Digitale geletterdheid
.jpg)
Digitale geletterdheid is een vaardigheid op digitale apparaten die vooral met lezen te maken heeft.
Om een computer, tablet, of mobiele telefoon te kunnen gebruiken heb je digitale vaardigheden nodig. Maar dan ben je er nog niet. Je moet om te beginnen kunnen lezen. Lezen om te begrijpen wat er allemaal op de beeldschermen staat en welke knoppen (zoals linken naar artikelen en andere websites) je moet gebruiken.
En dat niet alleen. Het kunnen lezen van de inhoud van een artikel gaat niet alleen om het kunnen lezen van de woorden, maar ook het begrijpen ervan. Op school noemen ze dat begrijpend lezen. En dan ben je er nog niet, want je moet echt nieuws van onecht nieuws (fake news) kunnen onderscheiden. En juist dat laatste is best lastig.
Waarom is lezen en begrijpend lezen belangrijk?
Hoe langer hoe meer gaat digitaal: via de computer, smartphone en dergelijke.
Het gevaar in die digitale wereld is ook, dat mensen met een lagere leesvaardigheid (laaggeletterdheid), veel makkelijker misleid kunnen worden. Jonge kinderen moeten nog goed leren lezen en ouderen missen vaak de kennis van nieuwe begrippen. Ook buitenlanders die het Nederlands nog niet goed kunnen lezen en schrijven hebben moeite met Nederlandse websites.
Bijvoorbeeld een reclame kan er nog zo mooi uitzien, toch kun je op websites komen met verkeerde bedoelingen. Dat kan er zelfs voor zorgen dat je veel geld kwijt raakt. Dat kan bijvoorbeeld gebeuren door phishing.
Iemand die digitaal geletterd is, heeft geleerd dat als je met je aanwijspijl (muis) over een link gaat. Ook binnen WikiKids kun je zien naar welk artikel je gaat als je de muis even boven een blauwe link houdt. Zo kun je ook bij externe websites zien naar welke website je dan gaat. Je kunt er dan voor kiezen er niet op te klikken.
Hoe word je digitaal geletterd?
Digitale geletterdheid vraagt dus om een goede leesvaardigheid. Deze krijg je door:
- Vooral eerst te leren lezen vanaf papier. Zelfs buitenlanders moeten net als jonge kinderen weer beginnen bij het begin (boom, roos, vis ...)
- Met elkaar het hebben over wat je leest, zodat je met elkaar leert begrijpen wat er staat.
- Ook nu weer is het belangrijk om met elkaar (ouder, leerkracht, kind, klasgenoten) te bespreken wat je gevonden en gelezen hebt. Dat is boeiend, leuk en leerzaam. Klopt het wel wat er gemeld wordt? Ook WikiKids bijvoorbeeld kan fouten bevatten! Zelfs dan heb je de mogelijkheid om dat te bespreken in de Boomhut.
Hoe kun je daarbij worden geholpen?
- Kinderen niet zomaar 'loslaten' op het internet. Fietsen in het drukke verkeer laat je ze ook niet zomaar doen. Gebruik voor het internet een veiligheidsfilter.
- Leerkrachten en ouders moeten kinderen bevragen over wat ze gelezen hebben. Dan kunnen ze controleren of de kinderen de tekst begrepen hebben. Dat begint al met voorlezen. Door terug te vragen snappen kinderen beter waar het verhaal over ging.
- Begeleid kinderen bij het zoeken op internet, bijvoorbeeld bij het maken van een werkstuk of een spreekbeurt. Kinderen moeten zich tegelijkertijd vrij kunnen voelen om hun weg te leren vinden op het web. Vertrouw je iets niet, klik dan niet door, maar waarschuw je ouder of de leerkracht of een andere volwassene die in de buurt is.
De websites en sociale media zelf
Teksten zouden het liefst voorzien moeten zijn van plaatjes die er toe doen en een duidelijke indeling helpt ook. Dat ondersteunt de tekst en vergroot het begrip er van. Maar drukke webpagina's met flitsende reclames zijn funest voor zwakkere lezers. Die leiden juist weer teveel af.
Poster
De poster Leerdoelen Digitale Geletterdheid is ontwikkeld door B. Hummel, samen met een aantal leerkrachten van de Brederoschool in Groningen. Klik op de afbeelding voor een vergroting.
De poster geeft een overzicht van de nieuwe leerdoelen zoals die ook ontwikkeld zijn door de Stichting Leerplanontwikkeling (SLO).
- Doel 1: Je kunt een computer of vergelijkbaar apparaat op een veilige manier gebruiken en je kunt vertellen hoe je dat doet.
- Doel 2: Je kunt verschillende computerprogramma's en apps benoemen en gebruiken.
- Doel 3: Je kunt de informatie die je nodig hebt vinden in digitale bronnen. WikiKids is er daar één van.
- Doel 4: Je kunt omschrijven hoe je een mediaboodschap kritisch kan beoordelen. Wat is echt of onecht nieuws (fake news)
- Doel 5: Je bent je bewust van hoe je je hoort te gedragen op het internet (nettiquette).
- Doel 6: Je kunt een stappenplan (algoritme) voor een oplossing maken.
- Doel 7: Je kunt omschrijven wat Kunstmatige Intelligentie (AI) is en wat voor inhoud het kan hebben.