Brontekst bekijken van Dnipro

{{Infobox plaats
| naam         = Dnipro
| vlag         = [[File:Dnipro prapor.png|100px]]
| wapen        = [[File:Coat of arms of Dnipro.svg|70px]]
| kaart        = Locator_map_of_Dnipropetrovsk_province_Dnipro.png|100px
| land         = {{UA}}
| deelgebied   = [[Oblast Dnjepropetrovsk]]
| deelgebiedN  = 
| deelgebied2  = 
| deelgebied2N = 
| burgemeester = Borys Filatov<br />([[Voorstel (politieke partij)|Voorstel]])
| oppervlakte  = 405 km²
| inwoners     = 968.502 (2022)
| dichtheid    = 2394 inw. / km²
| postcode     = 49000-49489
| netnummer    = 562
| portaal      = Europa
}}
[[Bestand:Towers from Embankment.jpg|300px|right|miniatuur|Hoogbouw in Dnjepropetrovsk.]]
'''Dnipro''' ([[Oekraïens]]: Дніпро; ''Dnipro'') is een [[stad]] in [[Oekraïne]]. Na [[Kiev]] en [[Charkov]] is het de grootste stad van het land. Dnipro is de hoofdstad van het [[oblast Dnjepropetrovsk]]. Tot 2016 heette de stad 'Dnjepropetrovsk' ([[Oekraïens]]: Дніпропетровськ; ''Dnipropetrovsk'').

Dnipro had in [[2011]] 1.007.200 inwoners, 1,1% minder dan in [[2010]]. In 2022 had ze nog 968.502 inwoners. Dnipro ligt aan de rivier de [[Dnjepr]]. Ze is het centrum van de ''agglomeratie'' (stedelijke streek) Dnjepr met een bevolking van bijna 1,5 miljoen mensen. In het moderne Oekraïne blijft de Dnjepr een van de meest prominente politieke, industriële, financiële, wetenschappelijke en culturele centra. Bovenal is Dnipro een industriestad. Veel mensen werken er ook in de industrie. Onder de [[Sovjet Unie]] was Dnjepropetrovsk een [[gesloten stad]]. Dat betekende dat er geen buitenlanders in de stad mochten komen. Ze was namelijk een centrum voor de militaire industrie.

Dnjepropetrovsk heeft een bekende voetbalclub: [[Dnipro Dnjepropetrovsk]]. Eerst zou de stad ook een speelstad zijn van het [[Europees kampioenschap voetbal 2012|EK Voetbal 2012]], maar aangezien de infrastructuur (metro/bus/tramlijnen en autowegen) niet goed genoeg was werd [[Charkov]] uitgekozen.

== Naam ==
De stad heette eerst Katerynoslav en werd in 1776 gesticht op het land van de onlangs verwoeste Zaporozka Sitsj in de benedenloop van de Samararivier. Ook op het huidige grondgebied van Dnjepropetrovsk waren in die tijd er al een aantal Kozakkennederzettingen (de stad Novi Kodak en andere). Later heette ze Jekaterinoslav en werd het administratieve centrum van het Russische Rijk onder [[Catharina II van Rusland|Catharina II]]. Catharina II bezette grote delen van de Oekraïense steppe bezette, nadat ze de gebieden Zaporozka Sitsj en Kjoetsjoek-Kainadzhiyski had ontmanteld en een einde had gemaakt aan het Verdrag van Jassy. Deze gebieden werden de provincies Novorossiejsk (Nieuw-Rusland) en Jekateronislav. Onder de [[Sovjet-Unie]] kreeg de stad even de naam Sitsjeslav en in 1926 uiteindelijk de naam Dnjepropetrovsk (in het Nederlands letterlijk: 'Petrusstad aan de Dnejpr'). De naam was een samentrekking van de naam van de rivier de [[Dnjepr]] (waar de stad aan lag) en de [[communisme|communisten]][[leider]] Grigori Petrovski. In 2016 kreeg de stad de naam Dnipro om de [[verwijzing]] naar de Sovjettijd weg te halen.

== Geografie ==
Het stadscentrum ligt op de rechter hoge oever van de [[Dnjepr (rivier)|Dnjepr]], op het Dnjepr-hoogland. Poëtisch wordt de stad "de stad op drie heuvels" genoemd, die deel uitmaakt van het Dnjepr-hoogland.

De linkeroever van de stad ligt in het laagland van de Dnjepr. Er zijn zandduinen in het industriële district en boven de Dnjepr. De rivier de Samara mondt binnen de stadsgrenzen uit in de Dnjepr. In het westen van de linkeroever in de regio Amur-Lower Dnjepr zijn er veel meren. Deze meren zijn overblijfselen van het oude hydraulische systeem ''Protovchi'', waarvanuit het kanaal een nieuw kanaal de Oreli heeft gegraven. Verder zijn er tal van kleinere rivieren en kloven. In de Dnjepr liggen vele eilanden.

=== Klimaat ===
Het klimaat rond de Dnjepr is een vochtig [[landklimaat]] zonder droog seizoen en met hete zomers. De gemiddelde jaartemperatuur is +9&nbsp;°C, de laagste - in januari: -3,6&nbsp;°C, de hoogste - in juli: +22,1&nbsp;°C. Het jaargemiddelde is 260 zonnige dagen. De natste maand is juni. De droogste is oktober. De warmste maand is juli, de koudste is januari. De maximale hoeveelheid neerslag valt in de periode van half oktober tot half april. In de zomer komt eventuele neerslag in de Dnjepr-regio minder vaak voor, maar vaak in de vorm van zware buien met onweer. Tegelijkertijd gaan de winters gepaard met hevige sneeuwval. Zo bereikte het sneeuwdek in januari 2015 33&nbsp;cm. De gemiddelde temperatuur in de winter is min 3-4&nbsp;°C. Vorst wordt slechter verdragen vanwege de vochtigheid en wind in de Dnjepr. De kou begint begin december, wanneer de temperatuur onder nul daalt. Er zijn nachten dat de vorst lager is dan min 25&nbsp;°C, hoewel zelden, elke 10-15 jaar. December is het moeilijkst te verdragen, in koude jaren kunnen er sterke temperatuurschommelingen en strenge vorst zijn na warme dagen. Het wordt ook gekenmerkt door: dichte wolken, vochtige wind (mist) en ijs. Door zijn ligging en het vele verkeer en industrie is er luchtvervuiling. Het [[smog]]-seizoen duurt van ongeveer van mei tot oktober. De vallei waarin de stad ligt, houdt een aanzienlijk deel van de vervuiling vast en bovendien is er weinig regenval en langdurige zomerdroogte.

== Geschiedenis ==
De geschiedenis van de stad Dnipro is verbonden met de geschiedenis van de regio, die teruggaat tot de oudheid. De gebieden in de buurt van de stroomversnellingen van de Dnjepr zijn sinds het [[paleolithicum]] dichtbevolkt, ongeveer 100.000 jaar v. Chr. De Scandinavische gletsjer (landijs) naderde het huidige Dnipro vanuit het noorden. Tijdens het [[neolithicum]] - [[bronstijd]], werd het land boven de stroomversnellingen bewoond door stammen van Sur, Middle Stog, Yamna en waren grotculturen. Er wordt aangenomen dat in deze gebieden [[paard]]en voor het eerst werden gebruikt om te rijden en dat het [[wiel]] werd uitgevonden. Hierdoor verspreidde de methode van veeteelt zich vanuit de steppen van de Dnjepr. Zo'n 2000 jaar v. Chr. vestigden zich in de steppen van de [[Zwarte Zee]] stammen van logcultuur (Cimmeriërs). Zo'n 1000 jaar v. Chr. was er op de Dnjepr oevers een Scythische staat ([[Scythen]]). De Scythen werden in de derde eeuw door de Sarmaten naar de [[Krim]] gedreven. Later kwamen de Germaanse stammen van de Goten (kwamen uit Polen in de 3e eeuw na Christus): resten van de Tsjernjachivcultuur zijn gevonden in de Kozakkenstad Samar. Later (4e - 9e eeuw) trokken hordes [[Hunnen]], Avaren en Oegriërs door het gebied.

=== Middeleeuwen ===
In de tijd van [[Kievse Rijk]], al in de 9e eeuw, kwamen vrouwen naar het Monastyrskyi-eiland voor rust. Er is een legende dat de [[Byzantijnse Rijk|Byzantijnse]] monniken hier rond 870 (?) een klooster bouwden - misschien ter ere van het feit dat dit volgens sommige bronnen (Life of St. Ambrose) het noordelijkste punt was van de reis van ''St. Andreas de Eerste''. De omliggende landen werden geregeerd door [[nomaden]]: de Chazaren, Petsjenegen en vervolgens Koemanen. Academicus BO Rybakov geloofde dat de hoofdstraatstad Peresitsjen, dat in geschriften wordt genoemd, aan de Dnjepr, ten zuiden van Kiev, zou worden gevestigd. Als gevolg hiervan worden onderzoekers aangetrokken door de overblijfselen van een grote Slavische nederzetting die bestond in de jaren 800 en 1300 op de zandige heuvels van het schiereiland Ihren, waar de Samara uitmondt in de Dnjepr. De opgravingen getuigen van intensieve handelsbetrekkingen met zowel het land van [[Kiev]] als de Petsjenegen, waarvan de torens naast straatwoningen stonden. De stad op het schiereiland Ihren werd in 1240 door de Tataren verwoest en de inwoners trokken stroomopwaarts van Samara, waar ze het transport hervatten (sinds de 16e eeuw bekend als de stad Samar). In hetzelfde jaar werden het klooster op het eiland en de nederzetting op het Dnjepreiland tegenover het huidige oude Kodak vernietigd.

Tussen 1500 en 1550 verschijnt op de rechteroever van de Samara-rivier, nabij de monding (nu de rand van de Dnjepr, nabij het dorp Shevchenko) de Kozakken-handelsstad '''Samara''' (vermeld in een brief van de Poolse koning en bevestigd door archeologische vondsten). In de 16e en 18e eeuw behoorde het grondgebied van de toekomstige stad tot de Zaporozka Sitsj. In 1635, in het zuiden, nabij de eerste Dnjepr-drempel, bouwden de Poolse autoriteiten het Kodakfort, dat werd bewoond door de toekomstige Hetman (hoofdman) Bohdan Khmelnytsky. In hetzelfde jaar werd het fort veroverd door een Kozakken leger onder leiding van Ivan Sulima, maar het werd teruggeslagen door regeringstroepen. In 1648, aan het begin van de Bevrijdingsoorlog, werd Kodak heroverd door de Kozakken.

In 1660 verschenen documenten in de archieven van [[Zaporizja]], waaruit blijkt dat er in de buurt van de huidige stad Dnipro een dorp Novi Kaidaki ligt, dat in 1750 al de stad heette. Over het algemeen zijn er op het grondgebied van de huidige stad en haar omgeving verschillende nederzettingen en steden die hun oorsprong vinden in het Kozakkentijdperk.

=== Sovjettijd ===
[[Bestand:Екатеринослав. Екатеринославский проспект. 352.jpg|miniatuur|Standbeeld van Catherine II]]
De stad heeft door de jaren heen veel namen gehad, namelijk:
* Novo Kaydaki 1645-1784
* Jekaterinoslav 1784-1797, naar Keizerin [[Catharina II van Rusland|Catharina II]] (Keizerin van Rusland van 1762 tot 1796)
* Novorossiejsk 1797–1802
* Jekaterinoslav 1802–1917
* Sicheslav 1917–1918, tijdens de [[Oekraïense Volksrepubliek]]
* Jekaterinoslav 1918–1926
* Dnjepropetrovsk/Dnjipropetrovsk 1926 tijdens de [[Oekraïense Socialistische Sovjetrepubliek]]. Onder [[Jozef Stalin|Stalin]] werd de industriestad ontwikkeld.
* Sinds 19 mei 2016 heet het kortweg '''Dnipro.'''

=== Tweede wereldoorlog ===
Op 25 augustus 1941 werd Dnjepropetrovsk bezet door Duitse troepen. De [[nazi]]- bezettingsadministratie van het gelijknamige algemene district van het Reichskommissariaat van Oekraïne, evenals de stad Dnjepropetrovsk (Kreisgebiet ''Dnipropetrovsk-Stadt'') en land (Kreisgebiet ''Dnipropetrovsk-Land''). De bezettende macht probeerde het leven van de stad, de communicatie en de industrie te herstellen. Op 25 oktober 1943 werd de stad, na verwoestende beschietingen over en weer, ingenomen door Sovjet-troepen. Al in 1945 werden de belangrijkste ondernemingen van Dnepropetrovsk hersteld en vanaf dan volgden er vele, veelal technische industriële  bedrijven.

Na de val van het Sovjet-imperium begin jaren 90, nam de industrie af, de massale woningbouw stopte, het openbaar vervoer, huisvesting en gemeentelijke diensten, en de meeste wegen waren in een slechte staat, maar een nieuw busstation, de zuidelijke brug over de Dnjepr, het metrostation Ozerka en het metrostation Ozerka werden gebouwd met een metrolijn met een lengte van 7,8&nbsp;km (29 december 1995).

Sinds het begin 2000 zijn er enkele tekenen van verbetering in de stad, wat tot uiting komt in de bouw van nieuwe individuele appartementsgebouwen, winkel- en uitgaanscentra, renovatie van sommige straten. Ook de rijkswegen naar de stad worden vernieuwd. 

== Bestuur ==
Het orgaan van lokaal zelfbestuur is de gemeenteraad van Dnipro. Het bestuur heeft 64 afgevaardigden en wordt om de vijf jaar gekozen. De uitvoerende macht wordt geleid door de burgemeester en het Uitvoerend Comité, dat uit veertien leden bestaat. Volgens de resultaten van de tweede ronde van de lokale verkiezingen in 2015 is de burgemeester van Dnipro Boris Filatov van de politieke partij [[Voorstel (politieke partij)|Voorstel]].

Momenteel is de stad Dnipro verdeeld in acht bestuurlijke districten. Vijf op de rechteroever van de rivier de Dnjepr: Novokodatsky, Central, Checheliv, Soborny en Shevchenkivsky en drie aan de linkerkant: Amur-Nederdnjepr, Industriegebied en Samara.

== Economie ==
Als hoofdstad van een enorme zuidelijke provincie ontwikkelde Jekaterinoslav zich eerst als een gewoon provinciaal landbouwcentrum. Pas met de ontdekking van de ''Kryvyi Rih'' ijzerertsafzetting aan het einde van de 19e eeuw begon de intensieve ontwikkeling van de stad. In deze periode waren er ongeveer 170 grote en kleine fabrieken. Enorme winsten van industriëlen leidden tot de snelle ontwikkeling van stedelijke [[infrastructuur]] en verbetering van de stad.

In het begin van de twintigste eeuw bleef de industrie groeien en in de jaren dertig werd de stad een machtig industrieel centrum.

Dnipro is een van de toonaangevende financiële centra van Oekraïne. De stad neemt één van de leidende posities in op de aandelenmarkt van het land - er zijn 2 beurzen. De markt voor verzekeringsdiensten ontwikkelt zich actief.

De stad heeft een sterk industrieel pakket, dat wordt gekenmerkt door een hoog ontwikkelingsniveau van de zware industrie. 4,5% van alle industriële producten van Oekraïne wordt geproduceerd bij meer dan 200 industriële ondernemingen in 13 industrieën. Ook zijn er vele bouwbedrijven.

Dnipro is één van 's werelds centra voor raket- en ruimtebouw (Zenit-raket).

De buitenlandse economische activiteit wordt uitgevoerd naar bijna 130 landen. Het volume van de export-importoperaties bedraagt meer dan 7% van de totale omzet van de buitenlandse handel van Oekraïne. Het exportpotentieel van de stad bestaat voornamelijk uit producten van ferro-metallurgie (ijzerproducten), machinebouw (waaronder elektrische treinlocs), chemische- (waaronder verf), voedsel- en lichte industrieën, en de invoer naar de stad bestaat voornamelijk uit aardgas, aardolieproducten, machinebouwproducten.

== Cultuur ==
[[Bestand:Храм в честь собора Святого Иоанна Крестителя, Днепр.jpg|miniatuur|Kerk ter ere van de kathedraal van St. Johannes de Doper]]
Dnipro kent tal van culturele gebouwen als bioscopen, theaters, en een ''conservatorium'' (muziekschool). De stad heeft ook een regionaal filharmonisch orkest. Ook worden er festivals gehouden. Er zijn twee dramatheaters - het Dnjepr Academisch Oekraïens Muziek- en Dramatheater vernoemd naar Taras Shevchenko (sinds 1918 ) en het Dnjepr Academisch Theater voor Drama en Komedie (sinds 1927). Er zijn ook 5 paleizen van cultuur. Het Huis van Orgel- en Kamermuziek organiseert internationale orgelfestivals, concerten van orgel en kamermuziek, en het aantal bezoekers bereikt 30.000 luisteraars per maand. Dit is het culturele centrum van de Dnipro.

Hedendaagse muziek ontwikkelt zich ook actief, vormde de topbands van de Dnipro, waaronder Brunettes Shoot Blondes, Citizen Jerusalem artisjok, And My Friend Truck, Gretchen Room, Plus Band, Gamardah Fungus, Tape Holder, Jungleman, MEOW en Forgotten Hagedis. Ook bekend zijn de bands Natolich, Mass of Reasons, DZ'OB.

Het zoölogisch museum van deze instelling is sinds 1901 gevestigd in een van de gebouwen van de universiteit van Dnipro.

Het planetarium is sinds 1968 actief in de stad. Vanaf november 2018 ondergaat de instelling groot onderhoud. De opening van het gerenoveerde planetarium, was in het najaar van 2019.

=== Geloof ===
Dnipro is het centrum van de bisdommen van de [[Oekraïens-Orthodoxe Kerk|Orthodoxe Kerk van Oekraïne]] en de [[Russisch-Orthodoxe Kerk|Russisch Orthodoxe kerk]] in Oekraïne. In de stad is een groot diocesaan centrum gebouwd. Sinds 1998 is de Dnjepropetrovsk Diocesan Information hersteld, gepubliceerd sinds 1872 onder de titel Jekaterinoslav Diocesan Information. De stad heeft ook een kerk van de Oekraïens-Grieks-Katholieke Kerk - de kerk van de voorbede van de Heilige Maagd, die zich aan de straat bevindt. Op 16 december 2016 wijdde Zijne Zaligheid Sviatoslav, vader en hoofd van de Oekraïense Grieks-katholieke kerk, de nieuw gebouwde kerk van de Oekraïens-Grieks-Katholieke Kerk van St. Nicholas.

De bouw van een Armeense kerk wordt voltooid op de hoek van Levanevskoho Street en Serhiy Nihoyan Avenue. St. Catherine's Lutherse kerk werd gebouwd na de organisatie van de Duitse Lutherse Gemeenschap in 1852 in de provinciestad Jekaterinoslav.

Sinds de tsaristische tijden heeft de Joodse gemeenschap een belangrijke rol gespeeld in het leven van de stad - volgens de volkstelling van 1897 was het aandeel van de [[Joden]] in de bevolking van Jekaterinoslav 35%, of 40.000 mensen. Ondanks het feit dat in 2001 het aandeel Joden in de stadsbevolking slechts 0,4% bedroeg (13,7 duizend mensen, volgens Chabad  - 50 duizend mensen), is hun invloed op het stadsleven zeker aanwezig: onder de leden van de Joodse gemeenschappen zijn de rijkste mensen in de Dnjepr en Oekraïne, oligarchen en zakenlieden, in het bijzonder ''Igor Kolomoisky'', ''Gennady Bogolyubov'', ''Victor Pinchuk''.

In 2012 werd 's werelds grootste joodse centrum "Menorah" met een oppervlakte van 122 duizend vierkante meter in het stadscentrum geopend met de nabij gelegen synagoge "Golden Rose".

Tot de beroemdste religieuze gebouwen van de stad behoren de Transfiguratiekathedraal, de Kerk van de Kruisverheffing, de Sint- Nicolaaskerk in Kodak en de Sint-Jozefkerk.

=== Architectuur ===
De stad kent veel gebouwen uit de Sovjet periode. Ook zijn er een paar flatgebouwen met meer dan 25 verdiepingen. Per hoofd van de bevolking is het gebied van groene gebieden en plantages 134 m2 - een van de hoogste percentages in Oekraïne. Binnen de stad is er een botanische tuin, natuurlijke en kunstmatige bosparken, waarvan 2 parken - monumenten van landschapskunst uit de 18e eeuw.

== Sport ==
[[Bestand:Panoramio - V&A Dudush - Домашняя арена Днепра.jpg|miniatuur|Stadion FC Dnipro]]
De stad staat bekend om het voetbalteam van Dnipro, dat werd opgericht in 1918 en tweemaal het USSR-kampioenschap won in 1983 en 1988, de USSR-beker won in 1989. Finalist van de [[Europa League]] 2014/2015. Kwartfinalist van de [[Champions League]] (Europees Champions Cup) 1985, 1990. Na de resultaten van het seizoen 2016/2017 stopte FC Dnipro met spelen in de Premier League.

Voetbalclub "Dnipro" was een zilveren medaillewinnaar van het Kampioenschap van Oekraïne - 1993, 2014, bronzen medaillewinnaar - 1992, 1995, 1996, 2001, 2004, 2015, 2016. Finalist van de Beker van Oekraïne - 1995, 1997, 2004.

Het eerste stadion van Dnipro was het stadion "Stal" , gebouwd in 1939. In 1966 werd het Meteor Stadium geopend. Het nieuwe stadion, Dnipro-Arena, werd in 2008 gebouwd op de plaats van het voormalige Metallurg-stadion. Daarnaast heeft de stad stadions "Dnipropress", "Locomotive", "Montazhnik", "Slavutych", "Labor Reserves" en anderen. Ook het sportcomplex Meteor is bekend .

Football Club "Dnipro-1"  is een Oekraïense voetbalclub uit de stad Dnipro , opgericht op 10 maart 2017.  Hij speelt sinds het seizoen 2019/20 in de Oekraïense Premier League.

Basketbalclub "Dnipro" - winnaar van de Super League Cup 2011, 2015. Waterpoloclub "DNU-Dnipro" speelt in het herenkampioenschap van Oekraïne. De naam van de club werd gegeven door Oles Honchar University, waarvan het zwembad een sportbasis is voor de club. In 2012 kreeg de club een professionele status.

Rugbyclub "Dnipro" speelt in de Premier League , ook wel bekend als de Dnieper Rockets .

Luchtvaart- en sportclub "Dnipro" is gebaseerd op het vliegveld van Kamyanka. De club leidt piloten, zweefvliegtuigen-piloten en parachutisten op. Op basis van de clubbijeenkomsten van nationale teams in zweefsporten van de USSR en Oekraïne, wedstrijden in luchtvaartsporten, werden herhaaldelijk nieuwe zweefuitrustingen gehouden. Tot de beroemdste piloten van de stad behoren Maria Dolina, Anatoliy Brandis en Georgy Parshin.
[[Bestand:Вид на місто зі сторони Південного мосту.jpg|gecentreerd|miniatuur|780x780px|Panorama van Dnipro]]
==Partnersteden==
* [[Bestand:Flag of Russia.svg|20px]] [[Krasnoyarsk]] - [[Rusland]]
* [[Bestand:Flag of Slovakia.svg|20px]] [[Žilina]] - [[Slowakije]]
* [[Bestand:Flag of Greece.svg|20px]] [[Thessaloniki]] - [[Griekenland]]
* [[Bestand:Flag of Lithuania.svg|20px]] [[Vilnius]] - [[Litouwen]]
* [[Bestand:Flag of Russia.svg|20px]] [[Samara]] - [[Rusland]]
* [[Bestand:Flag of Uzbekistan.svg|20px]] [[Tasjkent]] - [[Oezbekistan]]
* [[Bestand:Flag of the People's Republic of China.svg|20px]] [[Dalian]] - [[Volksrepubliek China]]
* [[Bestand:Flag of the People's Republic of China.svg|20px]] [[Xi'an]] - [[Volksrepubliek China]]
* [[Bestand:Flag of Israel.svg|20px]] [[Herzliya]] - [[Israël]]

{{Grote steden in Oekraïne}}

[[Categorie:Plaats in Oekraïne]]