Winter
De winter is het koudste seizoen van het jaar. In een jaar zijn er 4 seizoenen: lente, herfst, zomer en winter.
Waarom wordt het winter?
De aarde draait in een heel jaar een rondje om de zon. Maar omdat de stand van de aarde ten opzichte van de zon een beetje scheef is, schijnt de zon in de zomer het meest op het noordelijk halfrond van de aarde en in de winter op het zuidelijk halfrond. Omdat de stralen er dan langer over doen om de aarde te bereiken en ze ook een veel groter deel van het aardoppervlak moeten verwarmen is het kouder. Je kunt dat goed zien in dit filmpje van de draaiing van de aarde rond de zon.
Wanneer begint de winter?
Op het noordelijk halfrond begint de winter meestal rond 21 december. Het is dan de kortste dag van het jaar. Na deze datum worden de 'dagen' alleen maar weer langer. Natuurlijk worden de dagen zelf niet langer, maar de tijd dat het licht is. Op het zuidelijk halfrond is het precies andersom, daar begint de winter op 21 juni en de zomer begint op 21 december. Kerstmis vier je daar dus met je kerstmuts op, zonnebadend aan het strand.
Kenmerken van de winter
- Het is meestal vrij koud.
- Het kan vriezen. De temperatuur zakt dan onder 0 graden.
- Het kan gaan sneeuwen, hagelen en ijzelen.
- Kerstmis valt bij ons in de winter
- In Europa, Noord-Amerika en Noord-Azië is het winter in december, januari, februari en maart (tot 21 maart)
Sneeuw en ijs
Als je aan de winter denkt dan hoop je natuurlijk op sneeuw en ijs. Sneeuw is eigenlijk niets anders dan ijskristallen die zijn samengeklonterd. Als een sneeuwvlok een beetje vochtig is, dan krijg je mooie plaksneeuw. Je kunt dan mooie sneeuwpoppen maken. Maar er zijn veel soorten sneeuw. Dat hangt af van het soort lucht waar de sneeuw doorheen valt, de temperatuur heel hoog in de lucht, de wind, enz. Je hebt o.a. motsneeuw, korrelsneeuw, poedersneeuw en stuifsneeuw. IJs ontstaat als water gaat bevriezen, dus als de temperatuur onder 0 komt. Na een paar nachten vriezen kun je al lekker op de buiten-ijsbaan schaatsen. Maar voor sloten en grote plassen en meren is wat meer tijd nodig om het ijs stevig genoeg te laten worden. Wees dus altijd voorzichtig en ga nooit alleen schaatsen. In een sloot wordt het ijs dikker van onderaf aan. Maar op een (buiten) ijsbaan wordt er vaak regelmatig een dun laagje water opgespoten, dat dan weer aanvriest.
Niet overal in Europa valt er evenveel sneeuw. In Scandinavië is het over het algemeen in de winter veel kouder dan bij ons, omdat deze landen (Noorwegen, Zweden en Finland) veel dichter naar de poolcirkel liggen. Daar kan zomaar in november een pak sneeuw van een meter vallen, dat blijft liggen tot eind maart. Ook in gebergten zoals de Alpen ligt meer sneeuw, omdat het kouder wordt hoe hoger je komt. Veel wintersportgebieden liggen dan ook in de Alpen van Frankrijk. Zwitserland, Oostenrijk en Italië.
een ijskristal is altijd zespuntig
brandhout in de sneeuw
ijs op een meer
sneeuw in de Alpen in een wintersportgebied
.jpg)
clips van Schooltv
Dieren in de winter
trekvogels
Veel vogels wachten de winter hier niet af. Ze trekken in de herfst naar warmere landen in het zuiden van Europa en Noord-Afrika. Dat zijn bijvoorbeeld de zwaluw, de ooievaar, de nachtegaal en de koekoek. Omdat de vogels hier in de zomer 'te gast' zijn, noemen we ze zomergasten. Maar er zijn ook vogels die uit landen rond Scandinavië naar onze streken komen, omdat het hier niet zo koud is als in het hoge noorden. Voorbeelden hiervan zijn de kleine zwaan, de wilde zwaan, de rotgans en de koperwiek. Dit zijn de wintergasten.
wintervoorraad
Veel dieren hebben het moeilijk in de winter. Er is weinig voedsel te vinden. Veel dieren maken dan ook in de herfst een wintervoorraad. Ze zoeken allemaal voedsel bij elkaar en bewaren dat op een veilige plaats. In hun hol, of bijvoorbeeld in een holletje aan de voet van een boom. Een eekhoorn doet dat bijvoorbeeld. Als het winter wordt gaat hij wel slapen, maar hij houdt geen echte winterslaap van vele maanden achter elkaar.Tussendoor wordt hij wel wakker en gaat dan op zoek naar zijn wintervoorraad om wat te eten.
winterslaap en winterrust
Knaagdiertjes verstoppen zich onder een laag sneeuw om zich tegen de kou te beschermen. Ze graven een tunnel tussen de sneeuwlaag en de grond in. Hier vinden ze ook wat wortels of jong groen om aan te knagen. Zodra de dagen korter worden, houden sommige dieren een winterslaap. Het hart van de dieren maakt dan minder slagen, ze halen langzamer adem en de lichaamstemperatuur wordt dan ook een stuk lager. De dieren leven van de vetreserves die ze in de herfst hebben gevormd. Ook reptielen en amfibieën houden een winterslaap. Kikkers kruipen bijvoorbeeld diep weg in de modder. Vleermuizen zoeken ook een plek waar ze ongestoord de winter kunnen doorbrengen. In landen waar echt veel sneeuw ligt houden ook grotere dieren een winterrust, zoals beren. Dieren die een winterrust houden, kruipen wel weg in een hol, maar zijn tussendoor wel wakker te krijgen, zoals in ons land de eekhoorn. Dieren in ons land die wel een echte winterslapers zijn, zijn de egel, de adder en de vleermuis. Er zijn ook insecten die een winterslaap houden, zoals het lieveheersbeestje en de kleine vos, een vlindersoort.
winterkleed
Er zijn ook dieren die in de loop van de seizoenen van vacht veranderen. Zij krijgen in de winter dus een lekkere warme jas aan en zo kunnen zij veel beter tegen de kou. Soms heeft zo'n vacht zelfs een schutkleur, zodat het dier niet opvalt in het winterse landschap. Voorbeelden hiervan zijn bijvoorbeeld de hermelijn, de sneeuwhaas en de poolvos.
Een groep vleermuizen in winterslaap
Ook een lieveheersbeestje houdt een winterslaap
eekhoorn bij zijn wintervoorraad
sneeuwhaas met een winterkleed
poolvos
.jpg)
.jpg)
clips van Schooltv
Wintersporten
Bij de winter horen ook sporten die typisch bij de winter horen. Dat komt omdat ze gehouden worden in de sneeuw of op het ijs. Voorbeelden hiervan zijn bijvoorbeeld skiën , snowboarden en schaatsen. Een bekende schaatstocht is de Elfstedentocht. Maar omdat het in ons land al veel jaren niet meer een lange tijd achter elkaar heeft gevroren, zodat er op het hele traject 15 cm. ijs ligt, is de laatste Elfstedentocht al weer van 1997.
Eens in de 4 jaar worden in de winter ook de Olympische Winterspelen gehouden. De laatste waren in Sotsji in Rusland in 2014.In 2018 worden ze gehouden in Pyeongchang in Zuid-Korea en in 2022 in Peking, de hoofdstad van China. Op de laatste Olympische Winterspelen hebben onze sporters (hoofdzakelijk schaatsers) het erg goed gedaan. Maar liefst 24 medailles hebben we gewonnen. Bekende sporten op de Olympische Winterspelen zijn skiën, snowboarden, schaatsen, ijshockey, bobsleeën, rodelen, biatlon en curling.
skiën
snowboarden
schaatswedstrijd
Elfstedentocht 1985 - winnaar Evert van Benthem
rodelen
curling
.jpg)
Clips van Schooltv
Problemen in de winter
Sneeuw en ijs zijn natuurlijk leuk als je wilt spelen of schaatsen, maar geven ook vaak problemen. Met name de sneeuw is voor automobilisten een groot probleem. Omdat het dan vaak erg glad kan zijn wordt er voorzichtig gereden. Ongelukken zijn zo gebeurd en op de grote weg ontstaan vaak lange files. Natuurlijk rijden er dan wel strooiwagens met pekel (zout vermengd met zand), maar al dat zout is weer niet zo goed voor het milieu en de carrosserie (de metalen buitenkant) van de auto's.
Als het koud is moet er ook meer gestookt worden om het thuis, maar bijvoorbeeld ook op school, het ziekenhuis of de bibliotheek, lekker warm te krijgen. Dit betekent dat er meer gas wordt gebruikt en gas kost geld.
Ook voor oudere mensen is de winter een gevaarlijke tijd. Zeker als het geijzeld heeft en als de sneeuwlaag bevroren is kunnen ze snel uitglijden en iets breken. We hoeven je dus vast niet uit te leggen dat je dus nooit sneeuwballen naar mensen of auto's moet gooien, omdat de mensen erg kunnen schrikken.
Test je kennis
Externe links
| De seizoenen van het jaar | |||
|---|---|---|---|
| lente · zomer · herfst · winter | |||