nieuwe onbekende ziekte naar de eilanden gebracht.
Namelijk pokken en dat zorgde voor veel wanhoop.
De Hawaïanen wilden de Europeanen wegjagen, maar daar waren ze niet sterk genoeg voor.

=== Late geschiedenis ===
De pokkenuitbraak zorgde ervoor dat wel één vijfde van de inheemse Hawaïaanse bevolking stierf.
Veel Europeanen hier waren Britten en die creëerden dan ook de Hawaïaanse vlag.
Op die vlag staat onder andere de vlag van het [[Verenigd Koninkrijk]].
Hawaï werd half geregeerd door de inheemse koningen en half door de Britten.
Laat in de 18e eeuw heerste enkel één koning over alle Hawaïaanse eilanden.

Dat was namelijk de wereldberoemde koning [[Kamemahema de Grote]] (ook wel Kamemahema I).
Hij stichtte een heel erg belangrijke dynastie.
Zijn zoon was [[Kamemahema II]] die het koninkrijk van hem erfde.
Zo bestond deze dynastie voor lange tijd en ze regeerde ook voor lange tijd.
De populairste koning die ooit over Hawaï regeerde was [[Lunalilo]] (hij kwam ook uit deze dynastie).

Dat was zo, omdat hij heel liberaal was.
Hij regeerde echter wel het allerkortst van alle Hawaïaanse koningen, want hij ging heel erg vroeg dood.
In het jaar [[1874]] heerste er een nieuwe dynastie voor korte tijd over Hawaï.
Dat was de [[Kalakaua]]-dynastie.
De eerste koning was [[David Kalakaua]].
Toen hij dood was, nam zijn zus het van hem over.

Zijn zus was de allerlaatste koninklijke iemand dat over Hawaï regeerde en heette [[Liliuokalani]].
De Amerikanen wilden Hawaï inlijven in de tijd dat Liliuokalani nog over Hawaï heerste.
Ze arresteerden haar en Hawaï werd dus ingelijfd tot de Verenigde Staten.
Tijdens de [[Tweede Wereldoorlog]] werd Hawaï aangevallen door de nazi-Japanners.
Die vielen toen Honolulu en de rest van het eiland Oahu aan.
Tot het jaar [[1959]] bleef Hawaï nog steeds een territorium/niet-onafhankelijk gebied van de VS, maar daarna werd het omgedoopt tot de 50e staat van de VS.

== Bevolking ==
Hawaï had 1.288.200 inwoners in het jaar [[2009]].
Het inwoneraantal van Hawaï groeit heel erg snel.
Over een paar jaar zal het de 1,3 miljoen bereiken.
Oahu, Maui en Hawaii Island zijn de meest dichtbevolkte eilanden in Hawaï.
De gemiddelde verwachte levensduur hier is 80 jaar.
Veel mensen hebben hier een gezond leven.

Op dit moment wonen er eigenlijk meer dan 1,3 miljoen mensen in Hawaï, maar dat zijn vooral toeristen of mensen uit het militaire leger van de VS.
De grootste stad van heel Hawaï is Honolulu dat tevens de hoofdstad is met 377.357 inwoners in het jaar [[2006]].

[[Hilo]] staat als tweede op de lijst met enkel alleen 40.760 inwoners in het jaar [[2001]].
In Hawaï leven vele verschillende diverse etnische groepen.
Blanke Amerikanen, inheemse Hawaïanen en Aziaten (Chinezen, Japanners, Filipino's...) zijn de belangrijkste etnische groepen die hier leven.

Hawaïaans en Engels zijn de belangrijkste talen hier.
Een groot deel van de bevolking van Hawaï gelooft in het christendom of het boeddhisme.
Ook zijn er veel mensen die geen godsdienst hebben.
Jodendom komt hier weinig voor, slechts 10.000 mensen geloven hierin.

== Cultuur ==
=== Algemeen ===
Hawaï heeft een fascinerende cultuur.
Er zijn vele wereldberoemde tradities, waaronder surfen en huladansen.
Die is afgeleid van andere Polynesische culturen, zoals die van [[Micronesia]].
Traditionele kunst is hier heel erg mooi.
De lokale bevolking bouwde lang geleden prachtige totempalen op de eilanden.
Dekmantels van koningen waren prachtig versierd met chique pluimen.
Die zijn vaak geel of rood.

Houtsnijwerk, naaiwerk en rotsschilderingen zijn de belangrijkste vormen van kunst in Hawaï.
Men maakte al heel lang geleden tatoeages.
Die waren heel erg populair en traditionele Hawaïaanse tatoeages zijn tegenwoordig nog steeds populair.
Ambachten in Hawaï maken graag mooie beeldjes.
De meeste zijn van hout, maar soms zijn ze ook uit steen gehouwen.

Hawaï heeft een speciale traditionele religie/geloof/godsdienst.
Ho'oponopono (spreek uit Hoo-Oo-Poono-Poono) heet dat.
Bij deze godsdienst maakt men vaak gebeden en dansen.
Er worden hierbij slechts 5 goden vereerd.
Dat zijn: [[Lono]] (god van de landbouw en voorzienigheid), [[Kū]] (god van de oorlog en symbool van de Kamehameha-dynastie), [[Kāne]] (god van de voorplanting en de zee), [[Kanaloa]] (god van de onderwereld en magie) en [[Aumakua]] (god van de totempalen en familie).

=== De Hawaïaanse keuken ===
De keuken van Hawaï is heel erg lekker.
Die is samengesteld uit vele verschillende keukens, zoals die van Engeland, Japan en Polynesië.
Men eet zowel graag landbouwproducten en vee als zeedieren en pasta.
Vee lokale restaurants serveren deze dingen.
Rijst en bami zijn behoorlijk populaire gerechten hier.
Dat is zo, omdat er zoveel Aziaten wonen.
Blanke Amerikanen eten vaak Hawaïburgers.
Hawaïburgers zijn heerlijke hamburgers met jus en allerlei Hawaïaanse kruiden/groenten of zeedieren.

Chinezen vaak [[babi pangang]] op deze hamburgers.
Babi pangang is heerlijk barbecuevlees dat gearomatiseerd is.
Vaak is het gemaakt van kippenvlees of varkensvlees.
In het Chinees noem je dit niet babi pangang, maar char siu.
Babi pangang is echter de Indonesische naam voor dit gerecht.
Belangrijke en bekende Hawaïaanse snacks zijn kaarsennoten en kokosnootmuffins.
Ook kokosijs, ananasijs en taro-ijs zijn belangrijke lekkernijen.

De meeste Chinese gerechten hier zijn afgeleid van de Chinees-Kantonese keuken.
[[Kanton]] is een grote miljoenenstad in het zuiden van China, niet ver van [[Hongkong]].
Men eet heel graag roerbakgroenten met tofu en een sausje (voorbeelden van Chinese sauzen: sojasaus, chilisaus, ketjap enzovoort).
Je hebt er ook dim sum.
Hier wonen veel Japanners en daarom is sushi ook in trek.
Hawaï heeft zijn eigen speciale soorten sushi.

Als voorgerecht eet men graag soepen.
Spaanse dikke soepen of soepen met noedels zijn het allerpopulairst.
Stoofschotels worden vaak als hoofdgerecht gegeten.
Hawaï is wereldberoemd geworden door zijn speciale pizza met ananas en ham.
Die heet namelijk de [[Pizza Hawaï]].
Aan het einde van de 20e eeuw immigreerden zich vele Thailanders en Vietnamezen naar Hawaï.
Daarom zijn citroengras, vissaus en gember nu belangrijke ingrediënten bij traditionele Hawaïaanse gerechten.

De Vietnamezen die hier leven zijn bekend om hun loempia's en Thailanders door hun kerrie.
Omdat de Hawaïaanse keuken heel lekker is, leven er ook veel bekende chef-koks.
Zoete aardappelen, brood-vruchten, kaarsen-noten en taro zijn de belangrijkste ingrediënten bij een Hawaïaans toetje.
Tonijn, marlijn, zwaardvis en makreel zijn de meest aantrekkelijke vissen van Hawaï.
Veel mensen eten die graag.

Naast traditioneel eten heeft Hawaï natuurlijk ook traditionele drankjes.
Er zijn allerlei soorten ervan, waaronder alcohol en limonade.
Die zijn wel bereid op de Hawaïaanse wijze.
Hieronder staan de bekendste en achter staat wat voor drankje het is:
* [[Kokosmelk]] - [[Melk]] van een kokosnoot
* [[Blue Hawaii]] - [[Cocktail]] van [[rum]] met ananas
* [[Mai Tai]] - Cocktail van rum met ananas en [[limoen]]
* [[Kavadrank]] - [[Kruidendrank]] gemaakt van [[kava]]
* [[Hawaïaanse wijn]] - Tropisch [[fruit]]ige witte [[wijn]]

== Economie ==
=== Algemeen ===
De economie van Hawaï gaat heel goed.
Die is vooral gecentreerd in de hoofdstad Honolulu.
Honolulu heeft een heel erg grote en belangrijke haven.
Er zijn veel dokken en containers daar te vinden.
Toerisme, industrie en financiële diensten zijn de belangrijkste onderdelen van de economie van Hawaï.

Omdat het land hier heel vruchtbaar is, wordt er veel verbouwd.
Er zijn kolossale suiker-plantages en koffie-plantages.
Macadamia-nootjes en ananassen worden hier ook veel verbouwd.
Een groot aantal landen op de wereld kan deze gewassen niet verbouwen en moet het daarom kopen van Hawaï.

Vanuit de haven van Honolulu wordt alles geëxporteerd.
Sommige mensen in Hawaï houden ook vee.
Koeien, varkens en kippen zijn de belangrijkste vee-dieren.
De koeien kunnen voor vlees en zuivelproducten zorgen, varkens voor vlees en kippen voor eieren en vlees.

Er zijn heel veel miljonairs in Hawaï.
Dingen in een winkel in Hawaï zijn vaak heel erg duur.
Werkloosheid is hier heel erg weinig.
In Honolulu zijn er veel wolkenkrabbers, omdat er veel banken en bedrijven zijn gevestigd.
Die zijn prachtig om te zien en een symbool van rijkdom.
Het BNP (Bruto Nationaal Product) per huishouden of persoon is hier heel hoog.

=== Toerisme ===
Toerisme is zoals je wel weet een belangrijk onderdeel van de Hawaïaanse economie.
Hiermee verdient de overheid jaarlijks miljarden dollars mee.
In de jaren 2006 en 2007 had Hawaï in totaal 7,6 miljoen toeristen.
Dat was een heel hoog record.
Men gaat graag op vakantie naar Hawaï, omdat het zulke prachtige stranden heeft.
Het weer is er lekker warm en tropisch en je kunt er heerlijk zonnen.

Lekker eten is er volop en de Hawaïaanse cultuur is indrukwekkend.
Daarom is er geen reden om te zeggen dat Hawaï geen leuke vakantiebestemming is.
Voor die jaarlijkse miljoenen toeristen moeten heel erg veel hotels worden gebouwd.
Vrijwel alle bewoonde eilanden van Hawaï hebben hotels.
De meesten zijn gevestigd op Oahu, Maui of Hawaii Island.
Hotels in Hawaï hebben vaak prachtige zwembaden.

Hieronder staan de belangrijkste vakantiebestemmingen in Hawaï:
* Honolulu op Oahu
* [[Haleiwa]] op Oahu
* Hilo op Hawaï Island
* [[Kona]] op Hawaï Island
* [[Lihue]] op Kauai
* [[Kaunakakai]] op Molokai
* [[Kahului]] op Maui

== Weetjes ==
Hawaï heeft vele rare geografische, natuurlijke en overige feiten.
De belangrijkste feiten zijn:
* Hawaï is niet geografisch gelegen in [[Noord-Amerika]], terwijl alle andere Amerikaanse staten daar wel liggen.
* Hawaï is de enige staat van de VS waar [[koffie]] kan groeien.
* Hawaï is helemaal omringd door [[water]], in plaats van water en land of alleen land.
* Hawaï is een volledige [[archipel]].
* Hawaï heeft een [[koning|koninklijk]] [[paleis]] en had dus ooit een koning.
* Hawaï heeft geen [[grens]] of grenzen met zowel een ander land als de andere Amerikaanse staten.
* Hawaï heeft in totaal wel 137 eilanden, waarvan 7 bewoond.
* De Amerikaanse president [[Barack Obama]] is hier geboren.
* Het [[eiland]] Kahoolawe is onbewoond, hoewel het één van de grootste eilanden is.
* ''Aloha'' betekent in het Hawaïaans ''hallo''.
* ''Mahalo'' betekent in het Hawaïaans ''dank u/je''.
* Vanaf 4 uur 's morgens zijn er al mensen in Hawaï die aan het [[zwemmen]] zijn!
* Wist je dat Hawaï een eigen taal heeft genaamd "[[Hawaïaans]]".
[[Bestand:Real Kaui Panorama1.jpg|800px|center|miniatuur|Een panorama van Hawaï]]
{{VS staten}}
{{Navigatie Landen Oceanië}}

[[es:Hawaii]]
[[Categorie:Amerikaanse staat]]
[[Categorie:Hawaï| ]]