Zetelroof

Zetelroof is een begrip uit de Nederlandse politiek. Het wordt gebruikt voor parlementsleden (van de Tweede Kamer of Eerste Kamer) die zich afsplitsen van hun politieke partij en hun zetel behouden. Zij worden vervolgens onafhankelijk of stichten een nieuwe politieke partij. Het afgesplitste lid "berooft" de partij als het ware van een zetel. Ook kunnen meerdere leden zich op hetzelfde moment afsplitsen.

Redenen

Vaak is zetelroof het gevolg van een ruzie of conflict. Een Kamerlid kan dan besluiten om uit de politieke partij te stappen of wordt uit de partij gezet. In beide gevallen besluit het Kamerlid zijn of haar zetel te behouden. Dit kan zijn om de partij dwars te zitten of kritiek te uiten. Ook kan het Kamerlid de bedoeling hebben zich aan te sluiten bij een andere politieke partij of een eigen politieke partij op te richten.

In de Nederlandse politieke geschiedenis zijn er slechts drie succesvolle partijen ontstaan als het gevolg van zetelroof, namelijk de Partij voor de Vrijheid (PVV), DENK en Nieuw Sociaal Contract (NSC). De PVV is ontstaan toen Geert Wilders in 2004 uit de VVD stapte en zijn zetel behield. DENK is ontstaan door een afsplitsing van twee Kamerleden uit de Partij van de Arbeid in 2014. NSC is in 2021 ontstaan toen Pieter Omtzigt besloot zich af te scheiden van het CDA.

Is zetelroof ongrondwettelijk?

Hoewel zetelroof klinkt als iets wat verboden is, is het volledig toegestaan volgens de Nederlandse grondwet. Het is daardoor niet ongrondwettelijk. Bij de verkiezingen worden namelijk de individuele kandidaten verkozen en niet de politieke partijen. Een stemmer stemt dus op een kandidaat en niet een politieke partij. De kandidaat mag vervolgens zelf kiezen wat hij of zij met zijn/haar zetel doet.

De term "zetelroof" is hierdoor eigenlijk onjuist, aangezien het een verkeerd beeld geeft. In werkelijkheid is er namelijk geen sprake van diefstal.