Brontekst bekijken van Ulysses (boek)

{{werk|{{Gebruiker:Mike1023/Handtekening}}}}
{{Infobox boek
| titel              = Ulysses
| afbeelding         = UlyssesCover.jpg
| ander formaat      = 
| alternatieve titel =
| schrijver          = [[James Joyce]]
| taal               = [[Engels]]
| land               = {{IE}}
| genre              = [[Modernisme]]
| datum              = 1922
| isbn               =
| uitgever           =
| bijzonderheden     =
| tekst              =
}}
'''Ulysses''' is een roman van de Iers-Britse schrijver [[James Joyce]]. Het boek behoort tot een van de meest bestudeerde werken in de wereldliteratuur. Joyce publiceerde het boek in 1922. In hetzelfde jaar publiceerde [[T.S. Eliot]] zijn gedicht ''[[The Waste Land]]''. 1922 wordt daarom als het hoogtepunt van de [[modernisme|modernistische literatuur]] gezien. ''Ulysses'' wordt soms een samenvatting van de gehele beweging genoemd. 

Het boek vertelt het verhaal van Leopold Bloom, die een tocht maakt door [[Dublin]]. Bloom wil niet naar huis gaan naar zijn vrouw, Molly, en loopt daarom door de straten van Dublin. Zijn vrouw staat op het punt om een affaire aan te gaan met een andere man. Naast Leopold Bloom gaat het verhaal ook over de kunstenaar Stephen Dedalus (een personage uit ''[[Een portret van de kunstenaar als jongeman]]'') en ook komt Leopolds vrouw in het laatste hoofdstuk aan het woord. Het gehele boek vindt plaats in één dag en volgt de structuur van de ''[[Odyssee]]'' van [[Homerus]]. Daarnaast bevat het boek veel verwijzingen naar de literatuur en mythologie en spelen de Ierse geschiedenis, religie en seksualiteit een belangrijk rol in het boek. 

Het boek is erg [[experimenteel]]. Zo gebruikt Joyce veel [[symbool|symbolen]], verschillende literaire technieken, [[allusie]]s, [[parodie]] en [[woordspeling]]en. Zo probeert Joyce in het hoofdstuk ''Oxen of the sun'' de evolutie van Engelse [[proza]] te imiteren. Het laatste hoofdstuk ''Penelope'' heeft daarentegen haast geen leestekens en laat de gedachtestroom van Blooms vrouw zien, een techniek die [[stream of consciousness]] wordt genoemd. 

==Samenvatting==
{{verhaal}}
===Deel 1: Telemachia===
[[File:James_Joyce_Tower_01.JPG|right|300px|thumb|De Sandycove Martello-toren staat tegenwoordig bekend als het [[James Joyce Tower and Museum]].]]
[[File:IMG_SandymountStrabd1461.jpg|right|300px|thumb|[[Sandymount Strand]], waar Stephen een wandeling maakt in ''Proteus''.]]
'''Episode 1: ''Telemachus'''''<br>
Om 8 uur 's ochtend gaat Buck Mulligan samen met Stephen Dedalus naar het dak van de [[James Joyce Tower and Museum|Sandycove Martello]]-toren. De twee mannen wonen in de toren van het voormalige fort. Mulligan en Stephen krijgen ruzie met elkaar. Stephens moeder is namelijk kort geleden overleden en Mulligan maakte daar een nare opmerking over. Mulligan heeft echter een vriend uitgenodigd, Haines, aan wie Stephen een hekel heeft. De drie mannen eten samen [[ontbijt]] en lopen langs de kust. Mulligan wil dat Stephen de sleutel van de toren aan hem geeft. Ook wil hij een [[lening]] van Stephen. De drie mannen gaan hun eigen weg, maar besluiten om 12.30 uur af te spreken in een [[kroeg]] (''The Ship''). Als Stephen wegloopt, denkt hij erover na om 's avonds niet terug te keren. 

'''Episode 2: ''Nestor'''''<br>
Stephen gaat vervolgens naar de school waar hij leraar is. Tijdens de geschiedenisles geeft hij les over de overwinning van generaal [[Pyrrhus van Epirus]]. De leerlingen zijn niet geïnteresseerd in de geschiedenis, waarna Stephen een les in [[poëzie]] geeft. Hij vertelt hierna een raadsel dat niemand echt lijkt te begrijpen. De leerlingen gaan naar de hockeyles, maar één student (Cyril Sargent) blijft achter om [[algebra]] te oefenen. Vervolgens gaat Stephen naar het schoolhoofd, Garrett Deasy, die overtuigd [[unionisme|unionist]] is. Deasy heeft een brief over [[mond-en-klauwzeer]] geschreven en Stephen moet die laten drukken door een krant. De twee mannen hebben een discussie over de Ierse geschiedenis, waarbij Deasy enkele [[antisemitisme|antisemitische]] opmerkingen maakt. Stephen verlaat vervolgens het kantoor van het schoolhoofd. 

'''Episode 3: ''Proteus'''''<br> 
Als Stephen aan [[Sandymount Strand]] loopt, volgt de lezer de gedachten van Stephen. Hij denkt tijdens zijn wandeling aan geschiedenis, tijd, religie, filosofie, poëzie, maar ook de dood van zijn moeder. Hij ligt tussen enkele rotsen, ziet een hond plassen en een Franstalig koppel voorbijlopen. De gedachten van Stephen veranderen vaak plotseling en bevatten willekeurige citaten en anderstalige zinnen. De omgeving van Stephen beïnvloed zijn gedachten. 

In dit hoofdstuk laat Joyce de ''[[stream of consciousness]]'' vanuit een mannelijk perspectief zien. Hierdoor heeft ''Proteus'' de reputatie als een van de moeilijkste hoofdstukken in ''Ulysses''.

===Deel 2: Odyssey===
'''Episode 4: ''Calypso'''''<br>
Het is opnieuw acht uur 's ochtends als Leopold Bloom aan zijn ontbijt zit. Bloom is een verkoper van Joodse afkomst. Hij besluit om naar de [[slager]] te lopen om schapennieren te kopen. Vervolgens besluit hij ontbijt te maken en brengt de post naar zijn vrouw, Molly. Molly ligt nog steeds op bed en neemt de post door. Een van de brieven is van Blazes Boylan, haar concertmanager. Boylan en Molly hebben een affaire. Ook leest hij een brief van zijn dochter, Milly, voor een [[fotostudio]] probeert te openen. De episode eindigt als Bloom een verhaal leest om het toilet.

'''Episode 5: ''Lotus Eaters'''''<br>
Bloom gaat naar het postkantoor op [[Westland Row]]. Hij moet steeds denken aan zijn vrouw die later die dag vreemd zal gaan. Bij het kantoor krijgt hij een brief van Martha Clifford. Die heeft een brief geschreven aan hem onder zijn [[pseudoniem]] (Henry Flower). Op straat ontmoet hij een bekende, maar een [[tram]] onderbreekt de ontmoeting. Hij leest de brief van Marta Clifford en verscheurt hem in een steegje. In de brief [[flirten|flirt]] Martha met Bloom, wat duidt op een geheime affaire. Vervolgens bezoekt hij een katholieke kerk, waar net een dienst bezig is. Bij een [[apotheker]] koopt hij zeep. Nadat hij een andere bekende tegen het lijf loopt, gaat hij naar het [[badhuis]] voor een bad.

===Deel 3===

==Personages==

==Ontstaan==
===Invloeden===

===Schrijven===

===Publicatie===

==Analyse==
===Titelverklaring===
''Ulysses'' is de [[Latijn]]se naam voor de ''[[Odyssee]]'' van de Oudgriekse dichter [[Homerus]]. In het Engels wordt dat werk ook soms onder de Latijnse naam uitgegeven. De ''Odyssee'' is een lang [[epiek|episch]] gedicht over de reis van de Griekse [[Odysseus]] na de [[Trojaanse Oorlog]]. Het gedicht is een vervolg op de ''[[Ilias]]'', waarin die oorlog beschreven wordt. Odysseus keert in de ''Odyssee'' terug naar zijn thuiseiland [[Ithaka]], maar krijgt onderweg te maken met verschillende obstakels. Hierdoor doet hij er tien jaar over om zijn vrouw ([[Penelope (mythologie)|Penelope]]) terug te zien. 

In ''Ulysses'' verwijst Joyce vaak naar het gedicht van Homerus. Ieder hoofdstuk verwijst bijvoorbeeld naar een hoofdstuk van de ''Odyssee''. Waar het gedicht van Homerus monsters, goden, stormen en schipbreuken bevat, speelt Joyces verhaal zich af tijdens een normale dag in Dublin. Waar Odysseus de held van de ''Odyssee'' is, is Leopold Bloom de held van ''Ulysses''. In plaats van een heroïsch persoon is Bloom juist een doodnormale man. 

===Structuur===
''Ulysses''  bestaat uit 14 hoofdstukken verdeeld over drie delen. De hoofdstukken hebben in Joyces tekst geen naam. Literatuurwetenschappers hebben echter ieder hoofdstuk vernoemd naar een episode uit de ''Odyssee''. Die namen worden ook vaak gebruikt om duidelijk te maken over welk hoofdstuk het gaat. Niet ieder hoofdstuk van de ''Odyssee'' komt ook voor in ''Ulysses''. De ''Odyssee'' heeft immers 24 hoofdstukken. Daarnaast komen zij niet in dezelfde volgorde als de ''Odyssee'' voor. 

In ieder hoofdstuk gebruikt Joyce een andere techniek en staat een andere onderwerp centraal. Toch lopen de onderwerpen ook voor een deel door elkaar heen. Het tweede hoofdstuk staat bijvoorbeeld in het teken van [[geschiedenis]]. Toch wordt geschiedenis ook besproken in andere hoofdstukken. 

===Schema van Gilbert===
In 1921 maakte Joyce een schema voor zijn vriend, [[Valery Larbaud]], zodat hij een [[hoorcollege]] over ''Ulysses'' kon voorbereiden. Het schema werd uiteindelijk gepubliceerd door [[Stuart Gilbert]] in 1930 en staat bekend als het ''Gilbert schema''. Hieronder vindt je een vertaling van dat schema.

{| class="wikitable"
|-
! Titel
! [[Scène]] 
! [[Uur]]
! [[Orgaan]]
! [[Kleur]]
! [[Symbool]]
! [[Kunst]]
! Techniek
|-
| {{wbwoord|1|''[[Telemachus]]''}}
| De toren
| 8.00 
| -
| [[Wit (kleur)|Wit]] / [[goud]]
| Erfgenaam
| [[Theologie]]
| [[Vertelling]] (jong)
|-
| {{wbwoord|2|''[[Nestor (mythologie)|Nestor]]''}}
| De school
| 10.00
| -
| [[Bruin]]
| [[Paard]]
| [[Geschiedenis]]
| [[Catechismus]] (persoonlijk)
|-
| {{wbwoord|3|''[[Proteus (mythologie)|Proteus]]''}}
| Het strand
| 11.00
| -
| [[Groen]]
| [[Tij]]
| [[Filologie]]
| [[Monoloog]] (mannelijk)
|-
| {{wbwoord|4|''[[Kalypso|Calypso]]''}}
| Het huis
| 8.00
| [[Nier]]
| [[Oranje (kleur)|Oranje]]
| [[Nimf]]
| [[Economie]]
| Vertelling (volwassen)
|-
| ''[[Lotofagen|Lotus Eaters]]''
| Het bad
| 10.00
| [[Geslachtsorgaan|Genitaliën]]
| -
| [[Eucharistie]]
| [[Botanie]] / [[scheikunde]]
| [[Narcisme]]
|-
| [[Hades]]
| De begraafplaats
| 11.00
| [[Hart]]
| [[Wit]] / [[zwart]]
| [[Huisbewaarder|Bewaarder]]
| [[Religie]]
| Incubisme
|-
| [[Aeolus]]
| De krant
| 12.00
| [[Long]]en
| [[Rood]]
| [[Redacteur]]
| [[Retoriek]]
| [[Enthymeem]]
|-
| [[Laistrygonen]]
| De lunch
| 13.00
| [[Slokdarm]]
| -
| [[Agent]]
| [[Architectuur]]
| [[Peristaltiek|Peristaltisch]]
|-
| [[Scylla]] en [[Charybdis]]
| De bibliotheek
| 14.00
| [[Hersenen]]
| -
| [[Stratford-upon-Avon|Stratford]] / [[Londen]]
| [[Literatuur]]
| [[Dialectiek]]
|-
| Wandelende stenen
| De straten
| 15.00
| [[Bloed]]
| -
| [[Burgerschap|Burgers]]
| [[Mechaniek]]
| [[Doolhof|Labyrint]]
|-
| [[Sirenen]]
| De concertzaal
| 16.00
| [[Oor]]
| -
| [[Bartender|Barvrouwen]]
| [[Muziek]]
| ''Fuga per canonem''
|-
| [[Cycloop|Cyclopen]]
| De taverne
| 17.00
| [[Spier]]
| -
| ''Fenian''
| [[Politiek]]
| [[Gigantisme]]
|-
| Nausicaa
| De rotsen
| 20.00
| [[Oog]], [[neus]]
| [[Grijs]] / [[blauw]]
| [[Maagd]]
| [[Schilderkunst]]
| Opzwelling / inkrimping
|-
| ''Oxen of the Sun''
| Het ziekenhuis
| 22.00
| [[Baarmoeder]]
| [[Wit]]
| [[Moeder]]s
| [[Medicijn]]en
| Ontwikkeling van een [[embryo]]
|-
| [[Circe (mythologie)|Circe]]
| Het bordeel
| 24.00
| Locomotor apparatus
| -
| [[Prostituee]]
| [[Magie]]
| [[Hallucinatie]]
|-
| [[Eumaeus]]
| De schuilplaats
| 1.00
| [[Zenuw]]en
| -
| [[matroos|Matrozen]]
| [[Navigatie]]
| Vertelling (oud)
|-
| [[Ithaka|Ithaca]]
| Het huis
| 2.00
| [[Skelet]]
| -
| [[Komeet|Kometen]]
| [[Wetenschap]]
| [[Catechismus]] (onpersoonlijk)
|-
| [[Penelope]]
| Het bed
| -
| [[Vlees]]
| -
| [[Aarde]]
| -
| [[Monoloog]] (vrouwelijk)
|}
{{wbbetekenis|1|Telemachus is de zoon van Odysseus. In de ''Odyssee'' onderneemt hij een reis om zijn vader te vinden. In ''Ulysses'' vertoont Stephen overkomsten met Telemachus. Anders dan Telemachus heeft Stephen juist een slechte band met zijn vader.}}
{{wbbetekenis|2|Nestor is een wijze, oudere koning die Telemachus raadgeeft waar zijn vader is. De rol van raadgever wordt in dit hoofdstuk ingevuld door meneer Deasy die juist erg bevooroordeeld is en zijn eigen interpretatie van geschiedenis heeft.}}
{{wbbetekenis|3|Proteus is een Griekse zeegod die van gedaante kan wisselen. In het hoofdstuk leest men vooral Stephens gedachten die ook erg snel veranderen. De scène vindt ook plaats aan het strand.}}
{{wbbetekenis|4|Kalypso is een nimf die vastzit op een eiland. In de ''Odyssee'' spendeert Odysseus zeven jaar met haar op dat eiland tegen zijn zin. De naam betekent "verstoppen" of "verbergen". Dat is een verwijzing naar de geheime relatie die Molly probeert te verbergen.}}

===Locaties===

===Tijd===

===Historische achtergrond===

===Thema's===

==Ontvangst en reacties==
===Censuur===

===Reactie van schrijvers===

==Adaptaties==

==Bronnen==

[[Categorie:Boek uit de Engelse literatuur]]