Zijden kleding

Een dure zijden lap stof met goudbrokaat.

Het maken van zijden kleding is mogelijk door de zijdeteelt. Dit is de teelt (het kweken) van zijderupsen om zijde te produceren. Hoewel er verschillende commerciële soorten zijderupsen zijn, is Bombyx mori (de rups van de binnenlandse zijdemot) de meest gebruikte en intensief bestudeerde zijderups. Er werd aangenomen dat zijde voor het eerst in China werd geproduceerd in de Neolithische periode. Zijdeteelt is een belangrijke huisnijverheid geworden in landen als Brazilië, China, Frankrijk, India, Italië, Japan, Korea en Rusland. Tegenwoordig zijn China en India de twee belangrijkste producenten, met meer dan 60% van de jaarlijkse wereldproductie.

Geschiedenis

Volgens een confucianistische tekst dateert de ontdekking van zijdeproductie uit ongeveer 2.700 v. Chr., hoewel archeologische gegevens erop wijzen dat de zijdeteelt al in de Yangshao- periode (5.000-3.000 v. Chr.) bestond. In 1977 werd in Nancun, Hebei, een stuk keramiek ontdekt dat 5400-5500 jaar geleden werd gemaakt en ontworpen om eruit te zien als een zijderups, wat het vroegst bekende bewijs van zijdecultuur oplevert. Door zorgvuldige analyse van archeologische zijdevezels gevonden op vindplaatsen van de Indusbeschaving die teruggaan tot 2450-2000 voor Christus, wordt aangenomen dat zijde werd gebruikt in een groot gebied van Zuid-Azië. Rond de eerste helft van de 1e eeuw na Christus had het het oude Khotan bereikt, door een reeks van kennisuitwisseling langs de Zijderoute. In 140 na Chr. was de zijdeproductie ook in India gevestigd. Zijde heeft een lange geschiedenis in India. Het staat daar bekend als Resham in Oost- en Noord-India, en Pattu in zuidelijke delen van India. Het Romeinse Rijk kende en handelde in zijde, en Chinese zijde was het duurste luxegoed dat door hen werd geïmporteerd. In de 6e eeuw na Chr. leidde de smokkel van zijderupseieren naar het Byzantijnse Rijk tot de vestiging ervan rond de Middellandse Zee en bleef het eeuwenlang een monopolie in het Byzantijnse rijk (Byzantijnse zijde). In 1147, tijdens de Tweede Kruistocht, viel Roger II van Sicilië (1095-1154) Korinthe en Thebe aan, twee belangrijke centra van de Byzantijnse zijdeproductie, hij veroverde de wevers en hun uitrusting en vestigde zijn eigen zijdefabrieken in Palermo en Calabrië, uiteindelijk verspreidde de zijde industrie naar West-Europa. Sinds de 15e eeuw is de zijdeproductie in Frankrijk gecentreerd rond de stad Lyon.

Productie

Zijdemotten

De zijderups maakt een zijdedraad, vergelijkbaar met de draad van een spin. De zijderupsen worden gevoed met moerbei-bladeren en na de vierde rui klimmen ze op een takje dat naast hen is geplaatst en spinnen ze hun zijden cocons.

Deze cocons worden in heet water gelegd en de zeer dunne draden (filamenten) kunnen dan na een poosje worden afgewikkeld. Hierbij wordt echter ook de zijderups gedood. Er zijn organisaties die zich hiertegen verzetten. Enkele filamenten worden gecombineerd om samen een draad te vormen, die onder spanning door verschillende geleiders wordt getrokken en op spoelen wordt gewikkeld. De draden kunnen worden getwijnd (samen gedraaid tot een dikkere draad) om garen te vormen. Na het drogen wordt de ruwe zijde op kwaliteit verpakt.

Japon gemaakt van glanzend zijde

Deze garen worden gebruikt om vervolgens zijden stof van te weven. Deze lappen stof kunnen worden gekleurd in verfbaden en daarna worden bestempeld.

Zijde was oorspronkelijk gereserveerd voor de keizers van China voor eigen gebruik en geschenken aan anderen, maar verspreidde zich geleidelijk door de Chinese cultuur en handel. De keizers van China streefden er aanvankelijk naar de kennis van de zijdecultuur geheim te houden om het Chinese monopolie te behouden. Zijde werd ook gebruikt als schrijfoppervlak, vooral tijdens de periode van de strijdende staten (475-221 v.Chr.). De stof was licht, overleefde het vochtige klimaat van de Yangtze-regio, absorbeerde inkt goed en zorgde voor een witte achtergrond voor de tekst.

Zijde is comfortabel (prettig) om te dragen bij warm weer en als je actief bent. De lage geleidbaarheid houdt warme lucht dicht bij de huid tijdens koud weer. Het wordt vaak gebruikt voor kleding zoals overhemden, stropdassen, blouses, formele jurken, high-fashion kleding, voering, lingerie, pyjama's, gewaden, rokkostuums, zonnejurken en oosterse volkskostuums. Voor praktisch gebruik is zijde uitstekend geschikt als kleding die beschermt tegen veel bijtende insecten die normaal gesproken kleding zouden doorboren, zoals muggen en paardenvliegen.

Milieu-effect

De milieu-impact van de zijdeproductie is best groot in vergelijking met andere natuurlijke vezels. Een onderzoek van de Indiase zijdeproductie toont aan dat het productieproces een grote koolstof- en watervoetafdruk (waterverbruik) heeft, voornamelijk omdat het een van dieren afkomstige vezel is en er grote hoeveelheden als kunstmest en water nodig zijn per geproduceerde eenheid vezel.

Eigenschappen

Zijde heeft een gladde, zachte textuur die niet glad is, in tegenstelling tot veel synthetische (kunstmatige) vezels als nylon.

Zijde is een van de sterkste natuurlijke vezels, maar verliest tot 20% van zijn sterkte als het nat is. Het heeft een goede vochtherwinning van 11%. De elasticiteit is matig tot slecht: als het zelfs maar een klein beetje wordt uitgerekt, blijft het uitgerekt. Het kan worden verzwakt als het wordt blootgesteld aan te veel zonlicht. Het kan ook worden aangevallen door insecten, vooral als het vuil wordt achtergelaten.

Andere toepassingen

Zijdedraad wordt ook gebruikt voor:

• Meubelstoffering en woninginrichting, zoals gordijnen, dekbedden en dekbedvulling
• Parachutes
• Chirurgische hechtingen. Er zijn hierbij nog steeds zorgen over de veiligheid op lange termijn. Het kan namelijk reacties van het lichaam geven.
• Ondergoed, dat is gebruikt voor huidaandoeningen, waaronder eczeem
• Biovezel