Overleg:Parawetenschap

Parawetenschap samenvoegen met pseudowetenschap?

Beste lezer, op https://www.researchgate.net/publication/286895878_Demarcating_Science_from_Non-Science lees ik (vertaald): "Pseudowetenschap is niet identiek aan parawetenschap (Mahner, 2007). Mahner heeft de term "parawetenschap" voorgesteld voor niet-wetenschappelijke praktijken die geen pseudowetenschap zijn. "Onwetenschappelijk" is een beperkter begrip dan "niet-wetenschappelijk", omdat de eerste term een bepaalde vorm van tegenspraak of conflict met de wetenschap impliceert, en "pseudowetenschappelijk" is beperkter dan "niet-wetenschappelijk", omdat het een opzettelijkheid impliceert." Zelf zou ik de twee pagina's dus niet samenvoegen, ook al lijkt het misschien alsof het synoniemen van elkaar zijn. Hoe denken jullie hierover? S.Perquin (overleg) ☆ 26 okt 2022 13:38 (CEST)

En dan heb je ook nog de categorie 'protowetenschap', een term die in 1970 werd geïntroduceerd door de wetenschapshistoricus Thomas Kuhn, waarmee hij leringen beschrijft die zich in een voorwetenschappelijk stadium bevinden en nog niet tot een volwassen wetenschap zijn uitgegroeid. Zo zijn astrologie en alchemie eerder als protowetenschappen dan als pseudowetenschappen te benoemen.

Nu even praktisch: 'parawetenschap' is een mooie benaming, die in andere talen bekend is, maar voor zover ik weet niet in het Nederlands. Kent er iemand Nederlandstalige bronnen (boeken, artikelen) die deze benaming gebruiken? Daar wringt hem namelijk het schoentje... White Fang (overleg) 26 okt 2022 13:55 (CEST)

Klopt, 'protowetenschap' heb je inderdaad ook nog, net als 'grenswetenschap'. Maar ik snap wat je bedoelt. Ik heb de informatie in het artikel aangevuld. Vind je dat het zo wel zou mogen blijven bestaan? Ik kan alleen iets over parawetenschap vinden in het Nederlands op bijvoorbeeld https://www.woorden.org/woord/parawetenschap en https://nl.glosbe.com/nl/nl/parawetenschap. S.Perquin (overleg) ☆ 26 okt 2022 14:03 (CEST)

Ik heb de vraag gesteld in het Taalcafé van Wikipedia. Misschien weten die lieden iets zinnigs te vertellen over het al dan niet gebruik van de term? White Fang (overleg) 26 okt 2022 14:20 (CEST)

Bedankt, ik ben benieuwd hoe anderen erover denken! Ik vind het lastig: pseudowetenschap impliceert dat het een valse wetenschap is, maar parawetenschap impliceert dat het een wetenschap zou kunnen zijn, maar nog niet als wetenschap beschouwd wordt. Ik zie trouwens dat het artikel op Wikipedia gestart is door een godsdienstdocent. S.Perquin (overleg) ☆ 26 okt 2022 14:34 (CEST)

Vind ik ook: 'pseudo' is een stempeltje zetten om het naar beneden te halen. Para zou inderdaad beter zijn. We zullen afwachten. White Fang (overleg) 26 okt 2022 14:40 (CEST)

Precies dat! Ik ben het helemaal met je eens! En hoe leuk zou het zijn als kinderen geïnteresseerd raken in zo'n parawetenschap (zonder te denken: oh, het is toch onzin, dus ik kan er niks mee) en dan later iets uitvinden of ontdekken waardoor de wetenschap drastisch verandert? Haha, maar dan ben ik een beetje te idealistisch, denk ik! ;-) S.Perquin (overleg) ☆ 26 okt 2022 14:52 (CEST)

Goed nieuws! De termen 'parawetenschap(pen)' en 'parawetenschapper' worden wél in het Nederlands gebruikt (zie Taalcafé met links naar publicaties). Ik zal dus dat voorstel tot samenvoegen verwijderen, en je categorie Parawetenschap mag dus gewoon worden gebruikt in plaats van dat vreselijk neerbuigende 'pseudowetenschap' :) White Fang (overleg) 27 okt 2022 12:31 (CEST)

Yess, dat is mooi! Bedankt! S.Perquin (overleg) ☆ 27 okt 2022 14:22 (CEST)

Verbeter me als ik het verkeerd heb, maar ik maak uit jullie gesprek op dat jullie een inclusciëntistische blik hebben op de wetenschap. Dat is uiteraard prima, maar ik heb de formulering als het gaat om de term 'pseudowetenschap' van het artikel aangepast, omdat de formulering zoals die er stond een neutraliteitsprobleem opleverde. Op de Engelstalige Wikipedia is er op een soortgelijke manier mee omgegaan. Ik hoop jullie hiermee voldoende geïnformeerd te hebben. Met vriendelijke groet, Hippogryph ♦ Overleg · (MOD) 29 okt 2022 00:54 (CEST)

Je leidt er teveel uit af. Het punt was dat de term pseudowetenschap een negatief waardeoordeel inhoudt (pseudo, nep, vals) terwijl dat dit bij de neutralere term parawetenschap niet het geval is. Ik had mijn twijfels over de gangbaarheid van deze benaming in het Nederlands, maar een vraag in het Taalcafé in Wikipedia gaf me een verhelderend antwoord. Omdat een encyclopedie zich moet onthouden van neerbuigende oordelen, lijkt me het gebruik van die alternatieve term dan ook beter aangewezen. White Fang (overleg) 29 okt 2022 10:28 (CEST)

Bedankt voor je reactie. De term 'pseudowetenschap' wordt doorgaans neerbuigend gevonden door mensen die parawetenschappen wel zien als een wetenschap. Zolang dat een minderheidsstandpunt blijft en de parawetenschappen niet worden gerekend tot de wetenschappen, vloeit niet vanzelf uit de term 'pseudowetenschappen' voort dat die neerbuigend is. Het is dan simpelweg een term om aan te geven dat die niet tot de 'echte' wetenschappen worden gerekend en dus 'nep' of 'vals' zijn. De constatering dat de benaming daarom neerbuigend is, veroorzaakte wel een probleem, daar dat geen kwestie van minderheid- of meerderheidsstandpunt was, maar een mening. Ik ben bekend met de discussies op de Nederlands- en Engelstalige Wikipedia's over dit onderwerp en de uitkomst daarvan, en we gaan op WikiKids op eenzelfde manier met dit onderwerp om als op Wikipedia.

Ben het overigens eens met je aanpassing op parapsychologie, mijn bewerking was daar wat te kort door de bocht.

Ik hoop je hiermee voldoende geïnformeerd te hebben.

Met vriendelijke groet,

Hippogryph ♦ Overleg · (MOD) 29 okt 2022 11:39 (CEST)

Dankjewel. Tegenwoordig is westerse esoterie een academische studie, waarbij niet meer wordt gesproken over 'pseudowetenschappen', maar (dat is het geval met astrologie, alchemie en magie) over 'traditionele wetenschappen'. Het blijft immers een wat vreemde stempeltjeszetterij om te redeneren vanuit de huidige definitie van wetenschap en die dan toe te passen op historisch oudere wetenschappen die niet voldoen aan de huidige criteria van wetenschap. 'Pseudo' impliceert dat ze hun verdomde best deden om ernstig te worden genomen, maar dat was in hun tijd niet nodig omdat hun disciplines werden onderwezen aan de middeleeuwse universiteiten. Het blijft dus een wat ongelukkige term. Dit ter info. White Fang (overleg) 29 okt 2022 12:17 (CEST)

Helder, bedankt voor de informatie. Met vriendelijke groet, Hippogryph ♦ Overleg · (MOD) 29 okt 2022 13:04 (CEST)

Westerse esoterie is tegenwoordig inderdaad een academische studie! En wetenschappen als kwantummechanica, kwantumfysica en kwantumchemie zijn bijvoorbeeld ook nog hele nieuwe wetenschappen. 200 jaar geleden zou je als het ware een "pseudowetenschapper" zijn als je het had over de massa-energierelatie. In het begin had Albert Einstein veel kritiek op zijn relativiteitstheorie (lees maar eens op https://bigthink.com/the-past/einstein-critics/), maar later werd dit goed ontvangen door de wetenschap! Zo zie je maar: een niet-wetenschap kan altijd een wetenschap worden! S.Perquin (overleg) ☆ 29 okt 2022 14:04 (CEST)

Beste Hippogryph, het is zéker niet mijn beoeling om ook op WikiKids een discussie te starten over de term parawetenschappen versus pseudowetenschappen. Ik ben het eens met wat White Fang zegt: pseudowetenschap draagt een negatief waardeoordeel met zich mee.

Het grootste doel wat ik zie in een encyclopedie (en dan vooral WikiKids), is:

1. Kinderen kennis laten nemen van relatief onbekende onderwerpen waar ze nog nóóit van hadden gehoord (middels portalen en navigatiesjablonen)
2. Op jonge leeftijd kinderen geïnspireerd laten raken in onderwerpen die ze interessant vinden
3. Kinderen prikkelen om later iets met deze interesse te gaan doen, zoals een (wetenschappelijke) studie
4. Sommige studies zullen zeker uitmonden in baanbrekende wetenschappelijke inzichten of paradigmaverschuivingen (revolutie in de wetenschap)

Als het zaadje eenmaal is geplant, begint het avontuur! Maar als kinderen geen kennis nemen van bepaalde (controversiele) onderwerpen, omdat ze hier nog nooit van gehoord hebben, zullen er nooit onafhankelijke vrijdenkers of sceptici komen die open-minded, outside-the-box denken. Filosofen als René Descartes ("durf te denken") hebben ons ver gebracht. Stel je voor: als er nooit een 18e-eeuwse Verlichting was geweest, zouden we nu leven in een totalitaire wereld, waarin armoede, uitbuiting, onderdrukking en slavernij orde van de dag waren. De Franse Revolutie zou waarschijnlijk nooit zijn uitgebroken, waardoor koningen nog steeds over het land regeerden. Hoe mooi zou het zijn als er een 21e-eeuwse Verlichting zou komen?

Ik ben ervan overtuigd dat in de (nabije) toekomst een parawetenschap als astrologie opgenomen wordt in de astronomie. Beide disciplines houden zich bezig met de bestudering van alle fenomenen buiten de atmosfeer van de Aarde. Mijn oom heeft vlak na mijn geboorte een uitgebreide horoscoop gemaakt, en geloof het of niet: vrijwel alles komt. Niet alleen hoe ik ben, denk en voel, maar ook waar mijn interesses liggen, wat ik wil bereiken, wat ik leuk vind en minder leuk, wat mijn dromen zijn, enz. (en het zijn echt geen vage dingen die wel bij iedereen zouden passen zoals "Je vind het fijn om gewaardeerd te worden" of "Je droomt van een betere wereld"). Ook ben ik ervan overtuigd dat de parapsychologie onderdeel wordt van de wetenschappelijke psychologie. Op het gebied van onderzoek naar bijvoorbeeld bijna-doodervaringen zijn ze al best ver, dus ik kan me goed voorstellen dat men er achter zal komen wat er na de dood gebeurt, iets waar de parapsychologie zich mee bezighoudt. In de verre toekomst denk ik dat metafysica onderdeel wordt van de kosmologie. Als er tussen religies meer vrede bestaat en er bijvoorbeeld geen orthodoxie en extremisme meer zijn (zie bijvoorbeeld de overtuiging van het bahai-geloof), zal er, denk ik, meer onderzoek gedaan worden van de metafysische kant van het universum en God. Van mogelijke hogere machten in het universum weten we eigenlijk nog niets af.

Nu snappen jullie mijn gedachtegang hopelijk beter en wat mijn dromen zijn! Ik hoop dat WikiKids in de (nabije) toekomst een veel groter platform zal zijn! Daar gaan wij met zijn allen voor zorgen!! :-)

S.Perquin (overleg) ☆ 29 okt 2022 13:47 (CEST)

Bedankt voor je toelichting. Het is zeker niet mijn bedoeling om jouw ervaringen te invalideren. Waar het meer om gaat is dat het punt dat jij beschrijft nog niet bereikt is en binnen de wetenschappen een minderheidsstandpunt is. Daarom kan dat niet als een gegeven in een encyclopedie staan. Voor de rest zijn de artikelen over parawetenschappen in orde. Met vriendelijke groet, Hippogryph ♦ Overleg · (MOD) 29 okt 2022 14:09 (CEST)

Ik snap je punt hoor! Als iets trouwens nog niet duidelijk is binnen de artikelen over parawetenschappen die ik heb geschreven, of als er iets aangevuld of aangepast moet worden; laat het me maar weten! :-) S.Perquin (overleg) ☆ 29 okt 2022 14:57 (CEST)

Astrologie, om dit als voorbeeld te nemen, zal nooit een 'echte' wetenschap worden en ambieert dat ook niet, zeker als we het hebben over de klassieke astrologie: daarvoor hanteert ze te verschillende uitgangspunten en regels. Het categoriseren als 'pseudowetenschap' is dus anachronistisch (en 'presentistisch'). Net als alchemie is het veeleer een protowetenschap, een leer waarop de latere astronomie en chemie heeft voortgebouwd. Ik zit dus niet te wachten tot het ooit een moderne wetenschap zal worden :) Dit alweer ter info. White Fang (overleg) 29 okt 2022 16:07 (CEST)

Precies! Astrowetenschap is als het ware een protowetenschap, net als dat chemie dat was van scheikunde. (Ik zal hier trouwens ook nog wel een artikel over schrijven!) Anachronisme en presentisme; interessant zeg! Nog nóóit van gehoord, maar de betekenis van de termen waren ook al onderdeel van mijn zogenoemde inclusciëntistische filosofie. Ik wist alleen niet dat het zo genoemd werd! Leuk, door zulke gesprekken kom je nog eens iets te weten! S.Perquin (overleg) ☆ 29 okt 2022 16:15 (CEST)

Dat zijn inderdaad leuke dingen om over na te denken. White Fang (overleg) 29 okt 2022 16:24 (CEST)

Ik heb nu ook een artikel aangemaakt over protowetenschappen. Je zou in eerste instantie misschien denken dat dit hetzelfde is als parawetenschappen, maar dat is het niet! Lees maar eens. Als je aanvulling hebt: voeg het gerust toe! :-) S.Perquin (overleg) ☆ 29 okt 2022 17:20 (CEST)

Goed bezig! White Fang (overleg) 29 okt 2022 17:22 (CEST)