Brontekst bekijken van Canada

{{Portaal beschikbaar|2=Flag of Canada.svg}}
{{nominatie}}
{{Canada}}
[[Bestand:Ca-map.png|450px|right|thumb|Een kaart van Canada]]
'''Canada''' is een land in [[Noord-Amerika]]. Canada is na [[Rusland]] het grootste land ter wereld, maar ondanks de enorme grootte wonen er slechts iets meer dan 38 miljoen mensen. Het land grenst in het zuiden aan de [[Verenigde Staten]], in het westen aan de Amerikaanse staat [[Alaska]] en in het westen van land liggen het Deense overzeese gebied [[Groenland]] en het Franse overzeese gemeenschap [[Saint-Pierre en Miquelon]]. Canada grenst ook aan de [[Grote Oceaan]], de [[Atlantische Oceaan]] en de [[Noordelijke IJszee]]. In het land wordt zowel [[Frans]] als [[Engels]] gesproken. De hoofdstad van Canada is [[Ottawa]], maar andere grote steden zijn [[Toronto]], [[Montreal (Canada)|Montreal]] en [[Vancouver (Canada)|Vancouver]].

Het gebied waar Canada nu ligt werd bewoond door allerlei inheemse volkeren. De Viking [[Leif Eriksson]] was de eerste Europeaan die Canada kwam rond het jaar 1000. In de 16e eeuw werd Canada zowel gekoloniseerd door zowel de Fransen als de Britten. Na de [[Zevenjarige Oorlog]] gaven de Fransen hun bezittingen over aan de Britten. De Britten breidden Canada uit tot aan de Grote Oceaan. In 1867 werden alle koloniën in Canada verenigd tot één kolonie, de [[Canadese Confederatie]]. Canada kreeg een eigen regering, parlement en verkiezingen. Ook mocht het meer dingen zelf beslissen, al bleef Canada officieel onderdeel van het Verenigd Koninkrijk. Met het [[Statuut van Westminster]] van 1931 werd Canada technisch gezien onafhankelijk, maar dit werd pas officieel in 1982 toen Canada een grondwet aannam. Hoewel Canada een onafhankelijk land is, is de Britse koning(in) nog steeds het staatshoofd van het land. Hij/zij wordt vervangen door een [[gouverneur-generaal]], maar het dagelijks bestuur wordt gedaan door de premier. De huidige premier van Canada is [[Justin Trudeau]]. 

Canada staat bekend om zijn uitgestrekte bossen en meren, [[esdoornsiroop]], bevers, [[mountie]]s en [[poutine]]. Het symbool van het land is het esdoornblad, dat ook op de vlag staat. Canada staat bekend als een van de meest democratische en welvarende landen ter wereld. Het is lid van de [[NAVO]], de [[Verenigde Naties]], de [[G7]] en de [[Gemenebest van Naties]]. 

==Geschiedenis==
[[File:L'Anse_aux_Meadows,_recreated_long_house.jpg|left|300px|thumb|[[L'Anse aux Meadows]]]]
===Inheemse geschiedenis===
Voor de komst van de Europeanen woonden er veel inheemse volkeren in het gebied, waaronder de [[Objiwe]] en de [[Inuit]]. Ze stamden af van de eerste volkeren die zich daar vestigden tijdens de ijstijd. Ze ontwikkelden een cultuur en leefden voornamelijk van de jacht, het verzamelen van voedsel en visvangst. Later zijn er ook gebieden met landbouw ontstaan. 

De eerste Europeaan die het gebied bezocht was [[Leif Eriksson]], een Viking. De Vikingen hadden al voor deze tijd IJsland en Groenland gekoloniseerd en Eriksson zette een kolonie op in Canada, genaamd ''[[Vinland]]'', rond het jaar 1000. De overblijfselen hiervan zijn nog altijd te vinden in [[L'Anse aux Meadows]]. Het is onduidelijk was gebeurd is met Vinland. In 1112 ondernamen een groep Vikingen uit Groenland een tocht naar Vinland en hierna is het verdwenen. Pas in de jaren 1960 werd de resten ontdekt. 

===Europese kolonisatie===
[[File:Jacques_Cartier_a_Hochelaga.jpg|right|300px|thumb|De Franse kolonisten met de inheemse volkeren]]
Het gebied werd vervolgens door [[John Cabot]] herontdekt in 1497, die in opdracht van de Engelse koning [[Hendrik VII van Engeland|Hendrik VII]] naar de Nieuwe Wereld reisde. Zij waren opzoek naar een route door Noord-Amerika naar Azië, maar vonden deze niet. In plaats hiervan stichtten ze de kolonie Newfoundland. De Spanjaarden claimden het gebied, maar ondernamen geen acties om te veroveren. Zij vonden de gebieden in Midden- en Zuid-Amerika interessanter. De Portugezen bezochten het gebied, maar hun pogingen om kolonies op te zetten faalden. We weten dat de Portugezen een kolonie rond 1521 op Labrador en in Newfoundland hadden, maar wat ermee gebeurd is onduidelijk. Ook de Franse koning [[Frans I van Frankrijk|Frans I]] was geïnteresseerd in Canada en kwamen in 1534 aan in het huidige Québec. Zij zetten hier een kolonie op met de naam ''Canada''. De kolonie werd gebruikt voor handel met de inheemse volkeren langs de rivier de Saint Lawrence. Vooral de handel in bont was interessant voor de Fransen. [[Samuel de Champlain]] ging het gebied verder onderzoeken en stichtte de stad Québec. 

In 1583 stichtte de Engelsman [[Humphrey Gilbert]] de eerste permanente Engelse kolonie in Newfoundland. Ook werd de Schotse kolonie Nova Scotia (letterlijk ''Nieuw-Schotland'') gesticht in 1621 (de koning van Engeland was ook koning van Schotland). Dit betekende dat zowel de Fransen als de Engelsen het gebied graag wilden hebben en zagen elkaar als bedreiging. In 1629 brak hierover oorlog uit en Frankrijk moedigde immigratie naar Québec aan. Rond 1700 leefden er zo'n 16.000 Fransen in de kolonie, maar ondertussen verhuisden er ook veel Engelsen naar Canada. De Engelsen hadden een handelsorganisatie gesticht voor het jagen op dieren voor hun bont. Ook maakten zij veel verdragen met de inheemse volkeren. Deze zetten ze in voor de oorlog met de Fransen; zoals tijdens de [[Franse en Indiaanse Oorlog]] en de [[Oorlog van koningin Anna]]. Een deel van deze oorlogen was onderdeel van de grotere [[Zevenjarige Oorlog]], die werd gewonnen de Engelsen. Het gevolg was dat de Fransen hun koloniën in Canada moesten overgeven aan de Engelsen. Canada werd hierdoor volledig Brits. De Fransen mochten alleen wat kleine eilandjes houden; het huidige [[Saint-Pierre en Miquelon]].

===Brits koloniale periode===
[[File:Laura_Secord_warns_Fitzgibbons,_1813.jpg|left|300px|thumb|[[Laura Secord]] waarschuwt de Britse soldaten dat de Amerikanen in aantocht zijn tijdens de [[Oorlog van 1812]]]]
In deze voormalige Franse koloniën, die nu Brits werden, mocht het katholieke geloof uitgeoefend blijven en ook was het Frans nog altijd de officiële taal. In Noord-Amerika waren er verschillende Britse koloniën, die in twee groepen verdeeld konden worden. De Canadese koloniën in het noorden en de Amerikaanse [[dertien koloniën]] in het zuiden. Deze dertien koloniën werden officieel in 1783 onafhankelijk, nadat ze de [[Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog]] hadden gewonnen. Veel loyalisten (mensen die trouw bleven aan het Britse Rijk) verhuisden naar Canada. Canada wilde zich namelijk niet afscheidden en bleef Brits. Toch wilden veel mensen in de Verenigde Staten dat Canada onderdeel werd van hun land. Tijdens de [[Oorlog van 1812]] werd er door de Amerikanen een poging gedaan om Canada te veroveren, maar dit mislukte. In 1815 werd er vrede gesloten zonder dat er duidelijke winnaar was. Na 1812 kwamen er veel Britse migranten naar Canada, waaronder veel Ierse migranten tijdens de [[Ierse hongersnood]] van 1849/1850. Ook breidde Canada zich uit naar het westen en werd een kolonie op het eiland Vancouver gesticht. De Britten claimden het grondgebied tot aan [[Russisch-Amerika]] (het huidige Alaska). De Britten wilden in principe ook Alaska hebben, maar dit was een Russische kolonie. Uiteindelijk verkochten de Russen Alaska in 1867 aan de Amerikanen. 

In 1837 kregen de koloniën voor het eerst meer rechten. In 1846 werd een gedeeld stuk grond met de Verenigde Staten (het Oregon-territorium) verdeeld onder de twee landen. Mede hierdoor in de grens tussen Canada en de Verenigde Staten in het westen lijnrecht.

===Canadese Confederatie===
[[File:Canada_provinces_evolution_2.gif|right|300px|thumb|De groei van Canada door de jaren heen.]]
In 1867 werd de verschillende Canadese provincies verenigd in één kolonie; de [[Canadese Confederatie]]. Op 1 juli 1867 werd Canada gesticht en bestond uit vier provincies; Ontario, Québec, Nova Scotia en New Brunswick. Ook had het de macht over het overige gebied, waar bijna niemand woonde (behalve inheemse volkeren). Dit gebied werden de ''Northwest Territories'' genoemd en zijn door de Canadese geschiedenis heen steeds kleiner geworden, doordat er nieuwe provincies bij kwamen. In 1870 werd Manitoba gevormd, in 1871 Brits-Columbia, in 1873 Prins Edwardeiland, in 1898 het Yukon-territorium en in 1905 Alberta en Saskatchewan. Veel van deze provincies werden in het westen gesticht, doordat steeds meer Canadezen naar het westen vertrokken. Dit werd makkelijker door een spoorlijn die dwars door het land liep. De eerste premier van Canada was [[John A. Macdonald]], die deze spoorlijn aanlegde. 

In de eerste jaren werden er ook veel wetten gemaakt om de rechten van de inheemse inwoners te beperken. Zo moesten kinderen in scholen geassimileerd worden; zij moesten de westerse cultuur overnemen en werden daardoor in internaten gegooid (en mochten hun ouders niet zien). In deze internaten zijn veel erge dingen gebeurd en zelfs inheemse kinderen overleden. Pas in de jaren 1990 werden de laatste van deze scholen gestorven en nog altijd worden massagraven ontdekt.

===Vroege 20e eeuw===
[[File:CanadianArtillerymen60pdrShellNovember1916.jpg|left|300px|thumb|Canadese soldaten tijdens de [[Eerste Wereldoorlog]]]]
Hoewel Canada een grote mate van zelfbestuur had, was het nog steeds een overzees gebied van het Verenigd Koninkrijk. Dit betekende dat de Britten ook invloed hadden in de Canadese politiek, maar deed dit vrij weinig. Op het buitenlands gebied en op het gebied van defensie bleef het Verenigd Koninkrijk bepalen. Toen het Verenigd Koninkrijk in 1914 aan de [[Eerste Wereldoorlog]] meedeed, deed Canada dit automatisch ook. Canadese soldaten vochten in het Britse leger, waaronder in de [[slag bij Vimy Ridge]]. Aanvankelijk werden alleen Engelstalige Canadezen ingezet, maar vanaf 1917 werden ook Franstalige Canadezen gestuurd. Na de Eerste Wereldoorlog trad Canada toe tot de [[Volkenbond]]. Met het [[statuut van Westminster]] in 1931 werd Canada technisch gezien onafhankelijk. Volgens het statuut zou de Britse koningin het staatshoofd blijven, maar Canada (samen met Ierland, Zuid-Afrika, Newfoundland, Australië en Nieuw-Zeeland) zouden voor de rest helemaal zelfstandig zijn. De Britten zouden zich niet meer met deze koloniën bemoeien, maar zij moesten wel iets van een grondwet goedkeuren voordat van start ging. Het probleem was dat de provincies en de politieke partijen in Canada zo verdeeld waren, dat het tot 1982 duurde voordat Canada een grondwet kreeg. In de tussentijd moest iedere wet door het Britse parlement worden goedgekeurd; wat het standaard deed. Hierdoor was Canada technisch al in 1931 onafhankelijk, maar officieel pas in 1982. 

Al voor de Tweede Wereldoorlog begon Canada met het opbouwen van een [[verzorgingsstaat]]. Tijdens de [[Tweede Wereldoorlog]] vochten de Canadezen opnieuw samen met de [[Geallieerden (Tweede Wereldoorlog)|Geallieerden]]. Ook veel mensen waren naar Canada gevlucht, waaronder een deel van de Nederlandse koninklijke familie. Meer dan een miljoen Canadezen vochten in de Tweede Wereldoorlog, waarvan er 55.000 overleden en 45.000 gewond raakten. Canadezen waren o.a. betrokken bij de invasie van Italië, de landing op Normandië en de [[slag om de Schelde]]. Doordat er geen oorlogsgeweld in Canada zelf plaatsvond, was er in het land zelf geen schade of verwoesting. Hierdoor kwam Canada bijna ongeschonden uit de strijd.

===Late 20e eeuw en 21e eeuw===
[[File:Canadian_Prime_Minister_Stephen_Harper_@_the_Royal_Ontario_Museum_in_Toronto.jpg|right|250px|thumb|Voormalig premier [[Stephen Harper]]]]
In 1949 trad de Britse kolonie Newfoundland toe tot Canada als 10e provincie na een referendum. Na de Tweede Wereldoorlog begon de opleving van de Canadese nationaliteit. Dit betekende dat in 1965 de huidige vlag officieel werd en in 1969 werden Engels en Frans beide officiële talen (voorheen was alleen Engels officieel). In 1971 werd ook multiculturalisme een officieel onderdeel van de Canadese nationaliteit. Ook heeft met de verzorgingsstaat verder opgebouwd met gezamenlijke gezondheidszorg en gratis onderwijs. Premier [[Pierre Trudeau]] zorgde ervoor dat de Canadese grondwet na 51 jaar discussie werd aangenomen. 

In 1995 werd in Québec een referendum gehouden voor onafhankelijkheid, maar 50,6% besloot bij Canada te blijven. In 1999 werd het derde territorium, [[Nunavut]], gesticht. Canada bleef een progressief in de 21e eeuw. Het voerde in 2004 als vierde land ter wereld het [[homohuwelijk]] in. In 2018 werd Canada, na [[Uruguay]], het tweede land ter wereld waar de verkoop, koop en gebruik van [[marihuana]] legaal werd. Ook is er onderzoek gestart naar de behandeling van inheemse Canadezen in het verleden.

==Bevolking==
===Bevolkingsgroepen===
[[File:Tsuu_Tsina_parade.JPG|left|300px|thumb|Een van de inheemse Canadese volkeren]]
Canada heeft zo'n 38,5 miljoen inwoners en dit inwoneraantal groeit nog steeds, mede door [[immigratie]]. Canada is tegenwoordig een multicultureel land en de Canadese overheid beeldt het land ook zo af. Zo'n 72% van de inwoners heeft een Europese migratieachtergrond. In veel gevallen stammen zij af van de Engelse en Franse kolonisten die naar Canada kwamen voor de onafhankelijkheid. Anderen stammen weer af van andere groepen uit Ierland, Italië, Duitsland en de Scandinavische landen, die naar Canada kwamen voor een beter bestaan. Na de Tweede Wereldoorlog vertrokken ook veel Europeanen naar Canada, waaronder veel mensen uit Nederland. Deze Europese Canadezen worden ook wel ''Euro-Canadezen'' genoemd. Vaak worden ze onderverdeeld in de Engelstalige en Franstalige Canadezen. De tweede groep zijn de Aziatische Canadezen, waartoe 17% van de inwoners behoord. Deze groep woont vooral in Brits-Columbia en de grote steden. De eerste groep Aziatische Canadezen kwam in de 19e eeuw naar Canada. Na de Tweede Wereldoorlog nam het aantal Aziatische Canadezen toe. De meeste van hen zijn afkomstig uit China (waaronder Hongkong), Japan, Korea, Iran, de Filipijnen, Pakistan en Vietnam. 

5% van de bevolking behoort tot de inheemse Canadezen, die vaak ''First Nations'' worden genoemd. De inheemse Canadezen is de verzamelnaam voor de volkeren die in Canada wonen voor de Europese kolonisatie. In het verleden werden zij ''Indianen'' of ''Eskimo's'' genoemd, maar tegenwoordig wordt deze naam als beledigd gezien. De meeste inheemse Canadezen leven in het noorden van het land en in de landelijke gebieden. Onder hen vallen o.a. de [[Inuit]] en de [[Métis]]. De vierde groep zijn de Afro-Canadezen (3,1%), die voornamelijk in het oosten van het land wonen. Zij zijn de nakomelingen van slaven uit Afrika. Soms stammen zij ook af van [[Afro-Amerikanen]], die vanuit de Verenigde Staten naar Canada zijn gevlucht of verhuisd (de slavernij was eerder afgeschaft in Canada dan in de VS). Kleinere groepen zijn de Latijns-Amerikaanse Canadezen (1,3%) en de Pacifische Canadezen (0,2%).

===Talen===
[[File:Languages_of_Canada.png|right|300px|thumb|De talen van Canada: <br> {{kleurvierkant|orange}} [[Engels]] <br> {{kleurvierkant|blue}} [[Frans]] <br> {{kleurvierkant|green}} Inheemse talen]]
Canada heeft twee officiële talen; namelijk [[Engels]] en [[Frans]]. Het land stelt zich voor als tweetalig, maar in feite zijn er weinig Canadezen die zowel vloeiend Frans als vloeiend Engels spreken. Het Engels in Canada is een combinatie van het Britse en het Amerikaanse Engels. Hoewel de spreektaal dichterbij het Amerikaans-Engels ligt, gebruikt men de Britse spelling. Er zijn typische Canadees-Engelse woorden, zoals ''bachelor'' ([[woonstudio]]), ''gas bar'' (tankstation) en ''parkade'' (grote parkeergarage). Ook spreken Canadezen het woord ''about'' anders uit, namelijk als ''aboet''. Op is het typisch Canadees om een zin te eindigen met ''eh?'', wat iets als ''toch?'' betekent. Van de 36 miljoen Canadezen spreken 28,5 miljoen Engels als eerste taal. 

Zo'n 7,1 miljoen Canadezen spreken Frans. Zij leven voornamelijk in de provincie Québec, de enige provincie waar het Frans officieel is. In andere provincies en alle territoria is Engels officieel (met de uitzondering van [[New Brunswick]] waar zowel Engels als Frans officieel is). Buiten Québec leven er nog kleine minderheden Franstaligen in New Brunswick en Ontario. Het Frans in Canada verschilt van het Frans uit Frankrijk. In Canada spreekt men namelijk het [[Quebecs-Frans]]. De meeste verschillen zitten in de woordenschat en de uitspraak. Ook zijn enige verschillen in de grammatica. Ongeveer de helft van de Franstaligen in Canada kan ook Engels. Dit komt stijgt doordat steeds meer inwoners ervoor kiezen hun kinderen tweetalig op te voeden. Van de Engelstalige Canadezen spreken weinig inwoners vloeiend Frans. 

Daarnaast worden er natuurlijk ook andere talen in Canada gesproken, waaronder vele inheemse talen. Canada telt zo'n 65 inheemse talen, die voornamelijk in de landelijke gebieden in het noorden worden gesproken. De Northwest Territories en Nunavut erkennen beide inheemse talen in hun regio. De inheemse talen met meer dan 1.000 sprekers zijn [[Cree]], [[Inuktitut]], [[Ojibwe]], [[Innu]], [[Dene Suline]], [[Anishinini]], [[Mi'kmaq]], [[Dakota]], [[Atikamekw]], [[Blackfoot]] en [[Dogrib]]. Hoewel veel van deze talen bedreigd zijn, groeit het aantal sprekers. De Canadese overheid is ook projecten gestart om de talen te beschermen en diensten in deze talen aan te bieden. 

Belangrijke immigrantentalen zijn het [[Mandarijn-Chinees]], [[Kantonees]], [[Punjabi]], [[Spaans]], [[Tagalog]], [[Arabisch]], [[Duits]], [[Italiaans]] en [[Hindi]].

===Religie===
[[File:Basílica_de_Notre-Dame,_Montreal,_Canadá,_2017-08-11,_DD_26-28_HDR.jpg|left|250px|thumb|Het kathedraal van Montreal]]
In Canada is er [[godsdienstvrijheid]], wat betekent dat iedereen vrij is om te geloven wat hij/zij wil. Ook is er [[scheiding tussen kerk en staat]]; religie speelt geen rol in de overheid. Volgens de Canadese overheid is Canada een land met meerdere religies en geloven. De grootste religie van Canada is het [[christendom]]. Iets meer dan 67% van de bevolking ziet zich vandaag de dag als christen. De grootste christelijke stroming is de [[Rooms-Katholieke kerk]], die voornamelijk Québec actief is. Franstalige Canadezen zijn vaak katholiek, terwijl de Engelstalige Canadezen protestants zijn. De belangrijkste protestantse stromingen zijn de [[Anglicaanse Kerk]] en het [[evangelicisme]]. De Anglicaanse Kerk is de officiële kerk van Engeland, waarvan de Britse koningin (ook staatshoofd van Canada) leider van is. 23% van de bevolking heeft geen religie of is ongelovig. Kleinere religies in Canada zijn de [[islam]] (3,2%), het [[hindoeïsme]] (1,5%), het [[sikhisme]] (1,4%), het [[boeddhisme]] (1,1%) en het [[jodendom]] (1%). Ook zijn er inheemse religies, die door de inheemse volkeren worden aangehangen. In sommige gevallen worden deze gecombineerd met het christendom. 

Canada is een van de minst religieuze landen ter wereld. Men kijkt vrij neutraal naar religie. Dat wil zeggen, de overheid stelt geen religie voor op de andere. In sommige delen van Canada is dit anders, waaronder Québec.

===Onderwijs===
[[File:Munk_Centre_for_International_Studies.JPG|right|300px|thumb|De universiteit van Toronto]]
Onderwijs in Canada is verplicht voor iedereen van 6 tot 16 jaar, maar in Ontario, New Brunswick, Manitoba en Nunavut is dit van 6 tot 18 jaar. Er zijn zowel Frans- als Engelstalige scholen, waarbij de meeste Franstalige scholen zich in Québec bevinden. Voor hun zesde gaan sommige kinderen naar een voorschool, die in sommige provincies gratis zijn. Dit is vergelijkbaar met de [[kleuterschool]], wat kinderen dingen als samenspelen leren. Na de voorschool gaan kinderen naar de basisschool, waarop ze zitten van hun 6e tot hun 12. De kleuterschool is verdeeld in groep 1 t/m 6. Hier krijgen ze vakken als geschiedenis, aardrijkskunde, maatschappijleer, Engels of Frans, wetenschap, muziek en kunst. Aan het einde van de basisschool is er geen toets. 

Na de basisschool gaan de leerlingen naar de middelbare school. In de eerste twee jaar krijgen ze algemene vakken, die iedereen moet volgen. Ook krijgen ze Engels of Frans als vreemde taal en in veel gevallen ook Spaans. Hierna komen de leerlingen in de bovenbouw, die 2 of 4 jaar duurt (afhankelijk van de provincie). Zo'n 90% van de Canadezen sluit de middelbare school succesvol af. Na de middelbare school kunnen de leerlingen naar het beroepsonderwijs (waar ze een beroep leren), de hogeschool of de universiteit. Het afhankelijk per studie hoelang dit duurt.

==Geografie==
===Landschap===
[[Bestand:MaligneLakeBaldHills.JPG|320px|right|miniatuur|Een meer in de bergen van [[Alberta]].]]
In Canada heb je veel verschillende soorten landschappen. In het zuidoosten vind je de [[Appalachen]], een grote bergketen die zich uitstrekt van het zuiden van de [[Verenigde Staten]] tot aan het Canadese schiereiland Gaspésie. In het zuiden, in de provincies [[Ontario]] en [[Québec (provincie)|Québec]], heb je de [[Grote Meren]] en het laagland van de [[Saint Lawrence (rivier)|Saint Lawrence]]. In dit gebied liggen de beroemde [[Niagarawatervallen]]. Het gebied is zo'n 600&nbsp;km lang. Het laagland heeft vruchtbare grond. Het [[Canadese Schild]] is het grootste landschap en grenst aan de [[Hudsonbaai]]. Hier zie je grote rotsformaties, heuvels, rivieren, kleine bergketens, moerassen en [[taiga]]'s. In het binnenland van Canada, met name in [[Alberta]] en [[Saskatchewan]], zie je grote vlaktes of prairies. Hier zie je veel landbouw. De rest van deze provincies bestaan uit met bos of gras bedekte heuvels en je ziet er grote rotsformaties. In het westen van het land zie je een deel van de [[Noord-Amerikaanse Cordillera]]. Hier liggen bergketens, waaronder de [[Coast Mountains]] en een deel van de [[Rocky Mountains]]. Daarnaast stromen er grote rivieren en er zijn zelfs gematigde regenwouden. Op de grens met [[Alaska]] ligt het St. Elias-gebergte. Hier vind je de hoogste berg van Canada: de [[Mount Logan]] met 5.956 meter. In het St. Elias-gebergte heb je meer hoge bergen. Je vind er ook vele vulkanen als onderdeel van de [[Ring van Vuur]]. Als laatste heb je het Canadese Noordpoolgebied. Dit varieert van [[toendra]]'s tot ijsgebieden.

Het motto van Canada luidt: "''A Mari usque ad Mare''", wat Latijn is voor "Van zee tot zee". In het westen ligt de [[Grote Oceaan]] en de [[Atlantische Oceaan]] in het oosten. In het zuiden van [[Ontario]] heb je de [[Grote Meren]] en het [[Canadees Schild]] ligt aan de [[Hudsonbaai]]. Verder bestaat Canada uit wel 8,62% water (891.163&nbsp;km² water) van de totale landmassa. Het is daarom ook niet zo gek dat Canada de langste kustlijn ter wereld heeft, namelijk 202.080&nbsp;km! Het [[Great Bear Lake]] in [[Northwest Territories]] is het grootste meer dat volledig in Canada ligt. Het is bijna even groot als heel [[België]]! Naast deze heb je nog veel meer grote meren, zoals het [[Great Slave Lake]], het [[Winnipegmeer]] en de meren in het zuiden van Ontario ([[Grote Meren]]). De [[Mackenzie (Canada)|Mackenzie]] is met 1738&nbsp;km de langste van Canada en als je de zijrivieren meetelt kom je op 4240&nbsp;km!
[[Bestand:Cusheon Lake in the early morning, Saltspring Island, British Columbia, Canada.jpg|center|850px|thumb|Het landschap van [[Brits-Columbia]]]]

===Flora en fauna===
[[File:DSC_3486-1.jpg|right|250px|thumb|De [[bruine beer]]]]
Canada staat bekend om zijn natuur. Doordat erin het land vele verschillende soorten landschappen voorkomen, zijn er ook veel soorten planten en dieren. Het nationale symbool van het land, de [[rode esdoorn]], komt er veel voor, net als andere soorten esdoorns. De bossen in Canada zijn grotendeels gemengd, wat betekend dat er zowel loof- als naaldbomen staan. Naarmate men noordelijker komt komen er steeds minder loofbomen voor. In het uiterste noorden zijn helemaal geen bomen meer. Zo'n 80% van Canada bestaat nog steeds uit bos en grasland. 

Daarnaast komen er ook verschillende soorten dieren voor. Er zijn verschillende grotere zoogdieren, zoals de [[bruine beer]], de [[rode lynx]], de [[poema]], de [[grijze wolf]], de [[eland]] en de [[ijsbeer]]. Ook zijn er kleinere zoogdieren, zoals de [[lemming]], [[sneeuwhaas]], de [[eekhoorn]], de [[vos]], het [[wildzwijn]] en de [[wasbeer]]. Daarnaast zijn verschillende vogels, zoals [[spechten]], [[Duiven (vogels)|duiven]] en [[kraaien]]. In de wateren in en rondom Canada komen vele dierensoorten voor, zoals de [[zalm]], de [[orka]], de [[walvis]], de [[zeeschildpad]] en de [[zeehond]].

===Grote steden===
{| class="infobox" style="text-align:center; width:90%; margin-right:10px; font-size:90%"
! colspan="11" align="center" | Grootste steden van Canada
|-
! rowspan="23" width:150 |<br />
[[Bestand:Toronto_at_Dusk_-a.jpg|200px]] <br> [[Toronto]] <br>
[[Bestand:PengrowthSaddledomeDay.jpg|200px]]<br />[[Calgary]]<br />
[[Bestand:Edmonton_Downtown_Skyline_daytime.jpg|200px]]<br />[[Edmonton]]<br />
! align="center" style="background:#f5f5f5;" | 
! align="center" style="background:#f5f5f5;" | Naam
! align="center" style="background:#f5f5f5;" | Inwoners
! align="center" style="background:#f5f5f5;" | Provincie
! rowspan="23" width:150 |
[[Bestand:VuedeMontreal.jpg|200px]]<br />[[Montreal (Canada)|Montreal]]<br />
[[Bestand:Downtown_ottawa_night.jpg|200px]]<br />[[Ottawa]]<br />
[[Bestand:Downtown_Mississauga.jpg|200px]]<br />[[Mississauga]]<br />
|- 
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 1. || [[Toronto]] || 2.731.579 || Ontario
|-
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 2.|| [[Montreal (Canada)|Montreal]] || 1.704.694 || Québec
|-
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 3.|| [[Calgary]] || 1.239.220 || Alberta
|-
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 4.|| [[Ottawa]] || 934.243 || Ontario
|-
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 5.|| [[Edmonton]] || 932.546 || Alberta
|- 
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 6. || [[Mississauga]] || 721.599 || Ontario
|-
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 7.|| [[Winnipeg]] || 705.224 || Manitoba
|-
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 8.|| [[Vancouver (Canada)|Vancouver]] || 631.486 || Brits-Columbia
|-
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 9.|| [[Brampton]] || 593.638 || Ontario
|-
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 10.|| [[Hamilton (Canada)|Hamilton]] || 536.917 || Ontario
|- 
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 11. || [[Québec (stad)|Québec]] || 531.902 || Québec
|-
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 12.|| [[Surrey]] || 517.887 || Brits-Columbia
|-
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 13.|| [[Laval]] || 422.993 ||Québec
|-
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 14.|| [[Halifax]] || 403.131 || Nova Scotia
|-
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 15.|| [[London (Ontario)|London]] || 383.822 || Ontario
|- 
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 16. || [[Markham (Ontario)|Markham]] || 328.966 || Ontario
|-
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 17.|| [[Vaughan (Ontario)|Vaughan]] || 306.233 || Ontario
|-
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 18.|| [[Gatineau]] || 276.245 || Québec
|-
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 19.|| [[Saskatoon]] || 246.376 || Saskatchewan
|-
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 20.|| [[Longueuil]] || 239.700 || Québec
|}

===Klimaat===
[[Bestand:CypressHills1.JPG|left|320px|De Cypress Hills|thumb]]
Door de grootte van Canada heeft het land met verschillende klimaten te maken. Toch heeft het grootste gedeelte van het land te maken met een vochtig [[landklimaat]]. In bijna geheel Canada zijn er warme zomers met koude winters, waarbij er gedurende het gehele jaar door neerslag valt. Aan de kust van Brits-Columbia en het zuiden van Nova Scotia heerst echter een [[gematigd zeeklimaat]]. Hier zijn de zomers koeler en de winters zachter. Doordat veel kustgebieden in Canada met [[aflandige wind]] te maken hebben, zijn er maar weinig gebieden met een gematigd zeeklimaat. In het noorden van het land geldt een [[toendraklimaat]]. Hier vriest het bijna altijd en er ligt veel sneeuw. Ook veel gebergtes hebben te maken met een [[hooggebergteklimaat]]. In beide gebieden komt de temperatuur bijna nooit boven de 0&nbsp;°C. 

Canada heeft qua extreem weer voor met [[sneeuwstorm]]en te maken, die vooral 's winters en in het vroege voorjaar plaatsvinden. Tijdens zo'n sneeuwstorm kan er in ene keer veel sneeuw vallen, waardoor scholen soms dicht moeten (ijsvrij) en mensen ingegraven zijn in hun huis. Canada heeft hier vaak mee te maken en is daardoor ook goed voorbereid op deze sneeuwstormen. Daarnaast kunnen er ook flinke hagel- en onweersbuien plaatsvinden. [[Tornado|Tornado's]] komen vooral in het zuidwesten voor van Canada. Orkanen komen daarentegen niet voor in het land, aangezien het te noordelijk ligt, in tegenstelling tot de Verenigde Staten.

==Kunst en cultuur==
[[File:Iglesia_de_Notre-Dame-des-Victoires.jpg|right|250px|thumb|Oud-Québec]]
De Canadese cultuur is beïnvloed door zowel de Britse cultuur als de Amerikaanse cultuur. De Britse cultuur is van invloed geweest tijdens de koloniale periode, terwijl de Amerikaanse cultuur meer invloed kreeg na de onafhankelijkheid. Daarnaast heeft de Franse cultuur grote invloed gehad in Québec en deels ook in andere delen van Canada. De regio Québec heeft over het algemeen een andere cultuur dan de rest van Canada. Veel inwoners van de provincie voelen zich ook meer Québecs dan Canadees. Daarnaast is de cultuur van de inheemse volkeren van Canada nog van invloed geweest op de Canadese cultuur. 

Canada stelt zich voor als multicultureel en [[progressief]] land. Dit betekent dat Canada zich voorstelt als een inclusieve en gelijkwaardige samenleving. Canada loopt uit op de rest van de wereld op het gebied van vrouwen- en lhbt-rechten. Zo is het [[homohuwelijk]] er legaal, er zijn strenge wetten voor [[wapen]]bezit en ook zijn het gebruik en de verkoop van [[cannabis]] toegestaan. 

===Werelderfgoed===
Op de Werelderfgoedlijst van UNESCO staan 20 Canadese zaken. Dit zijn:
{{Kolommen2
| Kolom1=
* [[L'Anse aux Meadows]]
* [[Nationaal park Nahanni]]
* [[Provinciaal park Dinosaur]]
* [[Kluane]] / [[Wrangell-St. Elias]] / [[Glacier Bay]] / [[Tatshenshini-Alsek]] (gedeeltelijk in de [[Verenigde Staten]])
* [[SGang Gwaay]]
* [[Head-Smashed-In Buffalo Jump]]
* [[Nationaal park Wood Buffalo]]
* Parken in de Canadese [[Rocky Mountains]]
* Historische wijk van [[Québec (stad)|Oud-Quebec]]
* [[Nationaal park Gros Morne]]
| Kolom2=
* Oude stad [[Lunenburg (Canada)|Lunenberg]]
* [[Waterton Glacier International Peace Park]] (gedeeltelijk in de Verenigde Staten)
* [[Nationaal park Miguasha]]
* [[Rideau Canal]]
* [[Fossielkliffen van Joggins]]
* Het landschap van [[Grand-Pré]]
* Baskische walvishaven van [[Red Bay]]
* [[Mistaken Point]]
* [[Pimachiowin Aki]]
* [[Writing-on-Stone]] / [[Áísínai'pi]]
}}
[[File:Mehran_Farzamfar_1.jpg|center|850px|thumb|[[Provinciaal Park Dinosaur]]]]

===Muziek===
[[File:Shawn_Mendes_Performs_"In_My_Blood"_MTV_VMAs_in_2018_Part_4.jpg|left|250px|thumb|Een van de bekendste Canadese zangers van de afgelopen jaren; [[Shawn Mendes]]]]
De Canadese muziek is beïnvloed door de Britse en later door de Amerikaanse muziek. De Franstalige muziek is Canada is vooral beïnvloed door de muziek uit Frankrijk. De Amerikaanse muziek is populair in Canada, waardoor de Canadese muziek verdrongen wordt. Toch heeft de Canadese regering besloten dat minstens 30% van de muziek op de radio van Canadese artiesten moet zijn. Daarnaast zijn er verschillende Canadese artiesten met internationaal succes. Een van de eerste beroemde Canadese artiesten is [[Paul Anka]], die in 1958 doorbrak met het lied ''Diana''. Later braken ook artiesten als [[Bryan Adams]] (''Summer of '69'') en [[Anne Murray]]. De Franstalige Canadese zangeres [[Celine Dion]] brak door in de jaren 80 en geldt nog altijd als een van de beroemde zangeressen uit het land. 

Andere beroemde Canadese zangers en zangeressen zijn [[Micheal Bublé]], [[Nelly Furtado]], [[Avril Lavigne]], [[Carly Rae Jepsen]], [[Drake (rapper)|Drake]], [[The Weeknd]], [[Justin Bieber]] en [[Shawn Mendes]].

===Literatuur===
[[File:Anne_of_Green_Gables_-_pg257a.jpg|right|250px|thumb|''[[Anne of Green Gables]]'' is nog altijd een van de best verkochte Canadese boeken wereldwijd.]]
De Canadese literatuur is in de 19e eeuw ontstaan, maar daarvoor waren er al literaire werken. Deze bestonden uit de mythologie en volksverhalen van de verschillende inheemse volkeren en verslagen van kolonisten. Lang viel de Canadese literatuur onder de Britse literatuur, maar de stichting van Canada in 1867 wilde men een eigen Canadese literatuur hebben. Het eerste Canadese literaire werk is echter ''[[The History of Emily Montague]]'' (1769) van [[Francis Brooke]]. In de jaren 1880 en 1890 begon zich pas een echte Canadese literatuur te vormen met dichters als [[Charles D.G. Roberts]], [[Archibald Lampman]] en [[Duncan Campbell]]. Een van de bekendste Canadese boeken, ''[[Anne of Green Gables]]'' (1908) van [[L. M. Montgomery]], is de jaren hierna geschreven. 

Slechts een Canadese auteur heeft de Nobelprijs voor Literatuur gewonnen, namelijk [[Alice Munro]] in 2013. Zij schrijft voornamelijk korte verhalen. Andere bekende Canadese auteurs zijn [[Yann Martel]] (''[[Life of Pi]]''), [[Michael Ondaatje]] (''[[The English Patient]]'') en [[Margaret Atwood]] (''[[The Handmaid's Tale]]'').

===Media en film===
Canadese televisie wordt voornamelijk gemaakt door de [[Canadian Broadcasting Company]] (CBC). De Canadese overheid heeft wetten aangenomen die Canadese televisieseries en films moeten bevorderen op buitenlandse series en films, voornamelijk uit de Verenigde Staten. Toch zijn Amerikaanse en ook Britse televisieseries en films populair in Canada. Franstalige Canadezen kijken over het algemeen vaker naar Canadese televisie en film dan Engelstalige Canadezen. Dit betekent niet dat Canada geen successen op het gebied van televisie heeft gehad. De meeste studio's zitten gevestigd in Vancouver, dat ook wel het ''Hollywood van het Noorden'' wordt genoemd. Bekende Canadese televisieseries zijn ''[[The X-Files]]'', ''[[Battlestar Galactica]]'', ''[[Smalville]]'', ''[[My Babysitter's A Vampire]]'', ''[[Orphan Black]]'' en ''[[Anne met een E]]''. Ook worden veel Amerikaanse televisieseries opgenomen in Canada. 

Ook worden veel Amerikaanse films in Canada opgenomen, waaronder ''[[Night at the Museum]]''. Canadese films lijden door het succes van Amerikaanse films. Toch zijn er enkele succesvolle Canadese films, zoals ''[[Les Boys]]''. Daarnaast zijn veel Canadese acteurs internationaal bekend, zoals [[Ryan Gosling]], [[Jim Carrey]], [[Michael J. Fox]] en [[Ryan Reynolds]].

===Eten en drinken===
De Canadese keuken is beïnvloed door de Britse, Franse en Amerikaanse keuken. De meeste gerechten zijn overgenomen uit deze keukens met enkele verschillen. Toch zijn er enkele gerechten die typisch Canadees zijn. Het bekendste Canadese gerecht is [[poutine]]. Dit zijn Franse frieten met stukjes kaas, die met jus overgoten worden. Dit gerecht is ontstaan in Québec en is uitgeroepen tot "het nationale gerecht van Canada". Een ander Canadees gerecht is de [[bagel]], een donutvormig broodje. Hoewel er in de Verenigde Staten ook bagels zijn, zijn Canadese bagels kleiner en zoeter. Bekende Canadese snacks zijn gedroogde, gerookte zalm (''Salmon jerky'') en [[chips]] met ketchupsmaak. Volgens veel Canadezen is de [[California roll]] in Vancouver ontstaan, hoewel Amerikanen claimen dat deze in Los Angeles gedacht is. Ook [[esdoornsiroop]] wordt vaak in verband gebracht met Canada. Dit wordt afgetapt van esdoornbomen en vaak met pannenkoeken of andere zoete gerechten gegeten. Andere typisch Canadese gerechten zijn [[beavertail]]s, [[buttertard]]s en [[flipper pie]]. De [[pizza Hawaï]] is overigens ook in Canada bedacht. 

De maaltijden in Canada verschillen weinig van die in Nederland en België. Een dag bestaat vaak uit drie maaltijden; ontbijt, lunch en diner. 
<center>
<gallery>
Bestand:Food at WIkimanian 2017 02.jpg|[[Poutine]]
Bestand:Bagels-Montreal-REAL.jpg|[[Montreal (Canada)|Montreal]]-style [[bagel]]s
Bestand:California Sushi (26571101885).jpg|[[California roll]]s
Bestand:Maple syrup.jpg|[[Esdoornsiroop]]
Bestand:Pizza with pineapple.jpg|[[Pizza Hawaï]]
</gallery>
</center>

===Sport===
[[File:Parc_de_l_Esplanade_12.JPG|right|300px|thumb|Een ijshockey-wedstrijd in Québec]]
De populairste sport in Canada is [[ijshockey]], dat door de Canadezen gewoon ''hockey'' genoemd wordt. IJshockey is de meest bekeken sport van Canada en daarnaast is Canada ook internationaal een van de beste landen in ijshockey. Een andere populaire sport in het land is [[lacrosse]], dat door de inheemse inwoners gespeeld werd. Lacrosse kan gezien worden als een sport van hockey, waarbij de sticks een netje hebben waarmee de bal gevangen wordt. Daarnaast is zowel [[voetbal]] als [[American football]] populair in het land. Andere populaire sporten zijn [[wielrennen]], [[volleybal]], [[basketball]], [[zwemmen]] en [[Golf (sport)|golf]]. 

Op het gebied van de [[Olympische Spelen]] is Canada succesvoller geweest in de Winterspelen dan in de Zomerspelen. Dit heeft natuurlijk te maken met de strenge Canadese winters. Canada heeft drie maal de Olympische Spelen mogen organiseren; de Zomerspelen van 1976 in Montreal, de Winterspelen van 1988 in Calgary and de Winterspelen van 2010 in Vancouver.

===Feestdagen===
Canada heeft een aantal feestdagen, die onder opgesomd staan. Bepaalde feestdagen worden in heel Canada gevierd, terwijl andere feestdagen alleen in bepaalde provincies gevierd worden. het verschilt bij veel feestdagen of men standaard vrij is. 
{| class="wikitable"
! Dag
! Engelse naam
! Franse naam
! Uitleg
|-
| 1 januari
| New Year's Day <br> (''[[Nieuwjaarsdag]]'')
| Jour de l'An
| 
|-
| Derde maandag in februari
| Family Day
| Fête de la famille
|
|-
| Verschillend
| Good Friday <br> (''[[Goede vrijdag]]'')
| Vendredi saint
|
|-
| Verschillend
| ''Easter Monday'' <br> (''[[Tweede paasdag]]'')
| ''Lundi de Pâques''
|
|-
| Maandag vóór 25 maart
| [[Victoria Day]]
| Fête de Victoria
| Herdenkt de geboorte van koningin [[Victoria van het Verenigd Koninkrijk|Victoria]]
|-
| 1 juli
| [[Canada Day]]
| Fête du Canada
| Viert het ontstaan van Canada in 1867
|-
| Eerste maandag in augustus
| Civic Holiday
| Premier lundi d'août
| Vrij dag voor werknemers
|-
| Eerste maandag van september
| Labour Day <br> (''[[Dag van de Arbeid]]'')
| Fête du travail
| 
|-
| 30 september
| National Day for Truth and Reconciliation
| Journée nationale de la vérité et de la réconciliation
| Herdenkt de [[assimilatie]] van inheemse kinderen op Canadese scholen en de slachtoffer daarvan
|-
| Tweede maandag in oktober
| [[Thanksgiving Day]]
| Action de grâce
|  Familiefeest, dat de [[Mayflower]] herdenkt. Deze dag wordt ook in de VS gevierd, maar op een andere dag.
|-
| 11 november
| Remembrance Day
| Jour du Souvenir
| Herdenking van de slachtoffers van de Eerste Wereldoorlog
|-
| 25 december 
| Christmas Day <br> (''[[Eerste kerstdag]]'')
| Noël
|
|-
| 26 december
| Boxing Day <br> (''[[Tweede kerstdag]]'')
| Lendemain de Noël
|
|}
Daarnaast zijn er nog provinciale feestdagen, die enkel in één provincie of één territorium gevierd worden. Deze zijn niet opgenomen in de lijst.

==Politiek==
[[Bestand:Statue of Queen Elizabeth II in Ottawa.JPG|left|300px|thumb|Een standbeeld voor koningin [[Elizabeth II van het Verenigd Koninkrijk|Elizabeth II]] die tussen 1952 en 2022 staatshoofd van Canada was.]]
Canada is een [[democratie]] en [[constitutionele monarchie]]. Hoewel Canada een onafhankelijk land is, is de Britse koning [[Charles III van het Verenigd Koninkrijk|Charles III]] het staatshoofd van het land. Canada is niet de enige voormalige Britse kolonie waar dit het geval is. In o.a. [[Australië (land)|Australië]] en [[Nieuw-Zeeland]] is de koningin ook het staatshoofd. Deze gebieden worden de [[commonwealth realm]]s genoemd. Canada is hierdoor technisch gezien een monarchie, maar wordt vaak niet als een monarchie gezien. Net als in het Verenigd Koninkrijk heeft de koning(in) geen politieke macht meer en is hij/zij slechts het symbool van het land. De koning(in) vertegenwoordigt Canada in het buitenland en bezoekt Canada zo nu en dan. De Britse koning(in) mag zich daarom ook ''koning(in) van Canada'' noemen. 

In Canada is er overigens een beweging om de monarchie te vervangen door een gekozen president, zoals in o.a. de Verenigde Staten het geval is. Canada was altijd groot voorstander van de monarchie, maar tegenwoordig wil slechts 33% van de Canadezen de monarchie behouden. 36% zegt liever een gekozen staatshoofd (president) te hebben. Het overige deel heeft hierover geen mening. De Canadese bevolking is dus erg verdeeld over de monarchie. Hoewel 33% van de Canadezen voorstander van de monarchie is, zegt 69% een positief onderdeel te hebben over koningin Elizabeth II zelf. Daarnaast is Canada ook een [[federatie]], wat betekent dat iedere provincie en ieder territorium veel dingen zelf mogen beslissen. Canada is vergelijkbaar met de Verenigde Staten, waar ook iedere staat een grote mate van zelfbestuur heeft. 

===Regering===
[[File:Trudeau visit White House for USMCA (cropped).jpg|right|250px|thumb|[[Justin Trudeau]], de huidige premier van Canada]]
Hoewel Canada sinds 1931 zelfbestuur heeft, werd de grondwet pas 51 jaar opgesteld. In de tussentijd moest iedere Canadese wet door het Britse parlement goed worden gekeurd. Al deze wetten zijn toegevoegd aan de grondwet, waardoor Canada een van de langste grondwetten ter wereld heeft. De reden waarom het goedkeuren van de grondwet zo lang duren, was dat de verschillende provincies en partijen het niet eens konden worden. 

Aangezien de Britse koning(in) vaak in [[Londen]] is en niet in Canada, wordt hij/zij vervangen door een [[gouverneur-generaal]]. Een gouverneur-generaal is een plaatsvervanger, die de taken van de koning(in) overneemt als de koning(in) niet in Canada is. De gouverneur-generaal doet dit in principe het overgrote deel van de tijd, aangezien de koning(in) slechts soms een bezoek brengt aan Canada. De gouverneur-generaal heeft geen politieke macht; het is slechts een symbolische functie. Hij/zij is aanwezig bij evenementen, ondertekent de wetten, benoemt de premier en ministers en brengt de koning(in) op de hoogte wat er gaande is in Canada. Een gouverneur-generaal dient een periode van vijf jaar, maar soms kan dit iets verlengt worden. De gouverneur-generaal wordt benoemt door de Britse koning(in) op advies van de premier van Canada. [[Mary Simon]] is de huidige gouverneur-generaal van het land. 

Het dagelijks bestuur van Canada wordt geleid door de regering. Aan het hoofd van de regering staat een premier. De huidige premier van Canada is [[Justin Trudeau]], die deze functie sinds 2015 uitvoert. De premier is verantwoordelijk voor het dagelijks bestuur van het land. Er zijn geen aparte verkiezingen voor de premier. De leider van de grootste partij in het Lagerhuis wordt automatisch premier van het land. Anders dan in Nederland en België heeft de premier een zetel in het parlement (vaak het Lagerhuis). Ook de ministers kunnen een zetel hebben in het parlement. De premier wordt geholpen door verschillende ministers.

===Parlement===
[[File:Parliamenthill.jpg|left|300px|thumb|Het parlement vergaderd op [[Parliament Hill]]]]
Het [[parlement van Canada]] bestaat uit twee kamers. Dit zijn:
* Het [[Lagerhuis (Canada)|Lagerhuis]] (''House of Commons'' of ''Chambre des communes''), bestaande uit 338 zetels. Het Lagerhuis wordt iedere vijf jaar gekozen, maar het kan zijn dat er soms sneller verkiezingen zijn. Canada is verdeeld in [[kiesdistrict]] en ieder kiesdistrict kiest een parlementslid, dat hun kiesdistrict vertegenwoordigt. De kandidaat met de meeste stemmen wordt lid namens dat kiesdistrict. 
* De [[Senaat (Canada)|Senaat]] (''Senate'' of ''Sénat''), bestaande uit 105 leden. De leden van de Senaat worden benoemd door de gouverneur-generaal op advies van de premier. Een senator blijft senator totdat hij/zij 75 jaar oud is, opstapt of wordt afgezet. Er zijn geen verkiezingen voor de Senaat, maar de provincie [[Alberta]] houdt deze wel (maar de premier is niet verplicht de uitkomsten over te nemen). Leden van de Senaat moeten ook een bepaald vermogen hebben. ER is dan ook kritiek op de Senaat dat het ondemocratisch is. 
In het parlement is niet iedereen even goed vertegenwoordigt. Kleinere provincies zijn over het algemeen beter vertegenwoordigt dan de grotere provincies. Ook zijn de provincies in het oosten beter vertegenwoordigt dan de provincies in het westen. Dit komt doordat de kieswet is opgesteld in de 19e eeuw, toen nog veel mensen in het westen woonden. Tegenwoordig verhuizen meer mensen naar het oosten, maar de kieswet is nooit aangepast. Sinds 2000 zijn er wel pogingen gedaan om dit systeem democratischer te maken. 

Canada heeft eigenlijk twee grote politieke partijen, die afwisselend de macht hebben. Dit zijn de [[Liberale Partij van Canada|Liberale Partij]] en de [[Conservatieve Partij van Canada|Conservatieve Partij]]. De Liberale Partij is centrumlinks en progressief, terwijl de Conservatieve Partij centrumrechts en  conservatief is. Alleen de Conservatieve en Liberale Partij hebben minister-presidenten geleverd. Tegenwoordig is de Liberale Partij de grootste. Naast deze twee partijen zijn er nog drie kleinere partijen in het parlement vertegenwoordigd:
* De [[Nieuwe Democratische Partij]], een linkse partij die voornamelijk in de grote steden populair is. De Nieuw Democratische Partij staat voor [[sociaaldemocratie]] en [[democratisch socialisme]]. 
* [[Bloc Québécois]], een linkse partij die enkel in Québec actief is. De partij wil dat Québec meer rechten krijgt en sommige leden willen zelfs van Québec een eigen land maken. 
* De [[Groene Partij van Canada|Groene Partij]], de kleinste partij in het Canadese partij. De Groene partij staat voor [[groene politiek]] en is alleen populair in Brits-Columbia en Ontario. 
Daarnaast zijn er meerdere partijen die niet in het parlement vertegenwoordigt zijn, waaronder de [[Canadese Volkspartij]].

===Bestuurlijke indeling===
Canada is verdeeld in 10 provincies en 3 territoria. De tien provincies liggen in het zuiden van Canada, terwijl de drie territoria in het noorden liggen. Er is een groot verschil tussen een provincie en een territorium. Een provincie mag meer dingen zelf beslissen, terwijl de territoria veel minder dingen zelf mogen beslissen. Tegenwoordig mogen de territoria meer dingen zelf beslissen. Iedere provincie en ieder territorium heeft een eigen regering, een eigen premier en eigen parlement. 

[[Bestand:Political map of Canada.png|right|420px|miniatuur|Bestuurlijke indeling van Canada.]]
{| class="wikitable"
! Naam
! Hoofdstad
! Inwonersaantal <br> (2021)
! Oppervlakte <br> (in km²)
|-
! colspan="4" | Provincies
|-
| [[Brits-Columbia]]
| [[Victoria (Canada)|Victoria]]
| 5.249.635
| 944.735
|-
| [[Alberta]]
| [[Edmonton]]
| 4.464.170
| 661.848
|-
| [[Saskatchewan]]
| [[Regina]]
| 1.180.867
| 651.036
|-
| [[Manitoba]]
| [[Winnipeg]]
| 1.386.333
| 647.797
|-
| [[Ontario]]
| [[Toronto]]
| 14.915.270
| 1.076.395
|-
| [[Québec (provincie)|Québec]]
| [[Québec (stad)|Québec]]
| 8.631.147
| 1.542.056
|-
| [[New Brunswick]]
| [[Fredericton]]
| 794.300
| 72.908
|-
| [[Nova Scotia]]
| [[Halifax]]
| 998.832
| 55.284
|-
| [[Prins Edwardeiland]]
| [[Charlottetown (Prins Edwardeiland)|Charlottetown]]
| 165,936
| 5.660
|-
| [[Newfoundland en Labrador]]
| [[St. John's (Newfoundland en Labrador)|St. John's]]
| 521.758
| 405.212
|-
! colspan="4" | Territoria
|-
| [[Yukon (territorium)|Yukon Territorium]]
| [[Whitehorse (Canada)|Whitehorse]]
| 43.095
| 482.443
|-
| [[Northwest Territories]]
| [[Yellowknife]]
| 45.515
| 1.346.106
|-
| [[Nunavut|Nunavut Territorium]]
| [[Iqaluit]]
| 39.589
| 2.093.190
|}

===Buitenlandse politiek===
[[File:Donald_Trump_receives_a_gift_from_Justin_Trudeau_in_Canada_-_2018.jpg|left|250px|thumb|De (voormalige) Amerikaanse president [[Donald Trump]] op bezoek bij Trudeau in 2018.]]
Canada is lid van verschillende internationale organisaties, zoals de [[Verenigde Naties]], de [[NAVO]], [[La Francophonie]] en de [[Organisatie van Amerikaanse Staten]]. Canada heeft over het algemeen vreedzame en vriendschappelijke banden met landen. Het heeft geen grote conflicten met andere staten. Canada heeft een grensconflict met [[Denemarken]] over het [[Hans Island]], een onbewoond eiland op de grens tussen [[Groenland]] (een Deens overzees gebied) en Canada. Beide landen claimen het als hun grondgebied, maar het conflict speelt geen grote rol (het eiland is namelijk niet waardevol). Ook was een conflict met [[Frankrijk]] over de zeegrenzen met [[Saint-Pierre en Miquelon]], maar dit werd in 1992 opgelost. Ook waren er grensconflicten met de Verenigd Staten in het verleden. 

Over het algemeen heeft Canada de beste banden met westerse landen, zoals het [[Verenigd Koninkrijk]], [[Australië (land)|Australië]] en de landen van de [[Europese Unie]]. De Verenigde Staten zijn waarschijnlijk de beste vriend van Canada. Beide landen hebben een vergelijkbare cultuur en zijn goede handelspartners. Canadezen en Amerikanen kunnen elkaars land bezoeken zonder visum en ook is het eenvoudig als Canadees in de Verenigde Staten te werken en als Amerikaan in Canada.

==Economie==
Canada is een van de rijkste en meest welvarende landen op de wereld. Canada is de negende economie ter wereld. In vergelijking met andere westerse landen heeft het land een grote land- en mijnbouwsector. Vooral de visserij en delfstoffen spelen een belangrijke rol in de Canadese economie. Ook de industrie is groter als in andere landen, vooral door de bouw van auto's en vliegtuigen. Hierdoor werkt een kleiner deel van de bevolking in de dienstensector als in andere ontwikkelde landen, zoals Nederland en België. Toch spelen ook de [[technologie]] en het [[toerisme]] een belangrijke rol. 

In Canada betaalt men met de [[Canadese dollar]]. 

===Land- en mijnbouw===
[[File:CombineWheat0654.jpg|right|300px|thumb|Landbouw in Canada]]
De Canadese bodem heeft verschillende delfstoffen en mineralen. Mineralen hebben een grote rol gespeeld in de groei van de Canadese economie. Canada is de grootste producent ter wereld van [[zink]]erts en [[uranium]], en de op één na grootste van [[nikkel]] en [[asbest]]. Daarnaast wordt er ook [[koper]], [[goud]], [[platinum]], [[ijzer]], [[titanium]], [[kobalt]] en [[lithium]] gevonden in de bodem. Ook [[aardgas]] en [[aardolie]] worden in de bodem gevonden. Deze mineralen zijn gewild in zowel Canada als het buitenland. Ook investeert Canada in mijnbouw in andere landen, waaronder in Afrika en Latijns-Amerika. Zo'n 75% van de wereldwijde mijnbouwbedrijven is gevestigd in Canada.

Ook op het gebied van landbouw is Canada nog steeds een van de belangrijkste landen ter wereld. Het land exporteert veel hout, waaronder houtpulp en zachthout. Zo'n 10% van de werkenden is actief in de houtbouw en de houtverwerkende industrie. Hout is vooral belangrijk voor de provincies Brits-Columbia, Québec en Ontario. Daarnaast worden er ook veel gewassen in Canada verbouwd, zoals [[graan]], [[fruit]] (waaronder pruimen, abrikozen, kersen, appels en aardbeien), [[suikerbiet]], [[hazelnoot|hazelnoten]] en er wordt veel [[esdoornsiroop]] afgetapt van esdoorns. Ook vind er [[wijn]]bouw plaats in Canada, die vaak ''ijswijnen'' genoemd worden (vanwege de kou). Verder wordt er veel [[honing]] en [[bijenwas]] gemaakt. Ook is er veeteelt en [[melk]], [[ei]]eren en vlees worden er veel geproduceerd. Daarnaast is er veel [[jacht]], waardoor Canada ook een van de grootste leveraars van [[bont]] is. De landbouw is niet alleen belangrijk voor Canada. Een gedeelte wordt geëxporteerd naar de Verenigde Staten en Azië. 

===Industrie en dienstensector===
[[File:Vancouver_downtown.jpg|left|300px|thumb|De financiële sector van Vancouver]]
Op het gebied van [[industrie]] speelt vooral [[assemblage]] een rol. Dit zijn fabrieken die producten in elkaar zetten. De onderdelen worden voornamelijk in het buitenland gemaakt, waarna deze onderdelen naar Canada worden gebracht om in elkaar gezet te worden. Dit gebeurd veel met vliegtuigen en auto's. Ook is er veel zware industrie, zoals de staalindustrie en chemische producten. Verder is er nog de papierindustrie. Veel industrie bevindt zich bij de Grote Meren, mede doordat de Verenigde Staten daardoor makkelijk te bereiken zijn. Daarnaast is er nog veel hightech-industrie, zoals het maken van [[software]].

Zo'n 70% van de Canadezen is actief in de dienstensector, waarvan de [[retail]] de belangrijkste sector is. Retail is de verkoop van goederen aan consumenten, zoals warenhuizen en winkelcentra. Veel Amerikaanse bedrijven zijn hierin actief, maar de [[Real Canadian Superstore]], [[Tim Hortons]] en de [[Hudson's Bay Company]] zijn een echte Canadese winkels. In de grote steden zitten veel banken en verzekeringsmaatschappijen gevestigd. Ook de verkoop van grond en gebouwen speelt een grote rol in de Canadese economie. Ook werken veel mensen in het onderwijs en de gezondheidszorg. Toerisme speelt ook een grote rol. Veel toeristen komen naar Canada voor de natuur. Nederlanders en Belgen hebben een [[visum]] nodig om naar Canada te reizen.

===Handel===
Canada heeft verschillende vrijhandelsakkoorden, waaronder [[NAFTA]] met de Verenigde Staten en Mexico. Canadezen en Amerikanen kunnen makkelijk de grens oversteken en in elkaars landen werken. Ook heeft Canada akkoorden met Japan, de Europese Unie en Australië. De belangrijkste exportgoederen zijn voertuigen en onderdelen daarvan, machines, vliegtuigen, chemicaliën, hout, metalen, gas, elektriciteit, plastic, landbouwmiddelen en telecommunicatie. Veel van deze goederen worden ook weer ingevoerd. 

De belangrijkste handelspartner van Canada is de Verenigde Staten. Andere belangrijke handelspartners zijn de Europese Unie, China, Japan en Mexico.

==Vlag en volkslied==
===Vlag en wapen===
{{Zie ook|Zie voor meer informatie [[vlag van Canada]] en [[wapen van Canada]]}}
[[File:Pexels-daniel-joseph-petty-756790.jpg|right|300px|thumb|De vlag van Canada]]
De huidige vlag van Canada komt uit 1965 en bestaat uit drie horizontale banen. De twee buitenste banen zijn rood en de binnenste baan is wit. In het midden is een [[esdoorn]]blad afgebeeld, dat het nationale symbool van het land is. In het Engels wordt de vlag hierdoor ook de ''Maple Leaf Flag'' (Esdoornbladvlag) genoemd. Het esdoornblad wordt daarnaast ook op veel producten en souvenirs uit Canada afgebeeld. Sinds de Britse koning(in) het staatshoofd van Canada is, is de [[Vlag van het Verenigd Koninkrijk|Britse vlag]] ook officieel bij ceremonies waar de koning(in) aanwezig is. Vaak worden de Britse en Canadese vlag naast elkaar getoond. De Britse vlag heeft dus een officiële status in Canada. Ook hebben is de Britse vlag te zien op verschillende provincievlaggen. 

Het Canadese wapen lijkt erg op het [[wapen van het Verenigd Koninkrijk]] met enige Canadese elementen. Het bestaat uit een wapenschild met hierop de wapens van [[Engeland]], [[Schotland]] en [[Ierland]] (toentertijd de drie landen van het Verenigd Koninkrijk), met het Franse wapen (symboliseert de Franstalige Canadezen) en drie esdoornbladeren. Dit wapenschild word vastgehouden door een leeuw en een eenhoorn; de symbolen van Engeland en Schotland. Zij houden ook de Britse en Franse koninklijke vlag vast; die de Engelstalige en Franstalige Canadezen voorstellen. Bovenop staat een leeuw die een esdoornblad vasthoudt en een kroon. Dit stellen Canada en de monarchie voor. Op het wapen zijn twee spreuken te lezen: ''A mari usque ad mare'' (Van zee tot zee) en ''Desiderantes meliorem patriam'' (Strevend naar een beter vaderland).

===Volkslied===
{{Zie hoofdartikel|O Canada}}
Het officiële volkslied van Canada is ''O Canada'', dat zowel een Engelse als Franse versie heeft. Het volkslied werd geschreven in 1880 en datzelfde werd het officieel. Bij officiële ceremonies worden de Franse en Engelse tekst samengevoegd waardoor één tekst ontstaat. Hoewel het volkslied een Franse en Engelse versie heeft, zijn de de twee versies erg verschillend. Het volkslied was eerst in het Engels geschreven en pas later kwam er een Franse versie. De Franse versie is echter geen vertaling van de Engelse versie. 

{{Kolommen2
| Kolom1=
:'''Engelse versie'''
:O Canada!
:Our home and native land!
:True patriot love in all of us command.
:With glowing hearts we see thee rise,
:The True North strong and free!
:From far and wide, O Canada,
:We stand on guard for thee.
:God keep our land glorious and free!
:O Canada, we stand on guard for thee.
:O Canada, we stand on guard for thee. 
| Kolom2=
:'''Franse versie'''
:Ô Canada!
:Terre de nos aïeux,
:Ton front est ceint de fleurons glorieux!
:Car ton bras sait porter l'épée,
:Il sait porter la croix!
:Ton histoire est une épopée
:Des plus brillants exploits.
:Et ta valeur, de foi trempée,
:Protégera nos foyers et nos droits.
:Protégera nos foyers et nos droits.
}}

Daarnaast is het Britse volkslied ''[[God Save the King]]'' nog officieel als koninklijk volkslied. Dit wordt enkel gebruikt bij gebeurtenissen waarbij de koning(in) aanwezig is of leden van het koninklijk huis aanwezig zijn.

==Bronnen==
* {{en}} [https://en.wikipedia.org/wiki/Canada Het artikel op de Engelstalige Wikipedia].
* {{en}} [https://www.youtube.com/watch?v=SxhUsPBFPkU Canada] (10 november 2015). YouTube-kanaal: Geography Now!
* {{en}} [https://www.studycountry.com/guide/CA-education.htm#:~:text=Education%20across%20Canada%20is%20generally,programs%20and%20vocational%2Ftechnical%20schooling. The Education System in Canada] via www.studycountry.com.
* {{en}} [https://www.youtube.com/watch?v=ymEFFbcom88 How Canada's Government Works (citizenship test tutorial)] (18 november 2017). YouTube-kanaal: J.J. McCullough.
* {{en}} [https://sciencing.com/plants-animals-canada-6755090.html Plants and Animals of Canada] (2 november 2021) via sciencing.com.

{{Navigatie landen Noord-Amerika}}
{{Navigatie Gemenebest van Naties}}

[[Categorie:Landen van Noord-Amerika]]
[[Categorie:Gemenebest van Naties]]
[[Categorie:Canada]]

[[de:Kanada]]
[[en:Canada]]
[[es:Canada]]
[[eu:Kanada]]
[[fr:Canada]]
[[it:Canada]]
[[ru:Канада]]