Zwitserland
 |
Werk in uitvoering! Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken. Toelichting: Project:Der Schweiz |
|
Dit artikel is nog niet af. |
| Zwitserse Confederatie Schweizerische Eidgenossenschaft Confédération Suisse Confederazione Svizzera Confederaziun Svizra
| |
|---|---|
| Bondsstad (?) | Bern |
| Aantal inwoners | 8,717,105 (2021) |
| Oppervlakte | 41.285 km² |
| Regeringsvorm | Direct democratische federale republiek |
| Bondspresident | Viola Amherd (sinds 2024) |
| Godsdienst | Christendom (65,5%) Geen religie (26,3%) Islam (5,3%) Overig (2,9%) |
| Taal | Duits (Deutsch) Frans (français) Italiaans (italiano) Reto-Romaans (Rumantsch) |
| Munteenheid | Zwitserse frank |
| Volkslied | Zwitserse Psalm |
| Nationale feestdag | 1 augustus (?) |
| Landcode | CHE/CH |
Portaal  Zwitserland
| |
De Zwitserse Bondsstaat (ook wel Zwitsers Eedgenootschap of Zwitserse Confederatie), kortweg Zwitserland, is een land in het midden van Europa met als buren Duitsland in het noorden, Frankrijk in het westen, Italië in het zuiden, Oostenrijk en Liechtenstein in het oosten. Zwitserland heeft geen hoofdstad, wel is Bern de bondstad. Zwitserland hoort niet bij de Europese Unie. In Genève staat een hoofdkwartier van de Verenigde Naties. De officiële talen in Zwitserland zijn 64% Duits, 19% Frans, 8% Italiaans en 1% Reto-Romaans. De nationale feestdag van Zwitserland wordt gevierd op 1 augustus.
Geschiedenis
Voorgeschiedenis
In de prehistorie werd Zwitserland voor het eerst bewoond. Tegenwoordig zijn er nog steeds grotten te vinden waar de mensen in woonden. In 197 v.Chr. komen de Romeinen naar Zwitserland. Zwitserland werd toen bezet door de Romeinen. Later werd het Romeinse Rijk opgedeeld in tweeën. Zwitserland hoorde toen bij het West-Romeinse Rijk. Rond 400 n.Chr. verlieten de Romeinen Zwitserland en het West-Romeinse Rijk. Dit kwam door de Grote Volksverhuizing. Rond 443 werd Genève bezet door Koninkrijk Bourgondië. Uiteindelijk werd heel Zwitserland onderdeel van het Koninkrijk. Hierdoor gingen steeds meer mensen Duits praten.
Rond de 4de eeuw kwam het Christendom naar Zwitserland. In Genève, Sion en Bazel ontstonden kerken en bisdommen. In 533 kwam West-Zwitserland in bezit van Koninkrijk Bourgondië. Oost-Zwitserland werd onderdeel van het Frankenrijk. In 843 werd Zwitserland opnieuw verdeeld door het Verdrag van Verdun. West-Zwitserland werd onderdeel van Lotharingen en Oost-Zwitserland van het Duitse Rijk. In 888 werd West-Zwitserland onderdeel van Hertogdom Bourgondië. In de 12de eeuw werden er 4 steden gesticht: Bern, Murten, Fribourg en Thun.
Onafhankelijkheid
In de 13de eeuw ontstond het Zwitserse Eedgenootschap. In 1291 werd dit opgericht. 3 kantons gingen toen samenwerken. De drie kantons verdreven de vorsten van Huis Habsburg uit de drie kantons. In 1315 wilde Leopold I van Oostenrijk de kantons innemen. Hij stuurde een leger naar de kantons. Zo ontstond de Slag van Morgarten. Uiteindelijk wonnen de 3 kantons. In 1332 kwam er een 4de kanton bij het Eedgenootschap. Daarna kwamen er nog twee kantons bij. In 1386 kwam er een ruzie met de Habsburgers. Leopold III van Oostenrijk werd door de Zwitsers verslagen bij de Slag bij Sempach.
In het Eedgenootschap ontstond ook een oorlog tussen de twee kantons Zürich en Schwyz. Zij wilden allebei het Graafschap Toggenburg hebben. Van 1474 tot 1478 hadden de Zwitsers een oorlog met Bourgondië, de Bourgondische oorlogen. De Bourgondische hertog Karel de Stoute leidde de oorlog. In 1476 werd hij door de Zwitsers verslagen bij Grandson en later dat jaar nog eens een keer bij de Slag bij Murten. In de Slag bij Nancy stierf hij uiteindelijk. In Europa was men onder de indruk wat de Zwitsers konden en veel Europese vorsten huurde in gevechten ook daarom vaak Zwitserse soldaten in. Dit zorgde dat Zwitserland rijk werd. In 1499 werd Zwitserland onafhankelijk van het Heilige Roomse Rijk.
In 1501 en 1513 sloten zich meer en meer kantons aan bij het Eedgenootschap. Uiteindelijk telde het Eedgenootschap 13 kantons. In 1515 werd Zwitserland neutraal. Hierdoor was Zwitserland in die tijd één van de veiligste landen. In Zwitserland begon ook de Reformatie. Johannes Calvijn heeft ook in Zwitserland gewoond.
Napoleon en de Sonderbundskrieg
Tijdens de Franse Revolutie werd Zwitserland aangevallen door Frankrijk. Hierdoor verloor Zwitserland de stad Mulhouse aan Frankrijk en de stad Valtellina aan het Cisalpijnse Republiek. De Fransen zorgden ervoor dat het Eedgenootschap werd afgeschaft. Hierdoor werd Zwitserland een republiek, het Helvetische Republiek.
In 1803 werd Zwitserland onafhankelijk. In 1815 werd Zwitserland erkend door het Congres van Wenen.
De Wereldoorlogen
In 1847 werd de eerste treinverbinding geopend tussen Zürich en Baden. In 1846 werd in Zwitserland het Rode Kruis opgericht. In 1874 kwak er een nieuwe grondwet. Tussen 1914 en 1918 was de Eerste Wereldoorlog, in deze oorlog bleef Zwitserland neutraal. In 1920 werd Zwitserland lid van de Volkenbond. Deze bond had zelfs een kantoor in Genève. In 1938 werd Reto-Romaans de 4de officiële taal in Zwitserland. Ook tijdens de Tweede Wereldoorlog bleef Zwitserland neutraal. In Zwitserland kregen toen 26.000 joden asiel.
Moderne geschiedenis
In 1963 werd Zwitserland lid van de Raad van Europa. In 1971 kregen vrouwen in Zwitserland stemrecht. In 2002 werd Zwitserland lid van de Verenigde Naties.
Het land
Landschap
In Zwitserland heb je heel veel bergen. Zwitserland ligt namelijk midden in de Alpen. Zwitserland is hierdoor één van de Alpenlanden. De hoogste berg in Zwitserland is de Mount Rosa. Deze berg is 4638 meter hoog. De Matterhorn (4478 meter) en de Jungfrau (4158 meter) zijn twee andere bekende bergen in Zwitserland. Over het algemeen is Zwitserland dus erg bergachtig. In het zuiden en het oosten liggen de hoogste bergen. Meer naar het noordwesten wordt het minder bergachtig. Zwitserland heeft één nationaal park, Zwitsers Nationaal Park. Dit park bestaat sinds 1914. Door Zwitserland stromen vele rivieren. De meeste rivieren in Europa beginnen ook in de Alpen, dus ook in Zwitserland. De Aare, de Inn, de Rijn en de Rhône zijn de belangrijkste rivieren in Zwitserland. Naast rivieren zijn er in Zwitserland ook een heleboel meren te vinden. Het grootste meer van Europa, het Bodenmeer, ligt in Zwitserland. Een ander groot meer is het Meer van Genève. In Zwitserland liggen ook een aantal gletsjers. De Aletschgletsjer, de Rhônegletsjer en de Morteratschgletsjer zijn hier goede voorbeelden van. De bondsstad van Zwitserland is Bern. De grootste stad in Zwitserland is Zürich. Andere grote steden zijn Bazel, Lausanne, Lugano en Luzern.
Klimaat
Zwitserland heeft vier verschillende klimaten. De belangrijkste zijn het land en zeeklimaat. Op de bergtoppen heerst het hooggebergteklimaat en in een zuidelijk stukje van Zwitserland heerst het mediterrane klimaat.
Steden
Bevolking
In Zwitserland is er niet één groot volk zoals in IJsland. In Zwitserland leven er 4 grote bevolkingsgroepen. Voor 65% wonen er Zwitserduitsers in Zwitserland, voor 18% Romandiërs, voor 10% Italiaans-Zwitsers en voor 1% Reto-Romanen. In 2005 woonde er 17.055 mensen met een Nederlandse nationaliteit en 9.822 mensen met de Belgische nationaliteit in Zwitserland.
Cultuur
Taal
In Zwitserland zijn er 4 officiële talen:
- Duits, gesproken door 63,7% van de bevolking.
- Frans, gesproken door 20,4% van de bevolking.
- Italiaans, gesproken door 6,5% van de bevolking.
- Reto-Romaans, gesproken door 0,5% van de bevolking.
Naast de vier officiële talen zijn er nog andere talen. 9% van de Zwitserse bevolking spreekt een andere taal dan de vier officiële talen. Albanees is daar het belangrijkste van. 1,4% spreekt deze taal. Andere belangrijke talen zijn Servo-Kroatisch, Portugees, Spaans, Engels, Turks, Tamil en Arabisch. Nederlands wordt door 0,2% van de bevolking gesproken. In elke officiële taal heeft Zwitserland een andere naam. In het Duits heet Zwitserland Schweiz, in het Frans Suisse, in het Italiaans Svizzera en in het Reto-Romaans Svizra.
Religie
In Zwitserland geloven de meeste mensen in het christendom. De laatste bevolkingstelling was in 2000. In 2000 was 42% van de Zwitsers rooms-katholiek, 40% was gereformeerd, 2,5% was lid van de Freikirche-kerk, 4% was islamitisch en 1% geloofde in een andere religie. 11% gaf aan dat zij niet geloven in een religie. De overige 4% heeft niks opgegeven. De snelst-groeiende religie in Zwitserland is de islam. In Zwitserland woont ook het grootste aantal boeddhisten in Europa, dit is namelijk 0,33% van de bevolking.
Tradities
De Zwitserse keuken
Literatuur
Bezienswaardigheden
Politiek
Nationale politiek
De Zwitserse volksvertegenwoordiging zetelt in Zwitserland. Het bestaat uit een grote kamer en een kleine kamer. De grote kamer heet de nationale raad en bestaat uit 200 leden. De kleine kamer heet de kantonsraad en bestaat uit 2 leden uit ieder kanton. In Zwitserland zijn er 4 grote partijen. De Zwitserse Volkspartij, de Christendemocratische Volkspartij, de Sociaaldemocratische Partij van Zwitserland en de Vrijzinnig Democratische Partij.De Liberalen. Over veel wetsvoorstellen wordt een referendum gehouden, dan mag het volk meestemmen over de wet.
De regering heet in Zwitserland de Bondsraad of Zwitserse bondsregering. De bondsraad bestaat uit 7 ministers. Zij komen van de 4 grootste partijen. De voorzitter van de Bondsraad is ook de president van Zwitserland. Zwitserland is neutraal, dat wil zeggen dat het niet snel oorlog zou voeren. Tijdens alle twee de wereldoorlogen is Zwitserland ook neutraal gebleven. Doordat Zwitserland neutraal is hoort het pas sinds 2002 bij de Verenigde Naties. Veel internationale organisaties hebben hun hoofdkantoor dan ook Zwitserland staan. Voorbeelden hiervan zijn het Rode Kruis, de Wereldhandelsorganisatie, de Wereldgezondheidsorganisatie, de Internationaal Olympisch Comité, de FIFA en de UEFA.
Bestuurslagen
Bestuurlijke Indeling
Zwitserland is verdeeld in kantons. In totaal zijn er 26 kantons. Zes daarvan zijn een halfkanton. Dat wil zeggen dat het kanton in plaats van 2, maar 1 lid heeft in de kantonsraad. De kantons zijn weer verdeeld in gemeenten. Hiervan zijn er circa 2500.
| Afkorting | Kanton | Hoofdstad |
|---|---|---|
| ZH | Zürich | Zürich |
| BE | Bern | Bern |
| LU | Luzern | Luzern |
| UR | Uri | Altdorf |
| SZ | Schwyz | Schwyz |
| OW | Obwalden | Sarnen |
| NW | Nidwalden | Stans |
| GL | Glarus | Glarus |
| ZG | Zug | Zug |
| FR | Fribourg | Fribourg |
| SO | Solothurn | Solothurn |
| BS | Bazel-Stad | Bazel |
| BL | Basel-Landschaft | Liestal |
| SH | Schaffhausen | Schaffhausen |
| AR | Appenzell Ausserrhoden | Herisau |
| AI | Appenzell Innerrhoden | Appenzell |
| SG | Sankt Gallen | Sankt Gallen |
| GR | Graubünden | Chur |
| AG | Aargau | Aarau |
| TG | Thurgau | Frauenfeld |
| TI | Ticino | Bellinzona |
| VD | Vaud | Lausanne |
| VS | Wallis | Sion |
| NE | Neuchâtel | Neuchâtel |
| GE | Genève | Genève |
| JU | Jura | Delémont |
Economie
In Zwitserland gebruiken ze niet de euro maar de Zwitserse Frank en de rappen (de cent soort). Er worden munten gebruikt van 5, 10 en 20 rappen en ½, 1, 2 en 5 Zwitserse frank. Minder gebruikt of zeldzaam is de 1 rappe. Er worden bankbiljetten van 10, 20, 50, 100, 200 en 1.000 Zwitserse frank gebruikt.
Zwitserland heeft een sterke economie. Belangrijke inkomsten voor Zwitserland zijn toerisme, levensmiddelen, chemische industrie en dienstverlening. Voor buitenlandse ondernemers is Zwitserland een aantrekkelijke plaats om te vestigen, vanwege de economie. Ook komen corruptie, diefstal en misdaad weinig voor in Zwitserland. De twee grootste Zwitserse banken zijn UBS en Credit Suisse.
Zwitserse bedrijven
Toerisme
Symbolen
Vlag en wapen
Volkslied
Fotogalerij
- Zwitserland map.gif
Kaart van Zwitserland
Satellietfoto
Bronnen
| Landen, afhankelijke gebieden en niet-erkende staten in Europa | 
| ||
|---|---|---|---|
| Albanië · Andorra · Armenië · Azerbeidzjan · België · Bosnië en Herzegovina · Bulgarije · Cyprus · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Georgië · Griekenland · Hongarije · IJsland · Ierland · Italië · Kazachstan · Kroatië · Letland · Liechtenstein · Litouwen · Luxemburg · Malta · Moldavië · Monaco · Montenegro · Nederland · Noord-Macedonië · Noorwegen · Oekraïne · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Rusland · San Marino · Servië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Turkije · Vaticaanstad · Verenigd Koninkrijk · Wit-Rusland · Zweden · Zwitserland Alle schuine landen liggen ook in een ander werelddeel. Afhankelijke gebieden: Ålandseilanden · Faeröer · Gibraltar · Guernsey · Jan Mayen · Jersey · Man · Spitsbergen |
|||