Zeilen

Zeilen is een techniek van voortbeweging door de wind op een zeilboot of met een surfplank over het water.
Hierbij wordt gebruik gemaakt van de kracht van de wind.

Geschiedenis

Egyptische zeilboot

Vroeger kende men alleen de directe voortstuwing door de wind, waartoe men een zeil gebruikte in de vorm van een vierkante lap, die met behulp van een dwarshout of ra aan de top van de mast werd opgehangen. Zo'n tuig heet vierkante tuigage en van het schip zegt men dat het dwarsgetuigd is. Dergelijke zeilen hadden de vroege zeilboten in Egypte, zo'n 3.200 jaar v. Chr.

Later ontwikkelde men tuig dat de zeilen meer bewegingsvrijheid geeft ten opzichte van de mast (langsscheepse tuigage) en waarmee het schip ook in aan-de-windse koersen kan varen.

Alleen de windrichtingen die in de dode hoek liggen zijn niet te bezeilen.

Vroeger werd er bijna alleen gezeild in het kader van de beroepsvaart. Nu is dat omgekeerd, zeilen is bijna alleen nog pleziervaart. Tegenwoordig gaat het ook allemaal met een motor, want het zeilen is natuurlijk net als alles ook moderner geworden.

Als je wilt leren zeilen, kan je op bijv. een zeilschool gaan of op scouting bij waterscouts of bij de zeeverkenners.

Koersen en zeilstanden

Weergave van de zeilstand en de romp ten opzichte van de inkomende wind en het water: 1. voor de wind, 2. halve wind (wind van opzij), 3. aan de wind (schuin van voren), 4. en 5.: hoog aan de wind, 6. in de wind (de wind komt van voren). Indien een doel zodanig tegen de wind in gelegen is dat het niet in één keer bezeild kan worden, dan is laveren een oplossing: 4 en 5.

1. Als de wind van achter komt, dan heet dat Voor de wind
2. Als de wind van de zijkant komt, dan heet dat Halve wind.
3. Als de wind schuin van voren komt, dan heet dat aan de wind.
4. Als de wind schuin links van voren komt (grootzeil aan stuurboord), dan heet dat hoog aan wind.
5. Als de wind schuin rechts van voren komt (grootzeil aan bakboord), dan heet dat hoog aan wind.
6. Als de wind van voren komt, dan heet dat In de wind. Je kan niet In de wind varen, dan moet je opkruisen (4 en 5), dat is naar links varen en als je dan bijna bij de kant bent dan moet je overstag gaan, en dan ga je dus naar rechts. Als je vervolgens weer bijna bij de kant bent, dan ga je weer overstag. En zo maar door. Je legt de boot wel in de wind als je het zeil heist, of laat zakken.

Als je halve wind vaart ga je het snelst

Op elk van deze koersen moet je je zeil wat meer of wat minder aanhalen, dit noemt men de zeilstand. Om de juiste zeilstand te bepalen moet je de kilgrens zoeken. De kilgrens zoek je door je zeil te vieren (lossen) tot het kilt (klappert), vervolgens haal je het weer juist zoveel aan dat het zeil net niet klappert. Als je dit hebt toegepast staat je zeil altijd in de juist zeilstand.

Voorrangsregels

Tussen een zeilboot en een ander soort boot

Beroepsvaart heeft op iedereen voorrang !!

1. Wind
2. Spierkracht
3. Mechanisch

Met andere woorden: Zeilboten gaan voor roeiboten, en die gaan voor motorboten.

Tussen twee zeilboten:

1. Goed zeemanschap. Betekent: niet zomaar tegen iemand opbotsen als hij of zij niet uitwijkt.
2. Stuurboord (Rechts, groen) wijkt voor Bakboord (Links, rood). Wanneer je zeil over stuurboord (Rechts) staat en je komt iemand tegen met zeil over bakboord (Links) moet je hem of haar voorrang geven.
3. Loef wijkt voor lij. Wanneer je tegen iemand gaat botsen die zijn zeil over dezelfde boeg heeft staan geld de regel loef wijkt voor lij. (Lij: de zijde waar het zeil staat.Loef: de zijde waar het zeil niet staat en waar je zit.)
4. Voorrang geven bij de boei. Dit geld alleen in een wedstrijd maar als je met twee boten naast elkaar vaart binnen een straal van 5 bootlengtes van de boei, dan moet de buitenste boot de binnenste boten voorrang geven.

Onderdelen

Valk 757 met namen van onderdelen

Hier heb je een aantal onderdelen van een zeilboot (in dit voorbeeld een Valk):

• Romp (onderkant van de boot)
• Zeil

1. grootzeil
2. fok (voorste zeil, zit niet bij elke boot)

• Giek (stalen of houten balk wat aan de onderkant aan het grootzeil zit.)
• Mast (staat verticaal op de boot, grootzeil zit daaraan vast. Wordt overeind gehouden met stagen)
• Schoot (touw waarmee je de zeilen kan aantrekken of losser doen.)

1. grootschoot
2. fokkenschoot

• Roer (om mee te sturen)
• Zwaard (zorgt voor weerstand, als je hem eruit haalt drijf je af.)
• Hangbanden (hiermee kan je de boot weer rechttrekken.)
• Tell tales (Dit zijn eigenlijk kleine wollen draadjes of lintjes die met een plakkertje aan de zeilen vast zitten. Hiermee kan je zien of je bij aan de wind goed vaart. Als de tell tales horizontaal staan betekent dat dat je goed vaart, als ze een beetje naar beneden staan moet je iets hoger gaan varen dus iets meer naar de wind toe sturen, als ze omhoog staan moet je lager sturen dus van de wind af.)

Er kunnen nog meer onderdelen zijn, maar dat hangt ook af in wat voor een boot je vaart.

Kapseizen

Wanneer je kapseist (of omslaat) is het zeer belangrijk steeds rustig te blijven en in de buurt van je boot te blijven. Om je boot weer recht te krijgen klim je op het zwaard. Vervolgens moet je eraan gaan hangen, zo komt de boot stilletjes weer recht. Nu de boot weer recht ligt kun je er zelf weer in kruipen, kruip nooit langs de lange zijde van de boot aan boord want dan kapseis je opnieuw, klim wel langs de spiegel in je boot.

Indien je op een schip of een grotere boot zeilt zal het zeer moeilijk zijn je boot weer recht te krijgen, dan moet je wachten tot de reddingsdienst ter plaatse is.

TIP: Om te vermijden dat je boot helemaal omslaat ga je hangen aan je hangbanden, is dit niet genoeg doe dan je zeil een beetje losser.