Brontekst bekijken van Vallei van de Gevallenen

[[Bestand:Valle_de_los_Caídos_(San_Lorenzo_de_El_Escorial)_02.jpg|right|300px|thumb|De Vallei van de Gevallen]]
De '''Vallei van de Gevallenen''' ([[Spaans]]: ''Valle de los Caídos'') is een groot oorlogsmonument in [[Spanje]]. Het bevindt zich 40 kilometer ten noorden van de Spaanse hoofdstad [[Madrid]] bij het plaatsje [[San Lorenzo de El Escorial]]. De Vallei van de Gevallen heet voluit ''Het Heilige Kruis van de Vallei der Gevallenen'' (Monumento Nacional de Santa Cruz del Valle de los Caídos). Het monument is gebouwd als gedenkteken van de slachtoffers van de [[Spaanse Burgeroorlog]] (1936-1939). 

In de Vallei van de Gevallen liggen slachtoffers aan beide kanten van de oorlog samen begraven. Het monument werd gebouwd in opdracht van [[Francisco Franco]]. Hij wilde met het monument Spanje verenigen. Het monument werd in 1959 geopend. Franco werd na zijn dood in 1975 ook in de Vallei begraven. De Vallei van de Gevallen is een van de meest omstreden bouwwerken in Spanje. Veel Spaanse republikeinen en nabestaanden vinden het monument beledigd. Zo mochten familieleden niet zelf beslissen of de overledene in het monument werd begraven. Ook werd de dictator Franco er begraven die juist veel misdaden heeft gepleegd. In de laatste jaren is men het monument aan het veranderen. Zo zijn Franco's resten inmiddels weggehaald. 

==Achtergrondinformatie==
De Spaanse Burgeroorlog vond plaats tussen 1936 en 1939. De oorlog ontstond toen het Nationaal Front op 17 juli 1936 een [[staatsgreep]] wilde plegen. Het Nationaal Front bestond uit rechtse Spanjaarden, monarchisten en [[fascisme|fascisten]]. Zij wilden de monarchie herstellen en van Spanje een dictatuur maken. Tijdens de oorlog werd Franco de leider van het Nationaal Front. Het Nationaal Front vocht tegen het Volksfront. Dit bestond uit o.a. liberalen, socialisten, communisten en anarchisten. Zij waren voorstander van de [[Tweede Spaanse Republiek]] en de [[democratie]]. Het Volksfront was erg verdeeld, aangezien de groepen het vaak niet met elkaar eens waren. Het Nationaal Front was een stuk meer verenigd en won de oorlog in 1939. Franco werd vervolgens leider van Spanje en stichtte de [[Spaanse Staat]]. 

De burgeroorlog had voor veel schade gezorgd. Grote delen van het land lagen in puin en veel mensen waren overleden. Ook was Spanje door de oorlog verdeeld geraakt. Franco wilde het Spaanse volk juist na de oorlog verenigen. Hierdoor maakte hij plannen voor een groot oorlogsmonument, waar de slachtoffers van de oorlog begraven werden. Dit waren zowel slachtoffers aan de kant van het Nationaal Front als het Volksfront, zoals zij maar katholiek geweest waren. In Spaanse Staat was de katholieke kerk namelijk de [[staatsreligie]]. 

==Geschiedenis==
===Bouw===
[[File:Abadía_de_la_Santa_Cruz_del_Valle_de_los_Caídos_(Comunidad_de_Madrid)_España_(3194706145).jpg|right|300px|thumb|Het monument kort na de opening]]
In 1941 werd begonnen met de bouw en in 1959 was het monument af. Het monument bestaat uit een groot kruis met daaronder een soort tempel met binnenplaats. In de tempel liggen 46.000 oorlogsslachtoffers begraven. Er zijn geen aparte gedeeltes voor het Volksfront en het Nationaal Front. De slachtoffers van beide kanten liggen door elkaar heen begraven. De familieleden van de slachtoffers hadden vaak niet de keuze om hun familielid hier te begraven. Hun familieleden werden na de oorlog in anonieme graven of [[massagraf|massagraven]] begraven. De Spaanse Staat had lichamen nodig om het monument te vullen. Dus besloten ze om deze slachtoffers in de Vallei van de Gevallenen te begraven, hoewel hun familie daar geen toestemming voor had gegeven. 

Ook werd het monument gebouwd door middel van [[dwangarbeid]]. Gevangenen werden aan het werk gezet en moesten het monument bouwen onder slechte arbeidsomstandigheden. Bij de bouw zijn ook enkele gevangenen om het leven gekomen. Het is onduidelijk hoeveel dit er precies zijn geweest. 

Een van de bekendste graven was die van [[José Antonio Primo de Rivera]]. Hij was de zoon van politicus [[Miguel Primo de Rivero]] en de leider van de fascistische partij [[Falange]]. José Antonio Primo de Rivera overleed in 1936 tijdens de oorlog. De Falange zou later de politieke partij van Francisco Franco worden. Dit was de enige partij die in de Spaanse Staat was toegestaan.

===Franco's graf===
Het meest omstreden graf was echter Franco's eigen graf. Franco overleed in 1975 en werd vervolgens in de Vallei van de Gevallen begraven. Franco had dit zelf gepland en had ook een speciaal plekje vrijgehouden. Franco voerde in Spanje een soort van [[persoonlijkheidscultus]]. Hij wilde gezien worden als hetgeen wat alle Spanjaarden verbindt. Dit was waarom Franco's graf ook zo omstreden was. Het leek alsof Franco hetgeen was wat Spanje na de oorlog verbond. Voor veel familieleden van slachtoffers aan de kant van het Volksfront werd dit als belediging gezien. Ook waren er tijdens Franco's regime veel mensen omgekomen of raakten vermist. 

Na Franco's dood kwam er een einde aan de Spaanse Staat. Tussen 1975 en 1982 werd Spanje omgevormd in de [[democratie]] van vandaag de dag. Hierna ontstond de vraag wat er gedaan moest worden met het monument. 

===Recente wijzigingen===
In Spanje waren er nog veel meer monumenten ter ere van Franco. Zo stonden door heel Spanje standbeelden van Franco en waren ook veel straatnamen naar hem vernoemd. Aanvankelijk werd hier niets aan veranderd. Veel Spanjaarden waren blij met de democratie en wilden niet terugkijken naar het verleden. Dit veranderde pas echt rond het jaar 2000. Steeds meer Spanjaarden wilden dat de monumenten uit het Franco-tijdperk weggehaald werd. In 2007 werd hiervoor zelfs een wet aangenomen door het Spaanse parlement. Door deze wet konden standbeelden makkelijker weggehaald worden en straatnamen makkelijker gewijzigd worden. 

Door deze wet ontstond een lange discussie wat er moest gebeuren met de Vallei van de Gevallen. Sommige mensen wilden het monument afbreken, aangezien het beledigd was voor de nabestaanden. Ook diende het monument als [[propaganda]] voor Franco's regime. Andere mensen wilden het monument juist behouden. Zij vonden dat het historische waarde had en voornamelijk om de slachtoffers draaide. Daarnaast was er ook een groep die het monument wilde veranderen. Uiteindelijk won de laatste groep. 

De wijzigingen hielden eigenlijk drie dingen in:
* Het graf van José Antonio Primo de Rivera werd verwijderd. Zijn resten werden op 24 april 2023 verplaatst naar een andere begraafplaats in Madrid. 
* Het graf van Francisco Franco werd verwijderd. Franco's familieleden deden hier jarenlang moeilijk over, maar uiteindelijk besloot de rechter  dat de resten verplaatst mochten worden. Franco's graf werd op 24 oktober 2019 verwijderd (wat [[live]] op [[televisie]] werd uitgezonden) en herbegraven op een andere begraafplaats naast zijn vrouw. 
* Nabestaanden konden via de rechter hun overleden familieleden uit het monument halen. Dit gaat voornamelijk om nabestaanden die aan de kant van het Volksfront (dus tegen Franco) hadden gevochten. Zij mochten de overledenen ergens anders herbegraven en dit maal mochten zij zelf de plek kiezen. 
Hierdoor hoopt men het monument minder omstreden te maken. Hoewel dit voor veel nabestaanden een verbetering is, zijn er nog steeds veel mensen tegen het monument.