Francisco Franco

Francisco Franco (Ferrol, 4 december 1892 – Madrid, 20 november 1975) was een Spaanse dictator. Hij regeerde tussen 1939 en 1975 over Spanje. In deze tijd was Spanje een fascistische dictatuur (de Spaanse Staat). Franco had de functie van president in deze tijd, waardoor hij vrijwel alle macht in handen had. Hij had de bijnaam Caudillo, wat "leider" betekent.

Franco was oorspronkelijk luitenant en later generaal in het Spaanse leger. Hij vocht tijdens de Rifoorlog in Spaans-Marokko. In 1931 werd de monarchie in Spanje afgeschaft, waardoor de Tweede Spaanse Republiek ontstond. Hij hield zich namelijk niet bezig met de politiek. In de republiek waren steeds meer problemen en kreeg steeds ruzie met de regering en president Manuel Azaña. Uiteindelijk werd hij zelfs tot gouverneur van de Canarische Eilanden benoemd, aangezien de regering hem weg wilde hebben van het vasteland. Franco koos in 1936 de kant van de nationalisten tijdens de Spaanse Burgeroorlog (1936-1939). De nationalisten bestonden uit fascisten, rechte partijen en monarchisten en vochten tegen de regering en de voorstanders van de republiek. Franco werd tijdens de oorlog de leider van de nationalisten, aangezien de vorige leiders vermoord werden.

Uiteindelijk wonnen de nationalisten de oorlog, waardoor de Spaanse Staat ontstond. Franco werd leider en maakte van Spanje een dictatuur. Hij was geïnspireerd door de Duitse führer Adolf Hitler en de Italiaanse fascist Benito Mussolini. Hoewel Franco goede banden met hen had, bleef Spanje buiten de Tweede Wereldoorlog. Hierdoor kon het fascisme in Spanje standhouden. Spanje werd na de oorlog zelfs een bondgenoot van de Verenigde Staten. Franco bestreed namelijk het communisme in zijn land. Ook was herstelde Franco de macht van de kerk en moesten alle inwoners katholiek zijn. Er was onderdrukking, censuur en tegenstanders werden opgepakt. Het Catalaans en Baskisch werden verboden. Franco zorgde ervoor dat de Spaanse economie enorm groeide tijdens de jaren 1950 en 1960. Na zijn dood werd Franco opgevolgd door koning Juan Carlos I. Hij vormde het land vervolgens om in de democratie die we vandaag de dag kennen.

Nog altijd is Franco een omstreden figuur in Spanje. Door heel Spanje staan standbeelden van hem en zijn straten naar hem vernoemd. Sommige Spanjaarden zien hem ook nog steeds als held. Tijdens zijn regering ging het economisch erg goed met Spanje. Andere Spanjaarden zien hem als schurk. Hij maakte namelijk een einde aan de democratie, zorgde voor onderdrukking en ontvoeringen. Tot op de dag van vandaag is er een discussie in Spanje bezig over het nalatenschap van Franco.

Levensloop

Jeugd

Franco werd geboren op 4 december 1882 in het plaatsje Ferrol in de Spaanse regio Galicië. Hij kwam uit een familie van katholieke zeevaarders. Veel familieleden van Franco werkten in de Spaanse marine, waaronder zijn broer en vader. Zijn vader was vice-admiraal. Toen Franco 14 jaar oud was, verliet zijn vader zijn moeder. Hij had namelijk een nieuwe vrouw gevonden. Franco had daarom een slechte band met zijn vader en hield meer van zijn moeder.

Oorspronkelijk wilde Franco de marine in, maar deze stelde toentertijd weinig voor. Spanje had enkele jaren eerder bijna al haar koloniën verloren, waardoor de marine gekrompen was. In plaats daarvan besloot Franco het Spaanse leger in te gaan. Toentertijd was Franco slechts 14 jaar oud, waardoor hij een van de jongste soldaten was. Na een opleiding werd hij tweede luitenant in 1910 en uiteindelijk eerste luitenant in 1912. Tegen deze tijd was hij 19 jaar oud.

Rifoorlog

Spanje had in het begin van de 20e eeuw het noorden van Marokko in handen (Spaans-Marokko). In het gebied woonden oorspronkelijke inwoners (de Riffijnen). De Riffijnen waren niet blij met het Spaanse bestuur en kwamen in opstand tegen de Spanjaarden. Spanje wilde echter haar kolonie behouden. Franco werd daarom naar Spaans-Marokko gezonden in 1914. Hier kreeg hij een steeds hogere positie in het Spaanse leger. De spanningen in Spaans-Marokko liepen echter steeds verder op.

In 1921 verklaarden de Riffijnen zich onafhankelijk en stichtten de Rif-Republiek. Dit leidde tot de Rifoorlog (1921-1927), waarin Spanje tegen de Rif-Republiek vocht. Spanje werd later gesteund door Frankrijk in deze strijd. De Rif-Republiek was eerst erg succesvol en wist het Spaanse leger terug te dringen. Het leger was namelijk slecht georganiseerd. In 1924 kwam er een omslag in de oorlog, toen Franco zich er meer mee ging bemoeien. In 1925 leidde hij het Spaanse leger vanuit Al Hoceima. Het leger wist uiteindelijk de Rif-Republiek terug te dringen en uiteindelijk te verslaan. Franco werd geprezen voor zijn rol in de oorlog. In 1926 kreeg de positie van generaal. Hij was toen de jongste generaal van Europa.

Ondertussen was Franco in 1923 getrouwd met María del Carmen Polo y Martínez-Valdès. Zij kregen in 1926 een dochter.

Tweede Spaanse Republiek

Ten tijde van de Rifoorlog was premier Miguel Primo de Rivera aan de macht. Hij bestuurde het land als een dictator en was ongeliefd mede door de Rifoorlog. In 1930 moest hij gedwongen aftreden. In 1931 werd ook koning Alfons XIII gedwongen om af te treden. De monarchie werd vervolgens afgeschaft en de Tweede Spaanse Republiek werd gesticht. Hierdoor werd Spanje een democratie met meer rechten voor vrouwen, arbeiders en minderheden. Ook nam de macht van de kerk af. Franco hield zich toentertijd niet met de politiek bezig en accepteerde de republiek.

Toch had de republiek ook veel tegenstanders. De eerste premier (Manuel Azaña) was erg links en wilde het land moderniseren. Rechtse Spanjaarden waren hier tegen. Zij waarschuwden zelfs dat Azaña stiekem een communist was en met de Sovjet-Unie samenwerkte. Dit was niet waar, maar veel Spanjaarden geloofden het. Andere Spanjaarden wilden juist de monarchie terug. Franco en Azaña mochten elkaar niet en Franco voelde zich gepasseerd. Hij geloofde dat de regering hem niet een goede positie had gegeven. In 1934 brak er ook een opstand uit in Asturië tegen de nieuwe rechtse regering. Franco werd ingeroepen om deze bloederige opstand neer te slaan.

Uiteindelijk moest de rechtse regering na een schandaal aftreden. In 1936 kwamen er nieuwe verkiezingen. De republikeinen en socialisten besloten zich te verenigen met de communisten en anarchisten onder de naam "het Volksfront". Dit wekte veel woede bij rechtse Spanjaarden. Zij zagen de republikeinen al als "gevaarlijk", maar nu helemaal. Uiteindelijk wist het Volksfront de verkiezingen nipt te winnen. In Spanje braken vervolgens zowel linkse als rechtse protesten uit. Franco riep president Manuel Azaña op om de noodtoestand uit te roepen. Azaña weigerde dit en gaf Franco de positie van gouverneur op de Canarische Eilanden. De regering wilde Franco namelijk zover mogelijk houden buiten het vasteland van Spanje.