Maliebaan tijdens de Tweede Wereldoorlog
De Maliebaan is een bekende laan in Utrecht met veel geschiedenis. In dit artikel gaan we het hebben over de tijd van de Tweede Wereldoorlog.
Wat gebeurde er op de Maliebaan?
Tijdens de Tweede Wereldoorlog was de Maliebaan erg belangrijk voor de NSB. De NSB was een politieke partij die werd beïnvloed door de politieke partij van Hitler, NSDAP. Aan de Maliebaan stonden erg veel huizen waar de NSB gebruik van maakte. Anton Mussert en Cornelis Geelkerken waren de oprichters van de NSB. Het hoofdkwartier van de NSB was aan Maliebaan nummer 35. Hier werden alle belangrijke beslissingen genomen van de NSB. Maar dit was niet het enige wat er gebeurde op de Maliebaan.
Ordnungspolizei
De Ordnungspolizei bevond zich op nummer 10. Dit was de politie van de nazi. Zij voerde de dagelijkse taken uit en moesten hardhandig toetreden. Als er bijvoorbeeld een staking of opstand was mocht de Ordnungspolizei de mensen gewoon neerslaan. Een andere naam was ook wel de 'grüne polizei' of in het Nederlands de 'groene politie' omdat ze groene uniformen aan hadden.
Sicherheitspolizei
Op nummer 74 zat de Sicherheitspolizei. Zij gingen een stap verder dan de Ordnungspolizei. In de kelders werden verzetsstrijders verhoord. Wanneer de verzetsstrijders niets wilden vertellen werden ze gemarteld, net zo lang tot ze iets gingen zeggen. Het was hun taak namelijk om zo veel mogelijk informatie te verzamelen die de NSB of SS konden gebruiken.
Aartsbisschop
Aartsbisschop de Jong woonde op nummer 40. Hij was een erg belangrijke priester van de katholieke kerk. Tijdens de Tweede Wereldoorlog leidde hij het kerkelijk verzet. Hij kreeg het voor elkaar om een verbod te krijgen op het plaatsen van NSB-advertenties in rooms-katholieke dagbladen. Hij heeft ook veel gedaan voor de Joodse kinderen. Hij hielp de Joodse kinderen met onderduiken. Joodse kinderen werden in Utrecht naar de 'kindjeshaven' gebracht, vanuit hier werden de kinderen naar een onderduikadres gebracht. Voor de veiligheid van de kinderen had Aartsbisschop de Jong een boekje met alle namen van de kinderen en waar ze naar toe werden gebracht. Dit boekje is helaas tot de dag van vandaag nog niet teruggevonden.
Dokter Max
Op nummer 72bis woonde een mevrouw genaamd Marie-Anne Tellegen. Zij woonde naast de Sicherheitspolizei. Mevrouw Tellegen had veel contact met de NSB, ze kwamen wel eens op de koffie bij haar. De NSB sprak wel eens over een ene 'Dokter Max'. Ze wilden deze man namelijk zo snel mogelijk vinden. Hij zou een erg belangrijk iemand zijn in het verzet. Het verzet ging tegen de NSB in: ze zorgden voor geheime kranten, extra voedselbonnen, onderduikadressen en probeerde kortom de NSB dwars te zitten. Als de NSB Dokter Max gevangen konden nemen zouden ze veiliger zijn. Maar wat de NSB nooit had gedacht... Marie-Anne Tellegen was Dokter Max. Ze gebruikte Dokter Max als een schuilnaam. Niemand zou namelijk bedenken dat Dokter Max een vrouw zou zijn. Max stond namelijk voor M: Marie, A: Anne, X:de onbekende.
Verder
Daarnaast waren er op de Maliebaan nog veel andere belangrijke huizen. Het woonhuis en kantoor van Beauftragte zat er, verschillende NSB afdelingen, het regionale kantoor van de NSDAP, de SS, de Luftwaffe en de Abwehrstelle .
Waarom de Maliebaan?
De Maliebaan in Utrecht werd niet zomaar het hart van de NSB. Een paar reden dat de NSB juist hier kwam waren:
- De oprichters van de NSB kwamen uit Utrecht.
- Utrecht lag midden in het land en bij een belangrijk verdedigingspunt van het Nederlandse leger.
- Er was een station op de maliebaan die alleen door militairen gebruikt werd.
- Omdat het hoofdkantoor uiteindelijk op de Maliebaan was, zorgden de andere takken van de NSB er voor dat ze hier dicht bij een kantoor kregen.
- De laatste reden is misschien toeval. Het is namelijk zo dat de Maliebaan als bijnaam 'Onder de linden' had. In Duitsland was er een laan met dezelfde naam, namelijk: 'Unter den Linden'. Dit was en belangrijke laan in Berlijn.
Na de oorlog
Toen Nederland en dus ook Utrecht werd bevrijdt werden alle huizen en kantoren van de NSB in beslag genomen. De NSB'ers werden opgepakt en de Nederlanders vierden feest. Marie Anne Tellegen werd benoemt tot directeur van het Kabinet van koningin Wilhelmina en later ook van koningin Juliana, Anton Mussert werd opgepakt en aartsbisschop de Jong werd benoemd tot kardinaal. Het hoofdkwartier van de NSB werd jaren lang beklad en vernield door mensen die nog steeds boos waren op wat er was gebeurt. Heel wat jaren na de bevrijding werd het pand waar het hoofdkwartier van de NSB zat een kinderdagverblijf en was de NSB echt helemaal weg.